477
fəaliyyəti və sair). Başqa sözlə deyilsə, insanın praktiki fəaliyyətinin bütün
tərəfləri onda müəyyən estetik hisslər və fikirlər doğurur.
Estetik şüurun yaranmasının ilkin əsasını varlığın özündəki
xassələr (ölçü, harmoniya, simmetriya, bütövlük, gözəllik və sair)
təşkil edir
. Onlar özünün konkret- hissi və əyaniliyi ilə insanların
diqqətini cəlb edir. Yəni onların şüurunda və qəlbində özünəməxsus
hisslər formalaşdırır. Beləliklə estetik hisslərin mənbəyi varlığın universal
və çoxtərəfli münasibətləridir. Incəsənətin özü də insanın bu münasibətləri
mənimsəməsi kimi yaranır. Dünyanı mənəvi anlamağın xüsusi növü olan
incəsənətin tarixi bəşər həyatının qədim çağlarına gedib çıxır. Lakin ilk
dövrlərdə incəsənət əsərləri (qayaüstü rəsmlər, heykəl fiqurları, ayinləri
ifadə edən rəqslər və sair) estetikdən daha çox dini- magik xarakter
daşıyırdı. Bunlardakı müxtəlif maddi obrazlar, simvollar, birgə ritual
hərəkətləri vasitəsilə ibtidai insanlar praktiki aləmə öz fəal münasibətini
ifadə edirdilər. Sonralar ictimai inkişaf gedişində təbiət hadisələrinin və
cəmiyyətdəki münasibətlərin sözün əsl mənasında estetik cəhətdən
qavranılması baş verdi. Nəticədə mənəvi istehsalın xüsusi növü kimi
incəsənət formalaşıb təkmilləşdi. O xüsusi seçilmiş professionalların
(sənətkarlar, şairlər, musiqiçilər və sair) əməyi ilə yaradılır. Əlbəttə bu
fakt incəsənətdə xalq yaradıcılığının böyük rol oynadığını inkar etmir.
Hər bir dövrdə incəsənət digər şüur formalarının (siyasətin, hüqu-
qun, əxlaqın, dinin) təsirinə məruz qalır. Digər tərəfdən həmin formalara
fəal təsir edir. Belə ki, ictimai şüurun formaları onun təsir dairəsinə
düşərək onun prinsip və qanunları ilə hesablaşmalı olurlar.
Dünyanı mənəvi- praktiki mənimsəməyin və yaradıcı fəaliyyətin
forması olan incəsənətin özünəməxsusluğu bundadır ki, o insanın tələbatı
kimi yaranır. Incəsənətin inkişafı və həyati qüvvəsi də bu tələbatla
bağlıdır. O insanın həyatının daha dolğun şəkildə özünü göstərməsinə
kömək edir.
Dostları ilə paylaş: 
