Postpozitivizmin digər xüsusiyyəti bundadır ki, o elmin tarixinə
arxalanmağa sə‟y göstərir. Məntiqi pozitivizmdə bu cür maraq yox idi. O
elmilik nümunəsi kimi riyazi fizikanı götürürdü. Belə hesab edirdi ki,
bütün elmi biliklər aksiomatik və ya hipotetik- deduktiv nəzəriyyə
formasında olmalıdır. Əgər hansısa fənn bu idealdan uzaqdırsa, deməli o
hələ qeyri- yetkindir. Bundan fərqli olaraq postpozitivistlər elmin inkişafını
diqqət mərkəzində götürürlər. Buna görə onlar
elmi nəzəriyyələrin yaranması, inkişafı və bir- birini əvəz etməsi məsələlərinə müraciət edirlər . Həm də bu zaman təkcə riyaziyyat və fizikanın mə‟lumatları deyil,
digər elmlərin (biologiya, kibernetika, təbabət) göstəriciləri də təhlilə cəlb
olunur.
Postpozitivizm həm də bununla səciyyələnir ki, o elmi biliyin
inkişafını biliklərin tədrici toplanması, xətti proses kimi anlamır (belə baxış
pozitivizmin əvvəlki növünə xas idi).
Postpozitivizm göstərir ki, elmin tarixində inqilabi dəyişiklər labüddür . Elmdə baş verən inqilablar
nəticəsində əvvəl qəbul olunmuş biliklər yenidən nəzərdən keçirilir. Bu
təkcə nəzəriyyələrə deyil, həm də metodlara və faktlara da aiddir. Məsələn,
amerikan filosofu T.Kun göstərir ki, elmin tarixi elmi cəmiyyətlər arasında
paradiqmaların dəyişilməsi ilə müşayiət olunan rəqabət mübarizəsidir. Pa-
radiqma dedikdə o elmin inkişaf prosesini əhatə edən müxtəlif anlayışları,
qanunları, nəzəriyyələri və nöqteyi- nəzərləri ifadə edən nəzəri təfəkkür
modeli başa düşürdü.
1
Postpozitivizm pozitivizmdən fərqli olaraq metafizikanı (ümumi
dünyagörüşü məsələlərini) elmdən ayırmır. O, elmi bilik ilə fəlsəfə
arasında keçilməz hədd qoymur. Əksinə onun bir sıra nümayəndələri
(məsələn, P.Feyerabend) göstərirlər ki, ümumiyyətlə elm, fəlsəfə və mif
arasında fərq yoxdur.
Nəhayət postpozitivizmin digər bir səciyyəvi cəhəti onun tərəfindən
elmin xarici amillərlə (sosial və mədəni) şərtləndiyinin qəbul olunmasıdır.
Pozitivizm ilə sıx əlaqədə olan cərəyanlardan biri
