253
məhdudluqlarını aradan qaldıra bilir. O həm də canlı aləmin ayrılmaz
hissəsi kimi bu aləm üzərində
yüksəlməyi bacarır. Insanın heyrətedici
dərəcədə unikallığı və çox mühüm özünəməxsusluğu bu xüsusiyyətdə
təzahür edir.
Insan təbiətinin başaçatmamış (bitməmiş) imkan olduğu haqqında
ideyanın doğruluğunu aşağıdakılar da sübut edir. Bu imkan sonsuz sayda
variasiyalarda, spesifik varlıqda və həyatda olan məcəralarda təzahür edir.
Bu prosesdə bəzən qeyri-mükəmməllik əlverişli xassə kimi çıxış edir,
lazımsız olan ləyaqətə çevrilir, xeyirxah olan isə şər forması alır.
5. Insanda bioloji və sosial tərəflər
Insan təkcə sosial mövcudat deyil, həm də təbiətin bir hissəsidir,
bioloji varlıqdır. Buna görə də digər bioloji növlərə xas olan qanunauyğ-
unluqlar insanda da özünü göstərir. Məsələn irsiyyət və dəyşikənlik,
böyümə, çoxalma, məhv olma və sair. Insanın uşaqlıq, yetkinlik və
qocalıq dövrləri də bioloji cəhətdən şərtlənir. Onun qidalanması, bəzi
əlamətlərinin irsən keçməsi də biologiya ilə sıx bağlıdır.
Deyilənlərdən aydın olur ki, hər bir insanda bioloji tərəf ilə sosial
keyfiyyətlər çulğaşmış şəkildə çıxış edir. Insanın eyni vaxda həm bioloji
aləmə, həm də sosial həyata daxil olması bir sıra çətinliklər törədir. Söhbət
insanda bioloji və sosial amillərin nisbətinin müəyyənləşdirilməsindən
gedir. Insanın qabiliyyəti hissləri, davranışı və hərəkətlərinin
formalaşmasında hansı tərəfin aparıcı rol oynaması fəlsəfi fikirdə ən çox
dolaşdırılan məsələlərdəndir. Digər bir çətinlik insanda bioloji ilə sosialın
qarşılıqlı əlaqəsinin necə baş verdiyini müəyyən etməkdir. Göstərilməlidir
ki, bu məsələlərin izahında əsrlər boyu müəyyən fikir ayrılığı özünü
göstərmişdir. Insanda bioloji və sosial tərəflərin nisbəti haqqında baxışlar
rəngarəngliyinə baxmayaraq
Dostları ilə paylaş: 
