Dərslik azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmi şdir. Baki 2001

Öz məzmunu və mahiyyətinə görə elmin etikasının norma və 
tələbləri ümumbəşəri əxlaq normalarının spesifik fəaliyyət sahəsi olan 
elmdə konkret təccəssümü deməkdir
. Başqa sözlə deyilsə, burada 
oğurluq etməmək, yalan danışmamaq, xeyirxahlıq göstərmək, şərdən uzaq 
qaçmaq, ədalətli olmaq, borc və mə‟suliyyət hissi və sair ümumi əxlaq 
normaları müəyyən spesifikliklə təzahür edir. Məsələn oğurluğu qadağan 
edən ümumbəşəri əxlaq norması elmi fəaliyyət sahəsində plagiatı və 
köçürməni, başqasının fikirlərini öz nailiyəti kimi təqdim etməyi 
yolverilməz hesab edir. Yaxud da doğruçul olmaq, yalan danışmamaq 
tələbi elmdə tədqiqatların obyektiv nəticələrini olduğu kimi ifadə etməyin 

---

332 
zəruriliyini, eksperiment və müşahidə materiallarının sün‟i, məqsədyönlü 
şəkildə saxtalaşdırmağın qeyri-mümkünlüyünü göstərir. 
Lakin 
elmin etikasının məzmunu 
təkcə müxtəlif yasaq və norma-
lar ilə məhdudlaşmır. Burada məhz 
elmi fəaliyyət üçün səciyyəvi 
dəyərlərə əməl olunması əsas yeri tutur
. Belə dəyərlərdən ən mühümü 
həqiqəti aşkar etmək üçün daim təmənnasız axtarış aparmaq və onu əldə 
etdikdən sonra üzərində təkid etməkdir. Vaxtilə Aristotel tərəfindən 
deyilmiş «Platon mənim dostumdur, lakin həqiqət mənim üçün daha 
əzizdir» fikri indi həmişəkindən daha aktual səslənir. Bu fikrin dərin 
mə‟nası ondan ibarətdir ki, elmi araşdırmalar apararkən tədqiqatçı nəyəsə 
özünün şəxsən rəğbət və ya nifrət bəslədiyini, yaxud başqalarının 
rə‟ylərini və keçici amilləri nəzərə almamalıdır. Onun yeganə məqsədi 
elmi həqiqəti aşkar etməkdən ibarət olmalıdır. Bəşər fikri tarixində dövrün 
bütün amansızlıqlarına sinə gərənlər və hətta elmi həqiqəti danmaqdansa, 
ölməyi üstün tutanlar az olmamışdır j.De-Ark, I.Nəsimi, C.Bruno, 
Q.Qaliley və onlarca digər mütəfəkkirlər ən ağır sınaqlar və əzablara 
məruz qalsalar da öz əqidəsinə xəyanət etməmişlər. 
Elmin etikası heç də hər bir tədqiqatın nəticələrinin mütləq həqiqi 
olmasını tələb etmir. O bunu nəzərdə tutur ki, tədqiqat nəticəsində alınmış 
bilik yanlış da ola bilər. Buna görə də etik normalar tələb edir ki, alınmış 
nəticə yeni bilik olsun, köhnə müddəaları təkrarlamasın. Digər bir şərt 
onun əsaslandırılmış olmasıdır (məntiqi və eksperimental cəhətdən). Bu 
tələblərin yerinə yetirilməsi üstündə mə‟suliyyət bilavasitə tədqiqatçının 
özünün üzərinə düşür. Buna görə də o öyrəndiyi sahəyə dərindən bələd 
olmalı, çap olunmuş əsərlərində