Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

 

---

TİFLİS AZƏRBAYCAN TEATRINDA  

AKTYOR VƏ REJİSSOR YARADICILIĞI 

 

Birinci dərs 

 

Mirzəli Abbasov (1874-3.11.1943) 

 

Tiflis Azərbaycan Teatrının ilk peşəkar aktyorlarından biri olan Mirzəli (Əlibala) Hacı Abbas 

oğlu Abbasov 1874-cü ildə Tiflis şəhərində doğulub. Aktyor həmçinin böyük istedada malik 

təşkilatçı, bacarıqlı kollektiv rəhbəri, istedadlı rejissor və  səriştəli dramaturq idi. Gündüzlər ev-ev 

gəzib köhnə xalçaların üzülmüş ilmələrini təmir və  bərpa edən səhnə  həvəskarı axşamlar bütün 

vaxtını  və gücünü teatr sənətinin inkişafına yönəldirdi. Qazandığı pulları  səhnəmizin tərəqqismə 

xərcləyir, yeni-yeni gəncləri teatr sənətinə bağlayırdı. 1905-ci ildən Tiflis "Müsəlman dram heyəti 

"nin təşkilat-çılarından və  fəal üzvlərindən olub. 1920-ci ilə  qədər müxtəlif truppaların tamaşalar 

oynaması üçün binaları əsasən Mirzəli Abbasov kirayə götürürdü. Hər dəfə də özünün qızıl saatını 

girov qoyurdu". 

Səhnəyə ilk dəfə 1898-ci ildə Mirzə  Fətəli Axundzadənin "Lənkəran xanının vəziri" 

komediyasında Fərman rolu ilə  çıxıb. Ömrünün sonuna qədər doğma səhnədən ayrılmayıb. 

Gürcüstanın əməkdar artisti fəxri adı ilə təltiflənib (1928). 1924-cü ildə Tiflis teatr içtimaiyyəti onun 

səhnə fəaliyyətinin 25 illiyinin yubileyini keçirib. 

Mirzəli Abbasovun ifa etdiyi əsas rollar bunlardır: Barxudar ("Namus", Aleksandr 

Şirvanzadə), Otello ("Otello", Vilyam Şekspir), Əl Mənsur ("Əl Mənsur", Henrix Heyne), Nadir şah 

("Nadir  şah", Nəriman Nərimanov),  İxtiyar, Salomon, Şeyx Sənan ("İblis", "Knyaz" və  "Şeyx 

Sənan", Hüseyn Cavid), Heydər bəy ("Hacı Qara", Mirzə Fətəli Axundzadə), Ağa Məhəmməd şah 

Qacar, Hacı  Səməd ağa, Nəcəf bəy ("Ağa Məhəmməd  şah Qacar", "Bəxtsiz cavan" və "Dağılan 

tifaq", Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev), Səyyah ("Əmir Əbül Üla", Hüseyn Bədrəddin və Məhəmməd 

Rüfət), Fərhad və Gavə ("Dəmirçi Gavə", Şəmsəddin Sami), Əbu Übeyd və Altunbay ("Od gəlini", 

Cəfər Cabbarlı) Baba ("Qanlı səhra", Ələkbər Seyfinin təbdil-tərcüməsi), Qaraulov ("Özgə uşağı", 

Vasili  Şnvarkin), Ocaqqulu ("Almaz", Cəfər Cabbarlı), Qraf ("İki yetimə", Adolf D'Enneri və 

Germon), 

Müxtəlif illərdə Mirzə  Cəlilin "Ölülər", Nəriman Nərimanovun "Nadir şah", Vano 

Mçedaşvilinin "Qaçaq Kərəm",  Şəmsəddin Saminin "Dəmirçi Gavə",  Əbdürrəhim bəy 

Haqverdiyevin "Dağılmış tifaq", "Bəxtsiz cavan", Mirzə  Fətəli Axundzadənin "Hacı Qara", Nəcəf 

bəy Vəzirovun "Hacı  Qəmbər", "Ağa Kərim xan Ərdəbili", Süleyman Rüstəmin "Qaçaq Nəbi", 

Vilyam Şekspirin "Hamlet", "Otello", Üzeyir bəy Hacıbəyovun "Məşədi İbad", "Leyli və Məcnun", 

"Arşın mal alan", Zülfüqar bəy Hacıbəyovun "Əlli yaşında cavan" əsərlərini quruluşçu rejissor kimi 

tamaşaya hazırlayıb. 

Mirzəli Abbasov istedadını dram janrında da sınaqdan çıxarıb. O, "Sultan Mahmud Qəznəvi 

və Firdovsi", "Dövreyi-səltənəti-Ənuşirəvani-adil, yaxud taci Kəsra", "Fəxrəddin kişi", 

"Məhəmmədəli şah", "Yusif və Züleyxa" pyeslərini qələmə alıb. Bu dram əsərləri həm Tiflisin, həm 

də Bakının müxtəlif teatr truppalarında tamaşaya qoyulub. 

Mirzəli Abbasov 1910-cu ildən başlayaraq Tiflisdəki teatr dəstəsini yığcam repertuarla 

qastrollara aparmışdır. Bu baxımdan dəstənin Batum, İrəvan,  İran (əsasən, Təbriz  şəhəri) səfərləri 

uğurlu olub. Onlar Təbriz şəhərində bir neçə dəfə olublar. 

Xüsusi teatr təhsili olmasa da, Mirzəli Abbasov səhnə  sənətinin sirlərini dərindən bilirdi. 

Tiflis Dövlət Azərbaycan Dram Teatrının neçə-neçə qabiliyyətli aktyorunu teatr sənətinə Mirzəli 

Abbasov bağlamışdır.