Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 1 noyabr 2004-cü IL tarixli 816 saylı əmri ilə təsdiq olunub

Şəmsi Bədəlbəyli      

 

Rejissorluq sənəti ilə məşğul olmağa 1930-cu   ıllərdə   AMDT-də   başlayıb. 

---

Bir sənətkar kimi yaradıcılığının  ən qaynar dövrü Musiqili Komediya Teatrı ilə bağlıdır. 

1942-1949, 1956-1961 və 1963-1974-cü illərdə bu teatrda müəyyən fasilələrlə baş rejissor, bədii 

rəhbər və direktor işləyib. 

Opera və Balet Teatrında baş rejissor və quruluşçu rejissor kimi Üzeyir bəy Hacıbəyovun 

"Koroğlu" (1952), "Əsli və  Kərəm" (1957), Zaxari Paliaşvilinin "Daisi" (1956), Süleyman 

Ələsgərovun "Bahadır və Sona" (1961), İvan Dzerjinskinin "İnsanın taleyi" (1962), Vasif 

Adıgözəlovun "Ölülər" (1963), Aleksandr Borodinin "Knyaz İqor" (1964), Coakkino Rossininin 

"Sevilya bərbəri" (1964), Əfrasiyab Bədəlbəylinin "Söyüdlər ağlamaz" (1971) operalarını tamaşaya 

hazırlayıb. 

Şəmsi Bədəlbəylinin quruluşları forma və  məzmun vəhdəti, kompozisiyanın sadəliyi, 

partituranın dəqiq ifası, xor və  rəqs nömrələrinin ifadəli bədii həlli ilə seçilib. Rejissorun həssas 

musiqi duyumu və peşəkar tarzənliyi onun musiqi janrlı əsərlərin tamaşaya hazırlanmasında mühüm 

rol oynayıb. 

 

*  *  * 

 

Teatrın 1925-1950-ci illər arasındakı  fəaliyyəti dövründə  əcnəbi rejissorlardan 

M.Moyiseyev, A.Borisenko, A.Varlamaov, Arseni Ridal, Pyotr Tveretski, İ.Prostorov, 

İ.Varfolomeyev, Nikolay Boqolyubov, M.Valentinov, Sergey Mayorov və başqaları bu kollektivdə 

opera tamaşaları hazırlayıblar. Onlar əsasən dünya klassiklərinin operalarına quruluşlar veriblər. 

Bunların içərisində A.Varlamovun "Mirvari axtaranlar" (Jorj Bize. 1925), "Madam Batterflyay" 

(Cakomo Puççini. 1925), "Şahsənəm" (Reynqold Qlier. 1926), "Qartal qiyamı" (Andrey Paşşemco. 

1929), İ.Varfolomeyevin "Qızıl xoruz" (Nikolay Rimski-Korsokov. 1932), İ.Prostorvun "Şahsənəm" 

(1934), "Sakit Don" (İvan Dzerjinski. 1934), Nikolay Boqolyubovun "Leonqrin" (Rixard Vilhelm 

Vaqner. 1936), "Kornevil zəngləri" (Rober Plaket. 1948), Viktor Rappoportun "İvan Susanin" 

(Mixail Qlinka. 1940), Pyotr Tveretskinin "Qaratoxmaq qadın" (Pyotr Çaykovski. 1941), "Yeddi 

çəpiş" (Marian Koval. 1941), "Ağıldan bəla" (Boris Zeydman. 1949), "Mazepa" (Pyotr Çaykovski. 

1950), Naum Fridin "Siciliya gecələri" (1954) və "Traviata" (Cüzeppe Verdi. 1958), Arnold 

Azrikanın "İolanta" (Pyotr Çaykovski. 1955) və "Manon Lesko" (Cakomo Puççini. 1956) 

operalarına verdikləri səhnə təfsirləri teatrın yaradıcılıq tarixində nəzəri cəlb edən rejissor axtarışları 

ilə səciyyəvidir. 

Dəvətlə  gəlmiş rejissorlardan moskvalı Pavel Zlotoqorovun "Monastırda nikah" (Sergey 

Raxmaninov. 1960), gürcü Mixail Kvaliaşvilinin "Aida" (Cüzeppe Verdi. 1961), macar Bob 

Massininin "Trubadur" (Cüzeppe Verdi. 1962) operalarına verdikləri quruluşlarda müəyyən rejissor 

yenilikləri duyulurdu. 

Ötən  əsrin altmışıncı illərindən bugünədək teatrın aktyoru Ağababa Bünyadzadə  "Şah 

İsmayıl" (1967), rejissorlardan Firudin Səfərov "Qaratoxmaq qadın" (Pyotr Çaykovski. 1968), "Van 

Qoq" (Nevit kodallı. 1992), Əli Yusubov "Aygün" (Zakir Bağırov. 1973), Ağakişi Kazımov "Gəlin 

qayası" (Şəfiqə Axundova. 1974), Əflatun Nemətzadə "Knyaz İqor" (1975), "Cırtdan" (Nazim 

Əliverdibəyov. 1978) operalarına məzmunlu quruluşlar veriblər. 

Teatrın son illərdəki baş rejissoru Hafiz Quliyev bəstəkarlardan Süleyman Ələsgərovun 

"Solğun çiçəklər" (1994), Zülfüqar bəy Hacıbəyovun "Aşıq Qərib" (1995), Fikrət Əmirovun "Sevil" 

(1998), Vasif Adıgözəlovun "Natəvan" (2004) operalarını, "Arşın mal alan" (1997) operettasını 

tamaşaya hazırlayıb.