Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 400

tarixşünaslığında böyük rol oynamışdır. Böyük sərkərdə Qay Yuli 

Sezar “Qall müharibələri haqqında qeydlər», “Vətəndəş 

müharibəsi haqqında qeydlər” əsərlərinin müəllifidir. 

Romada fəlsəfə tam şəkildə yunan fəlsəfəsinin təsiri altıda 

olmuşdur. Ona görə  də müstəqil Roma fəlsəfi sistemləri 

yaradılmamışdır. 

Roma memarlığı yunan memarlığının güclü təsirinə  məruz 

qalmışdır. Lakin oradakı tikililər özünün əzəməti, bəzəyi və s. ilə 

seçilmişdir. E.ə. II-I əsrlərdə beton və s. istifadə edilirdi. Orada 

tikilən «Zəfər darvazaları» diqqəti daha çox cəlb edir. Həmin 

dövrdə külli miqdarda portret heykəlləri yaradılır. Görkəmli 

adamların büstləri yaradılır. Eyni zamanda memarlıq, hüquq 

elmlərinə dair əsərlər meydana çıxır. 

E.ə. 31-ci ildən başlayaraq Roma tarixinin yeni səhifəsi-

imperiya dövrü başlanır. Roma ən qüdrətli imperiyaya çevrilir. Bu 

imperiya öz tərkibinə  şərqi Aralıq dənizi,  Şimali Afrika, 

Avropanın xeyli hissəsini daxil etmişdir. Roma imperiyasında 

fəlsəfənin öyrənilmə  mərkəzi Afina olaraq qalırdı. Bu dövrdə 

stoisizm yayılmışdır. Onun nümayəndələri Seneka (e.ə. 4 - b.e. 

65) və imperator Mark Avreli (121-130) olmuşdur. Cəmiyyətin 

aşağı  təbəqələri içərisində  gəzən səyyar filosoflar-kiniklər böyük 

hörmətə malik idilər. Ölümündən sonra ilahiləşdirilən imperator 

kultu və ilahə Roma kultu kimi yeni kultlar prinsipat dövrünün 

dini üçün səciyyəvi hadisə idi. İlahə Roma bütün Roma 

imperiyasının hamisi hesab olunurdu. Bu dövrdə xilaskar allah 

kultları da geniş yayılmışdı. Həmin allahlar guya ölümə qalib gəlir 

və dindarlara axirət dünyasında ölməzlik bəxş edirdilər. Roma, 

İsgəndəriyyə, Afina, Karfagen kimi iri şəhərlər Roma 

imperiyasının elm mərkəzləri idi. I-II əsrlərdə coğrafiya elminə 

daha çox diqqət yetirilirdi. Strabonun (e.ə. 64/63 – b.e. 23/24) 

traktatları, Klavdi Ptolemeyin (90-160) traktatları  və fiziki 

coğrafiyanın, botanika, zoologiya və mineralogiyanın 

ensiklopediyaçısı olan Böyük Plininin (23/24-79) «Təbət tarixi» 

əsəri, həkim Qalenin (130-200) təcrübələri və s. bu dövrə aiddir. 

İlkin imperiya dövrünün ədəbiyyatı da diqqəti cəlb edir. 

Apuley (b.e.125-180) «Metamorfozlar» (və yaxud «Qızıl eşşək»), 

---