Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 261

qaradamlar və konusvarı alaçıq formalı yaşayış evləri  ənənəvi 

olaraq davam etdirilmiş və bunlardan istifadə olunmuşdur. 

Bir çox qədim  şəhərlərimizin də bünövrəsi bu dövrdə 

qoyulmuşdur. 

 Bədii keramika Qafqaz Albaniyası incəsənətinin birinci 

dövründə (e. ə. IV-I əsrləri) layiqincə inkişaf tapmış yeganə sənət 

növüdür. Bu dövrdə ənənəvi olaraq tunc dövründən gəlmiş bir çox 

dulusçuluq növləri geniş miqyasda istehsal edilirdi. Bununla 

bərabər dövrün iqtisadi-mədəni inkişafı ilə  əlaqədar olaraq yeni 

keramik formalar da ortaya çıxırdı. O zamanın dekorativ bəzək 

üsulları həm ənənəvi, həm də yeni səciyyə daşıyırdı. 

Daha qədimlərə aid dulusçuluq nümunələrinə misal olaraq, 

fiqurlu və birləşmiş qabları, bir və üç ayağı olan vaza tipli 

məmulatı göstərmək mümkündür. Belə dulusçuluq nümunələri 

dini əqidələrlə əlaqədar olaraq yaradılırdı. 

Fiqurlu keramikanın bu dövrdə çox yayılmış növü zoomorf 

qablardır. Belə qabları zahiri formalarına görə beş qrupa bölmək 

olar. Birinci qrupa maral, keçi, xoruz, tovuz və s. heyvan və quş 

şəklində olan fiqurlu qablar daxildir. İkinci qrupda isə qabların 

çiyni ilə boğazı qoyun və at fiqurları vasitəsilə birləşdirilir. 

Bəzi qablar da var ki, onların gövdəsi üzərində maral, 

qoyun, təkbuynuzlu heyvanların yarım fiquru və ya ancaq başı 

düzəldilmişdir. Qorelyef formalı  bəzəyi olan belə qablar üçüncü 

qrupa aiddir. Dördüncü qrupa daxil olan qabların üzərində maral, 

dovşan, qoyun kimi heyvanların qabartma formalı  şəkilləri 

verilirdi. Belə qabartmalar son dərəcə sxematik olurdu. Bu qrupda 

fiqurlu keramikanın tənəzzülə  uğradığını  əyani  şəkildə görürük. 

Tənəzzül beşinci qrupun nümunələrində özünü daha qabarıq 

şəkildə büruzə verir. Bu qrupun qablarında heyvanlar müxtəlif 

əyri, qabarıq xətlər şəklində təsvir edilir. Artıq ornamental forma 

almış bu təsvirlər qabların qulpunu, gövdəsini, lüləyini bəzəyir. 

Bu nümunələr göstərir ki, dövrün sonunda fiqurlu keramika 

tamamilə  tənəzzülə  uğramışdır. Bununla belə, ayrı-ayrı hallarda 

bu tipli qablar ikinci dövrdə də (I-IV əsrlər) yaradılırdı. 

Nəzərdən keçirdiyimiz fiqurlu keramika tunc dövründə 

olduğu kimi bu dövrdə də su, şərab və sair mayelərin saxlanması 

---