Dərslik Bakı Dövlət Universitetinin və digər ali məktəblərin müəllim və

"kənddə 
hökumətin siyasəti heç bir şeyə yaramır, kollektivlər (kolxozlar) kənddə 
göbələk kimi çoxalır, ancaq sabun köpüyü kimi partlayırdı. 
”Kolxozlann 
təşkilində zorakılıq hallan o qədər yüksək səviyyəyə çatmışdı ki. Sovet İttifaqı 
Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsi 
1930-cu ilin matrm 14-də 
"Kolxoz 
hərəkatında əyintilərə qarşı mübarizə haqqında" qərar qəbul etməyə məcbur 
olmuşdu. Ancaq bu qərar da "yüksək xətt" üzrə gedən kolxoz hərəkatında 
genişmiqyaslı zorakılıq tədbirlərinin qarşısını ala bilmədi. 
Azərbaycan hökumətinin ayrı-ayrı bölgələrdə kollektivləşdirmə xəttini 
həyata keçirən idarəetmə orqanları, partiya və sovet təşkilatları heç bir milli adət 
- ənənələrə və Azərbaycan kəndinin özünəməxsus xüsusiyyətlərinə məhəl 
qoymurdular. İcma qaydasında birgə yaşamağa və işləməyə alışmış rus 
kəndlisindən fərqli olaraq Azərbaycan kəndlisi həm torpaq mülkiyyətinə, həm 
də məişət həyatına görə həddindən çox fərdiyyətçi idi. Ona görə də 
Azərbaycanda kəndli məsələsi ilə bağlı tamamilə yanlış siyasət yeridən 
295 

---

sovet hökuməti kolxoz quruculuğuna nifrətlə yanaşan Azərbaycan kəndlisini 
kollektiv təsərrüfatlara 
yalnız inzibati 
və 
zorakı tədbirlərlə 
cəlb etməkdən 
başqa yol tapa bilmirdi. 
Kolxoza girmək istəməyən kəndliyə çox zaman zor tətbiq olunur və 
hədə-qorxu gəlinirdi. Məsələn, Qazax rayonunun Salahh kəndində 1930-cu ildə 
yerli orqanlar kəndlilərə açıq şəkildə bildirmişdilər ki, 
kolxoz dövlətin 
dekretilə məcburi şəkildə yaradılır, kim kolxoza daxil olmasa, kənddən 
sürgün ediləcəkdir. 
Ağcabədi rayonunun Piroğlular kəndində kəndliləri 
qorxudurdular ki, kim kolxoza yazılmasa, o torpaqdan, sudan məhrum edilib, 
sürgün olunacaqdır. 
Gəncə dairəsində bir kənddə kolxoza daxil olmaq istəməyən yoxsul 
kəndlinin taxıl zəmiləri trakrorla şumlanaraq məhv edilmişdi. Xankəndində 
kolxoza girməyənlər uşaqlarının məktəbdən çıxarılacağı, özlərinin isə səs 
hüququndan məhrum ediləcəkləri ilə hədələnmişdilər. XX əsrin 30-cu illərində 
Azərbaycanda