Dərslik Bakı, Şərq-Qərb Nəşriyyat Evi, 2015,80 səh
Yüklə 373,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cinslər arasında normal münasibət
- Cinsi yolla yoluxan xəstəliklərin (CYYX) olmaması
- Qadınların hüquqları Hüquqların qorunmasının ə h ə miyy ə ti
- Bəs hansı təhlükə zamanı valideynlərə və elektrik mühəndisinə xəbər verilməlidir
- Yollarda velosiped sürm ə y ə 14 yaşından sonra icaz ə verilir. 14 yaşına q ə d ə r is ə
- Bu nişanın qoyulduğu yerd ə velosiped sürm ə y ə icaz ə verilmir.
- "Şərq-Qərb" ASC-nin mətbəəsində çap olunmuşdur. AZI 123, Bakı, Aşıq Ələsgər küçəsi, 17 Tel.: (+99412) 374 83 43 (+99412)37473 84
- Mərziyə Tağiyeva Texniki redaktor və korrektor: Fəridə Səmədova Baş redaktor: Samirə Bektaşi
|
Ailə planlaşdırılması - nikah üçün sərbəst seçimi təmin edir, ailədə uşaqların sayını müəyyənləşdirir. Ailədə uşaqların miqdarı valideynlərin dini tərbiyəsi, həyat tərzi, təhsili, mümkün olan imkanlarından asılıdır. Zorakılığın olmaması - İnsanlar cinsindən asılı olmayaraq, bərabər hüquqlara malikdir. Ancaq çox vaxt qadınlarin hüquqlarının pozulma hallarının şahidi oluruq. Ailədə qadına qarşı zorakılıq tam dözülməzdir. Qadın ana, bacı, qız və ya həyat yoldaşıdır. Ailəsini xoşbəxt, övladlarının nəcib insanlar kimi böyüməsini istəyən hər bir kəs qadınlara dayaq olmalıdır. Cinslər arasında normal münasibət - əks cinslərə hörmətlə yanaşmaq, onlara dəyər verməyi, davranışda məsuliyyət hiss etməyi nəzərdə tutur. Yəni hər bir şəxs reproduktiv sağlamlığı təmin edən kompleks rifah hüququna malikdir.
sağlamlıq üçün vacib şərtlərdən biridir. CYYX-yə QİÇS, Herpes və s. bu kimi xəstəlikləri göstərmək olar. Xəstəliklər içərisində ən təhlükəlilərdən biri QİÇS-dir. O, insanın immun sistemini tədricən dağıdır və xəstənin ölümünə səbəb olur.
qidalanmaya verilən gigiyenik tələblərin, reproduktiv orqanlara qulluq etməyin kompleks vəhdətidir. Reproduktiv orqanlar, onların funksiyaları, onlara qulluq qaydaları haqqında məlumatsızlıq qarşısıalınmaz xəstəliklərə səbəb ola bilər. Çoxalma sistemi ifrazat sistemi ilə əlaqəli olduğuna görə onun gigiyenası vacibdir. Bu üzvlər təmiz saxlanılmadıqda onlarda başlayan infeksiyalar yayılaraq həm cinsiyyət orqanların, həm də ifrazat orqanlarını - böyrəkləri, sidik axarlarını, sidik kisəsini və sidik kanalını zədələyir, müxtəlif xəstəliklər törədir. 1. Şəxsi gigiyena qaydalarına əməl etməməyin nəticələrinə dair təqdimat hazırlayın. 2. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına əsasən aşağıdakı cədvəli doldurun. Qadınların hüquqları Hüquqların qorunmasının əhəmiyyəti
3. Reproduktiv sağlamlığın qorunmasının qlobal problem hesab olunmasının səbəbini araşdırın və həmin səbəbi 1-2 cümlə ilə ifadə edin. 2. TƏHLÜKƏSİZ HƏYAT
Bu kimi fövqəladə hadisələrin baş verməməsi üçün hansı təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmalıdır? Məişətdə ən çox rast gəlinən hadisələrdən biri məhz qaz cihazlarından törənən yanğınlar, partlayışlar və zəhərlənmələrdir. Əsasən, buna qaz sızması səbəb olur. Buna görə də mənzildə və digər yerlərdə qaz qoxusu hiss etdikdə kibrit, alışqan yandırmaq, elektrik cihazlarını cərəyana qoşmaq olmaz. Bu, partlayış və yanğına səbəb ola bilər. Qazın sızması qaz cihazındaki kranın açıq qalması, qaz kəmərinin və ya qaz cihazının zədələnməsi nəticəsində yarana bilər. Əgər sızma qaz cihazındaki kranın açıq qalması nəticəsində baş verərsə, onu bağlamaq, mənzilin havasını təmizləmək üçün qapı və pəncərələri açmaq lazımdır. Əgər qazın sızması qaz kəmərinin və ya qaz cihazının zədələnməsi səbəbindən baş verərsə, onda qazdan istifadə etmək olmaz və təcili Qaz idarəsinin qəza xidmətinə xəbər vermək lazımdır. Qaz kəmərlərindən, qaz balon və cihazlarından qazın sızmasını yoxlamaq üçün açıq oddan istifadə etmək qəti qadağandır. qaz cihazı olan otaqda nəfəsliyi açıq saxlayın; işlək qaz cihazını nəzarətsiz qoymayın. Suyun daşması alovun sönməsinə və qaz sızmasına səbəb olduğu üçün çaydanda və qazanda suyu qaynadarkən daşıb tökülməyəcəyi səviyyəyə qədər doldurun; qaz plitəsi üzərində dəsmal və geyim qurutmayın; evi isitmək məqsədilə mətbəxdəki qaz plitəsindən istifadə etməyin; qaz cihazını işlək vəziyyətdə qoyub yatmayın; mənzilə girərkən yalnız qaz sızmasının olmadığına tam əmin olduqdan sonra işığı yandıra və elektrik cihazlarından istifadə edə bilərsiniz. Rauf 5-ci sinifdə oxuyur. O, həyətdə oynamaq istəyir. Hava soyuq olduğundan ana onu həyətə qoymur. Rauf bu dəfə top oynamaq fikrinə düşür. Topun saplarının çıxdığını görüb qayçı ilə onları kəsmək istədi. O, qayçını götürən zaman yıxıldı və qayçı onun gözünü zədələdi. Axı Rauf aşağı siniflərdə oxuyarkən kəsici və deşici alətlərlə necə davranmaq lazım olduğunu, hansı təhlükəsizlik qaydalarına əməl etməli olduğunu öyrənmişdi. Bəs necə oldu ki, bədbəxt hadisə baş verdi? Həmin qaydaları siz də yada salıb suala cavab verin. Lalə elektrik lampalarını yanılı halda yaş əsgi ilə təmizləmək istəyirdi. Anası ona bəzi tövsiyələr verdi. Sizcə, ana hansı tövsiyələri verdi? Bu ilkin yardım tədbiri hansı qəzalar zamanı göstərilə bilər? Bu hallar hansı qaydalara əməl olunmaması nəticəsində baş verir? 1. Asifə elektrik mişarı ilə ağac doğramaq tapşırılmışdı. O hansı təhlükəsizlik qaydalarına əməl etməli idi? 2. Məktəb emalatxanasında rahat işləmək üçün lazım olan təhlükəsizlik qaydalarının siyahısını tərtib edin. 3. Məişətdə işlədilən cihazların əksəriyyəti insan əməyini yüngülləşdirsə də, onlarla düzgün davranmadıqda qəzalar baş verə bilər. Qəzaların baş verməməsi üçün hansı təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmalıdır? Gülər evdə tək idi. Dərsdən gəlib yuyunmalı, yeməyi isitməli, çay dəmləyib içməli idi. Bu zaman bir anlıq düşündü: mən müəllimimin və valideynlərimin öyrətdiyi hansı qaydalar çərçivəsində hərəkət etməliyəm? Bəs hansı təhlükə zamanı valideynlərə və elektrik mühəndisinə xəbər verilməlidir? elektrik cihazına toxunarkən arabir sancma hiss olunarsa; rozetkanın rəngi dəyişərsə; elektrik cihazından və ya naqildən yanıq iyi gələrsə; rozetkadan cızıltı səsi gələrsə; qığılcım baş verərsə. 3. TƏBİƏTİN CANLI TƏHLÜKƏLƏRİ Hər hansı bir zədələnmə zamanı həkiməqədər ilk yardımın böyük əhəmiyyəti olduğunu artıq bilirsiniz. Bunun üçün ilan sancması, burxulma və çıxıqlar, sınıqlar, qanaxma, yanıqlar, ürəkgetmə, boğulma zamanı ilkin yardım tədbirlərini yadınıza salın.
Dünyada, o cümlədən də bizdə zəhərli ilanların sancmasından hər il çoxlu adam ziyan çəkir. Havaların həddən artıq isti keçdiyi yay aylarında bu təhlükə daha da artır.
Hal-hazırda insanların istirahət etdiyi ictimai yerlərdə: dağların ətəklərində, meşələrdə, çay kənarlarında daha çox salmır. Çünki təbiət qoynunda istirahət daha maraqlı olur və orqanizm üçün daha faydalıdır. Xüsusən, yay aylarında belə istirahət mərkəzlərinə daha çox insan axın edir. Ancaq yadda saxlayaq ki, belə yerlərdə də biz bəzi təhlükələrlə rastlaşa bilərik. Belə təhlükələrin bir qismi də o yerlərdə olan canlıların bəzilərinin verə biləcəyi təhlükədir. Gəzintilərə çıxarkən ilanlarla, əqrəblərlə, zəhərli hörümçəklərlə, müxtəlif gənələrlə, yırtıcı məməlilərlə və s. rastlaşmaq olar. Belə hallarda çox vaxt xoşagəlməz hadisələr baş verir.
Əhali sürünən heyvanların, xüsusilə ilanların həyat tərzləri, davranışları barədə məlumatsız olduğundan tez-tez ilan sancmalarına məruz qalır. Zəhərli ilan sancması hallarının 30 faizi ölümlə nəticələnir. Çünki ilan zəhərinin tərkibində əsəb sisteminə təsir göstərib iflicə səbəb olan, qandakı qırmızı qan
hüceyrələrini, qan damarının divarlarını parçalayaraq qansızmaya səbəb olan, qanın laxtalanma qabiliyyətini azaldan və ya artıran fermentlər vardır. İlanlar, əsasən, ölçülərinə və növlərinə görə bir-birlərindən fərqlənirlər. Uzunluğu 12 metrə, çəkisi 120 kq-a çatan nəhəng anakondalardan tutmuş, 12 santimetr uzunluğu olan soxulcanabənzər kor ilanlara kimi çox müxtəlif ölçülü ilanlar var. İlanlar hücum etmir, yalnız bədənləri açılacaq qədər düşmənə tərəf tullanır və sancmağa çalışaraq özünü müdafiə edir. Bu isə ilanı tutmaq, öldürmək istədikdə baş verir. Əks halda, ilan insanla qarşılaşdıqda dərhal qaçmağa, gizlənməyə çalışır. Onlar qıvrılmış bədənlərinin açılacağı qədər məsafəyə tullanır və ya sıçrayırlar. Ona görə də ilanlara, xüsusilə də zəhərli ilanlara 1,5 metr məsafədən artıq yaxınlaşmaq təhlükəlidir. İlanlar təsadüfən ona çox yaxınlaşdıqda, ayaq altında qaldıqda, əllə toxunduqda özlərini müdafiə etmək məqsədilə sancırlar. Ona görə də ilan olması ehtimal olunan ərazidə gəzərkən və ya işləyərkən ehtiyatlı, diqqətli olmaq lazımdır. Belə halda hər hansı bir əşya ilə və ya ayaqla yeri, daşı, kolluğu döyəcləmək, sonra sakitcə dayanıb diqqətlə qulaq asmaq lazımdır. Əgər ilan varsa, bu səsdən qorxub fısıldayaraq özünü büruzə verəcəkdir. Bütün ilanlar zəhərli deyil. Bir çox zəhərsiz ilanlar da, məsələn, qızıl ilan, şahmar, təlxə, kələzlər düşmənlə rastlaşdıqda eyni ilə zəhərli ilanlar kimi davranırlar. Xalq arasında qızıl ilan kimi tanınan zəhərsiz sarıqarın təlxə özünü daha aqressiv aparır. Yaxınlaşdıqda adamın üstünə tullanmağa, hücum etməyə çalışır. İlan sancması zamanı insana tibbi yardım tədbirləri
ilk saniyələrdən başlayır. Hər şeydən əvvəl, ilanın zəhərli və ya zəhərsiz olduğunu müəyyən etmək lazımdır. Əgər zədələnən yerdə - ilan dişi batan hissədə iki iri qırmızı nöqtə görünürsə, bu, zəhər dişlərinin yeridir və sancmış ilanın zəhərli olduğunu göstərir. Əgər 2 cərgə çoxsaylı kiçik qırmızı nöqtələr görünürsə, bu xırda yem dişlərinin yeridir və deməli, zəhərsiz ilan sancmışdır.
Respublikamızda 2 zəhərli hörümçək növünə təsadüf edilir. Bunlar qaraqurd və tarantuldur. Qaraqurdun zəhəri heyvanlar və insanlar üçün qorxuludur. Orta Asiyada yayılan hörümçək növlərinin zəhəri atı, inəyi, hətta dəvələri belə öldürür. Bizim respublikada yayılan növlərin zəhəri o qədər də güclü deyil. Hörümçəklərin sancması zamanı baş və əzələ ağrıları, ürəkbulanma və zəiflik, tənəffüsün çətinləşməsi, qızartı, şişkinlik, iltihab kimi əlamətlər müşahidə olunur.
sancdıqda zəhər yaraya axır. Əqrəblər gündüzlər gizlənir, gecələr isə ov edir. Onlara daş altında, divar daşları arasında, torpaqda rast gəlinir. Respublikamızda 3 növ əqrəb yaşayır. Sarı və boz əqrəbin zəhəri zəif, qara əqrəbin zəhəri isə çox güclü təsirə malikdir. Onun dişlədiyi insan 10-15 gün çox ağır xəstə olur. 1. İstirahət mərkəzlərinin birində istirahət edən zaman Aysel qaldığı evə doğru gürzənin süründüyünü gördü. Bu zaman Aysel hansı təhlükəsiz davranış qaydalanna əməl etməlidir? 2. Nurgün Naxçıvan şəhərində qara əqrəblərin yayıldığını bilir. O, Naxçıvanda bibisigilin həyətində uşaqlarla top oynayanda top həyətdə yığılmış daşların yanına düşdü. Nurgün topu götürmək istədikdə burada əqrəbin olduğunu gördü. O hansı təhlükəsizlik qaydalarına əməl etməlidir? 3. Otlaq gənələri ensefalit xəstəliyinin keçiricisidir. Onlar haqqında məlumat toplayın və onlardan qorunmaq yollarını müəyyən edin. 4. YOL HƏRƏKƏTİNİN NİZAMLANMASI İllər öncə yolayrıcılarında hərəkəti nizamlayıcı şəxslər tənzimləyirdilər. Hal-hazırda onların yerini işıqforların tutmasına baxmayaraq, yenə də nizamlayıcılar yolayncılarının yanında növbə çəkir, hərəkətə nəzarət edir, ehtiyac olarsa, hərəkətə müdaxilə edir.
Statistika göstərir ki, yol-nəqliyyat hadisələrinin böyük əksəriyyəti piyadaların, xüsusilə də məktəblilərin yol hərəkəti qaydalarını ya bilməmələri, ya da bilərəkdən əməl etməmələri üzündən baş verir. Bu şəkillərdəki insanlar hansı qaydaları pozurlar? İntizamsız hərəkət iştirakçısı olmaqla biz həm özümüzü, həm də avtomobil sürücülərinin həyatını təhlükə altına salmış oluruq. Bu azmış kimi yol-nəqliyyat hadisələri dağıntıya, əmlakın sıradan çıxmasına da səbəb olur. Gəlin görək hansı hallarda biz təhlükə ilə qarşılaşırıq? - Dərsdən çıxıb evə gedərkən küçənin əks tərəfində yoldaşınızı görsəniz, özünüzü unudub, nəqliyyat vasitələrinin qarşısına çıxaraq yolun o biri tərəfinə qaçmağa çalışmayın. Bu çox təhlükəlidir. Çünki sürücü sizi görüb əyləci nə qədər tez basmağa çalışsa da, avtomobili dərhal saxlaya bilməyəcək. Bu fizikanın qanunlarına görə qeyri-mümkündür. Çünki sürücü əyləci basdıqdan sonra avtomobil ətalətlə müəyyən məsafəni qət edir ki, bu, əyləc yoludur. Yol quru olduğu halda sürtünmə qüvvəsi artır və əyləc yolu azalır, əksinə, yol yaşdırsa, sürtünmə qüvvəsi azalır və əyləc yolu artır. Beləliklə, sürücünün təhlükəni gördüyü andan avtomobilin tam dayandığı ana qədər getdiyi yol əyləc yoludur. Bunu bilərək özünüzü və başqalarını təhlükə altına atmayın. - Keçidlə keçərkən keçidi başa çatdıra bilməmisinizsə, nəqliyyat vasitələrinin əks- istiqamətli hərəkətlərini ayıran xəttin üstündə dayanıb gözləyin. Yalnız hərəkətin təhlükəsizliyinə əmin olduqdan sonra və işıqforun (nizamlayıcının) siqnalını nəzərə almaqla yolu keçməyə davam edə bilərsiniz. - Yoldaşlarınızla yalnız nəqliyyat vasitələrinin hərəkəti istiqamətində, yolun hərəkət hissəsinin sağ tərəfi ilə bir sırada dörd nəfərdən çox olmayan dəstə ilə getməyə icazə verilir. Dəstənin qabağında və arxasında - sol tərəfdə müşayiətçilər olmalıdırlar, onlar əllərində qırmızı bayraqcıqlar, sutkanın qaranlıq vaxtında və məhdudiyyətli görünmə şəraitində isə yandırılmış fənərlər: qabaqda ağ, arxada qırmızı işıq fənəri tutmalıdırlar. Yəqin ki, çoxunuz velosiped sürməyi sevirsiniz. Dənizkənarı Milli Parkda gəzintiyə çıxmaq, bu nəqliyyat növü ilə istirahət mərkəzlərində dostlarınızla yarışmaq və s. çox xoşdur. Lakin çox hallarda velosipedlə küçəyə çıxarkən avtomobil axını ilə üzləşirsiniz. Beləliklə də, həm özünüzü, həm də başqalarını təhlükə qarşısında qoyursunuz. Bunun üçün də aşağıdakıları bilmək və onlara əməl etmək vacib şərtdir.
Bu nişanın qoyulduğu yerdə velosiped sürməyə icazə verilmir. Küçələrdə və yolayrıcılarında velosipedçiyə sola dönməyə və əks-istiqamətdə hərəkət etmək üçün geriyə dönməyə icazə verilmir. Yolayrıcılarında velosipedi ancaq düz istiqamətdə sürməyə icazə verilir. Çünki səkinin yaxınlığında hərəkət edən velosiped dönərkən düz istiqamətdə hərəkət edən avtomobillərin hərəkətinə mane olur. Dəstə halında velosiped sürərkən hansı qaydalara əməl olunduğunu müəyyənləşdirin. Yolayrıcından kənarda yolun velosiped yolu ilə nizamlanmayan kəsişməsində velosiped sürücüləri bu yolla hərəkət edən nəqliyyat vasitələrinə yol verməlidirlər. Yolu keçmək üçün dəstənin rəhbəri yolun digər istiqamətindən avtomobilin gəlmədiyinə əmin olmalı, qırmızı bayraqcığı yuxarı qaldıraraq dəstənin üzvlərini yolayrıcından buraxdıqdan sonra onlara çataraq öz yerini tutmalıdır. Velosipedçilərin dəstə halında hərəkətinə günün yalnız işıqlı vaxtı icazə verilir. Velosipedlər yalnız yolun sağ kənar zolağında, yol nişanları və ya yol nişanlanmasının tələblərinə riayət etməklə, mümkün qədər sağ tərəfdə bir cərgə ilə hərəkət etməlidirlər. Bəzən piyadalar üçün maneə yaratmamaq şərtilə velosipedçilərin yolun sol çiyni ilə hərəkətinə icazə verilir. Velosipedçilər dəstəsi yolun hərəkət hissəsi ilə getdikləri vaxt hərəsi 10 velosipedçidən çox olmayan qruplardan ibarət olmalıdırlar. Nəqliyyat vasitələrinin ötməsini asanlaşdırmaq üçün dəstələrin arasındakı məsafə 80-100 metr olmalıdır. Maneəsiz və təhlükəsiz hərəkət yalnız bütün hərəkət iştirakçıları müvafiq qaydaları yaxşı bildikdə və bu qaydalara riayət etdikdə təmin olunur. Hərəkət qaydalarını pozan piyadalar və velosipedçilər inzibati və ictimai qaydada məsuliyyətə cəlb oluna bilər. İnzibati cəza pozuntunun xarakterindən asılı olaraq, şifahi xəbərdarlıq, qayda pozuntusu haqqında məktəbə və valideynlərə məlumat verilir. 1. Şose ilə gedən velosipedçi nə etməlidir? Yaxınlıqda heç bir nəqliyyat vasitəsi yoxdursa, əlini sükandan buraxıb sürə bilər. Heç bir halda sükanı buraxa bilməz. Hər iki ayağı pedalda olarsa, sükanı buraxa bilər. 1. Piyada keçidinin yanında sürücü avtomobili saxlayaraq əli ilə yolu keçmək olar işarəsini verərsə, necə etmək lazımdır? Yolu keçmək olar. Yolu keçmək olmaz. Gözləmək lazımdır. Digər nəqliyyat vasitələrinin dayanan bu avtomobili ötüb-keçməyəcəyindən əmin olduqdan sonra yolu keçmək olar. 2. Yağış yağdıqdan sonra piyada yolu keçməyə hazırlaşır. Sürücü əyləc pedalını basan kimi avtomobili dayandırmaq mümkündürmü? Bunun səbəbini izah edin. 3. Velosipedçi yol-nəqliyyat hadisəsi ilə qarşılaşmaması üçün hansı qaydalara əməl etməlidir? 4. Velosipedçi hərəkət zamanı yolun sol çiyni ilə nə zaman gedə bilər? Bütün hallarda; Velosipedçi üçün rahatdırsa; Yalnız kənd yerlərində; Əgər piyadaların maneəsiz hərəkəti üçün təhlükə yaratmırsa. 5. BİR-BİRİMİZƏ DƏSTƏK OLAQ Planetimizdə hər an müxtəlif fövqəladə hadisələr baş verir. Kütləvi informasiya vasitələri ilə bu fövqəladə hadisələr nəticəsində yaralananların, qurbanların sayı, eyni zamanda maddi ziyan barəsində hər birimiz məlumatlanırıq. Bəs insanlar fövqəladə hallar zamanı bir-birinə necə dəstək olmalıdır? Bütün insanların yardım ehtiyacları necə ödənilir? İnsan cəmiyyətinin inkişaf tarixi təbii fəlakətlər, qəzalar, bədbəxt hadisələrlə qırılmaz bağlıdır. Hər il təqribən 200 milyondan artıq insan quraqlıq, daşqın, siklon, zəlzələ, meşə yanğınları, torpaq sürüşmələri və digər təbiət hadisələrindən zərər çəkir. Əhalinin sayının artması, ətraf mühitin çirklənməsi və dağılması, qlobal istiləşmə təbii fəlakətlərin sayını və təsirini daha da artırır, texnogen qəzalara yol açır. Buna görə də dünya dövlətləri belə qəzalar zamanı bir-birlərinə dəstək olmaq üçün müxtəlif addımlar atır. 2005-ci ildə Yaponiyada 168 ölkənin hökumət nümayəndələrinin iştirakı ilə Fəlakətlərin azaldılması üzrə ümumdünya konfransında “Dünyada təbii fəlakətlərin azaldılmasına yönəlmiş Fəaliyyət proqramı” qəbul edildi. Burada
məqsəd 2015-ci ilədək təbii fəlakətlər nəticəsində insan tələfatı, ölkə və icmaların ictimai, iqtisadi və ekoloji zərərləri əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq idi. Hər bir insanın təbii fəlakətə məruzqalma riski vardır. Hyoqo Fəaliyyət Proqramı əməkdaşlığın inkişafını zəruri hesab edir, fəlakətlər zamanı ictimai, iqtisadi və ekoloji cəhətdən dəyən zərərlərin aradan qaldırılması üçün vətəndaşları və bütövlükdə icmaları cəlb etməyə çalışır. Belə olan halda insan tələfatı azalır, ictimai, iqtisadi və ekoloji zərər minimuma enir. İnsanları bu sahədə maarifləndirmək üçün məktəblərin də xüsusi yeri vardır. Məktəb rəhbərləri, müəllimlər öz şagirdlərini maarifləndirməlidirlər.
Məktəblərdə təhlükəsizliyin artırılması və fəlakətlərə qarşı tədbirlərin görülməsi üçün eyni zamanda məktəb planı hazırlanmalıdır. Bu plana əsasən məktəb kollektivinin hər bir üzvünün şagirdlər də daxil olmaqla müəyyən bacarıqlara yiyələnməsi vacibdir. İstənilən halda hər bir məktəb müəssisəsində risklərin idarə
daxil olmalıdır. Hər hansı bir fövqəladə hadisə zamanı məktəb ictimaiyyətinə kömək etmək üçün aşağıdakı qrupların üzvlərini müəyyənləşdirin. Onlara lazım ola biləcək ləvazimatı və görəcəyi işləri planlaşdırın. 1. ‘Fərdi mühafizə vasitələrinin paylanması və onlardan istifadə qaydalarına nəzarət” qrupu; 2. Təxliyyə qrupu; 3. İlk tibbi yardım qrupu; 4. Kəşfiyyat qrupu. * Risklərin idarə olunması - fəaliyyətə xas olan risklərin müəyyən edilməsi, qiymətləndirilməsi, onlar barədə hesabatların hazırlanması, məqbul risk limitlərinin müəyyən edilməsi vasitəsilə onlara nəzarət edilməsi və risklərin azaldılmasıdır. 1. Məktəbinizdə hər hansı fövqəladə hadisə zamanı görülən işləri araşdırın və siyahısını tərtib edin. 2. “Fəlakət məktəbə gəlməyəcək” başlığı altında qaydalar hazırlayaraq sinfinizdə asın.
3. “Yanğın zamanı ətrafdakılara necə yardım etməli” mövzusunda təbliğat xarakterli divar qəzeti hazırlayın. 4. Təbii fəlakətlər zamanı risklərin azaldılmasına dair təkliflər hazırlayın. 5. Mətni oxuyun və bu tip hadisələr zamanı necə hərəkət edəcəyinizi yoldaşlarınızla müzakirə edin. Məktəb direktoru öz şagirdlərini xilas edir Çində 12 may 2008-ci ildə baş vermiş zəlzələ zamanı zəlzələdən ən çox zərər çəkənlərdən biri olan Sanqzao məktəbinin direktoru 2600 şagird və əməkdaşlarını xilas etdiyi üçün məşhurlaşdı. Bu onun nəticəsi idi ki, məktəbdə bu məsələ ilə bağlı onun təşəbbüsü ilə çoxlu təlim və praktik məşğələlər keçirilmişdi. Hər bir sinif rübdə bir dəfə fəlakət zamanı evakuasiya qaydalarına uyğun təlim keçmişdi. Bunun nəticəsində fəlakət baş verərsə, binadan hansı yolla çıxacağı müəyyənləşmişdi. Hətta hansı mərtəbədə olanlar yavaş-yavaş, hansı mərtəbədə olanlar pilləkənləri sürətlə enməli olduqlarını öyrənmişdilər ki, qarışıqlıq olmasın. Şərq-Qərb Nəşriyyat Evi www.eastwest.az www.fb.com/eastwest.az info@eastwest.az Çapa imzalanmışdır: 30.06.2015. Format 70x100 1/16. Ofset çapı. Fiziki çap vərəqi 5. Sifariş 14265. Tiraj 112500 "Şərq-Qərb" ASC-nin mətbəəsində çap olunmuşdur. AZI 123, Bakı, Aşıq Ələsgər küçəsi, 17 Tel.: (+99412) 374 83 43 (+99412)37473 84 sharq.qarb@gmail.com Buraxılışa məsul: Sevil İsmayılova Dizayner: Kərim Məhdəvi Rəssam: Mərziyə Tağiyeva Texniki redaktor və korrektor: Fəridə Səmədova Baş redaktor: Samirə Bektaşi Texniki direktor: Allahverdi Kərimov Nəşriyyat Evinin direktoru: Rasim Müzəffərli Yüklə 373,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|