Dərslik II cild Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin

Homerin “İliada” və “Odisseya” poemaları yalnız savad və mu­siqi təlimində didaktik material olmayıb, həm də yeniyetmələri hə­yati münasibətlərlə tanış edir, onları əxlaq ənənələrinə daha da yaxınlaşdırırdı.

Musiqi məktəblərində təlim sinkretik xarakter daşıyırdı. Yəni Homerin poemalarının hekzamentləri musiqinin müşayiəti ilə uza­da-uzada söylənilirdi. Oğlanlar 13-14 yaşlarında palestra adlanan mək­təblərdə oxumağa davam edir, fiziki təmrinlərlə ciddi məşğul olurdular. Orada onlara beş bacarıq-qaçmaq, hoppanmaq, güləş­mək, ox atmaq, üzmək öyrədilirdi. Bütün bunlar gələcək döyüşçü üçün vacib şərtlər idi.

“İdeal vətəndaşlıq məktəbini”- kifara (musiqi) va palestranı (gimnastika) bitirənlər üçün təhsilin növbəti pilləsi-gimnasi (son­ralar gimnaziya) hesab olunurdu. Afinada qadın təhsili və tər­bi­yə­si­nin məzmunu və vəzifələri olduqca sadə idi. Afina tərbiyə sis­te­mində qızların ailə qurana qədər evdə tərbiyə alması nəzərdə tutulurdu. Onlar ailədə sadə oxu və yazı vərdişlərinə yiyələnir, musiqi təlimi keçirdilər.

Qızlar adamlar arasında çox nadir hallarda, məsələn, dini mərasinlərdə görünərdilər. Onlar yalnız ev işləri ilə məşğul olur- dular. Spartada olduğu kimi, Afinada da qullar “danışan alət” ad- landırılırdı. Afina ilə Sparta təhsil sisteminin arasındakı bir fərq odur ki, spartada tərbiyə müəssisələri dövlətin əlində olduğu halda, Afi­nada qrammatika, kifara və palestra məktəbləri xüsusi adamların ixtiyarında idi. Spartada tərbiyə daha çox hərbi-fiziki xarakter daşı­dığı halda, Afinada isə əksinə, zehni və estetik tərbiyəyə üstünlük verilirdi. Afina məktəblərində özünütəkmilləşdirmə amillə­rinə üs­tün­lük verilirdi. Afina təhsil sistemi hərtərəfli şəxsiyyət kimi fiziki cəhətdən sağlam, zahiri və daxili gözəlliyi özündə birləşdirən adam­lar yetişdirməyi bir vəzifə kimi qarşıya qoymuşdu. Bu vəzifənin yerinə yetirilməsində Afina dramı mühüm rol oynamışdır.

Afina dramları şəxsiyyətin intellektual və mənəvi inkişafına müsbət təsir göstərmişdir. Dramlarda dövrün əsas idealı-quldarlıq dövrünün azad vətəndaşı, polisin siyasəti və etikasının müdafiəçisi, onun mənəvi sərvətlərinin daşıyıcısı obrazı öz əksini tapmışdır. Dramlardakı qəhrəmanlar öz vətənləri yolunda canından keçməyə hazır olan vətənpərvərlərdir. Bu da Afina təhsil sisteminin müsbət məziyyətlərindəndir.