Dərslik kimi təsdiq edilmişdir. Elmi redaktor: N. A. Səfərov

BMT-nin ixtisaslaşmış təsisatları

BMT-nin ixtisaslaşmış təsisatları - beynəlxalq əməkdaşlığın bu və ya digər konkret sahəsində (iqtisadi^ sosial, mədəni, təhsil, səhiyyə və s.) fəaliyyət həyata keçirən. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı üə əlaqəsi olan universal xarakterli beynəlxalq hökumətlərarası təşkilatlardır.

İxtisaslaşmış təsisatların BMT ilə əlaqəsi BMT-nin əsas orqanlann- dan biri olan EKOSOK vasitəsilə həyata keçirilir. EKOSOK: ixtisaslaşmış təsisatlarla saziş bağlayır, məsləhətləşmələr aparmaq və tövsiyələr vermək yolu ilə ixtisaslaşmış təsisatlann fəaliyyətinin ümumi koordina-

siyasini həyata keçirir, ixtisaslaşmış təsisatlardan, onlann fəaliyyəti haqqında və verdiyi tövsiyələrin iera olunması üçün görülmüş tədbirlər haqqında məruzələr alır; öz işində və ya yaratdığı komissiyalann işində iştirak etmək üçün ixtisaslaşmış təsisatlann nümayəndələrini dəvət edir.

Hazırda 17 ixtisaslaşmış təsisat mövcuddur. Onlan aşağıdakı qruplara ayırmaq olar:

1. 
   sosial xarakterli təşkilatlar - Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (ILO), Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (WHO);
   
2. 
   mədəni və humanitar xarakterli təşkilatlar - Təhsil, ehn və mədəniyyət məsələləri üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (UNESCO), Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatı (WIPO);
   
3. 
   iqtisadi təşkilat - Sənaye inkişafı üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (UNIDO);
   

ç) maliyyə təşkilatları -- Beynəlxalq Valyuta Fondu (IMF), Beynəlxalq bərpa və inkişaf bankı (IBRD), Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (IFS), Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası (IDA), Kənd Təsərrüfatının İnkişafı üzrə Beynəlxalq Fond (IFAD);

4. 
   kənd təsərrüfatı sahəsində təşkilat ~ Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO);
   
5. 
   nəqliyyat və rabitə sahəsində təşkilatlar - Beynəlxalq Mülki Aviasiya Təşkilatı (ICAO), Beynəlxalq Dəniz Təşkilatı (IMO), Ümumdünya Poçt İttifaqı (UPU), Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı (ITU);
   

ə) meteorologiya sahəsində təşkilat - Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatı (WMO),

6. 
   turizm sahəsində təşkilat - Ümumdünya Turizm Təşkilatı (UNWTO).
   

İxtisaslaşmış təsisatların tərkibinə BMT-nin üzvlərindən başqa digər dövlətlər də daxil ola bilər; lakin onlann üzvlüyə qəbul olunması üçün daha mürəkkəb mexanizm müəyyən olunmuşdur.

İxtisaslaşmış təsisatların əsas fəaliyyət istiqamətləri aşağıdakılardır: beynəlxalq əməkdaşlığın ayn-ayrı sahələri üzrə beynəlxalq konvensiya və reqlamentlərin işlənib hazırlanması; dövlətlərin bu sahədə fəaliyyətinin əlaqələndirilməsi; inkişaf etməkdə olan dövlətlərə texniki yardımın göstərilməsi; infonnasiya mübadiləsi və b.

7.