Dərslik kimi təsdiq edilmişdir. Q. H. Bayramov 2008 Mənə tərcümənin əlifbasını öyrətmiş

заднее-скамееч-ник  (6),  Ancaq  bunu  Azərbaycan  dilinə  şamil 
etmək  olmaz.  İngilis  dilindəki  bu  söz  parlament  terminidir, 
backbencher  Ümumilər  palatasında  arxa  sırada  oturmalıdır, 
qabaqda  otura  bilməz,  ora  hakim  siyasi  partiyadan  olan 
deputatlar  üçündür.  Bununla  belə,  morfem  baxımından 
Azərbaycan  və  ingilis  dillərində  üst-üstə  düşən  hallar  da 
mövcuddur: work-er - iş-çi, creat-or - yaradı-cı, driv-er- sürü-cü, 
bear-er-daşıyı-cı və s. 
У  Söz  səviyyəsində  tərcümə.  Çox  vaxt  sözlər  tərcümə  vahidi 
kimi çıxış edir. Məsələn: Jack came home - Сек evə gəldi. His 
sister  is  married  to  James  -  Onun  bacısı  Ceymsə  ərə  gedib 
(Ceymsin  arvadıdır).!  shook  hands  with  him  -  Mən  onun  əlini 
sıxdım (onunla əl verib görüşdüm). Who told you it? - Onu sizə 
kim dedi? 
Bu  və  buna  oxşar  cümlələrdə  uyğunluq  söz  səviyyəsində 
qurulur, sözlər tərcümə vahidi kimi çıxış edir, ancaq ümumilikdə 
götürdükdə  belə  hallarda  da  tam  morfemik,  yaxud  fonemik 
uyğunluq tapmaq mümkün deyil. Məsələn, ingilis dilindəki came 
həm hərəkət, həm də zaman bildirdiyi halda Azərbaycan dilində 
(gəldi-gəl-di) həm  hərəkəti, həm  zamanı, həm  də şəxsi  bildirir, 
home-ev-dir, ev-o deyil, He went home- 0, evə getdi və s. 
Yadda saxlamaq lazımdır ki, tərcümə vahidi dedikdə məxəz 
mətndəki  dil  vahidləri  nəzərdə  tutulur.  Ona  görə  də  söz 
səviyyəsində  tərcümədən  danışdıqda  hökm  deyil  ki,  məxəz 
dildəki bir söz hədəf dildəki bir sözlə uyğunluq təşkil etsin. Ola 
bilər  ki,  məxəz  dildəki  həmin  söz  hədəf  dildə  bir  neçə  sözdən 
ibarət bir birləşməyə uyğun gəlsin, məsələn, back- 
22 у 

---

bencher-do  olduğu  kimi.  Ayn  bir  misal:  He  is  a  snob  -  cüm- 
ləsindəki  snob  sözünün  mənasına  baxaq.  The  New  Shorter 
Oxford  English  Dictionary  (33)  həmin  sözün  aşağıdakı 
mənalarını verir: 
7. A shoemaker, a cobbler’s apprentice: 2. a person who was 
not a university member; a townsman opposite to a student: 3. a 
person  belonging  to  the  ordinary  or  lower  classes  of  society:  a 
person  of  low  breeding  or  poor  taste;  a  vulgar  person;  4. 
Originally a person seeking to imitate or associate with those of 
superior  rank  or  wealth.  Now  usually  a  person  with  an 
exaggerated respect for social position, who looks down on those 
of lower rank; a person who despises people considered inferior 
in attainments or tastes. 
Selincerin  The  Catcher  in  the  Rye  (Çovdarlıqda  uçurumdan 
qoruyan)  romanında  belə  bir  cümlə  var:  Jane  and  her  mother 
were a sort of snobbing him. Tehran Vəliyev onu Ceyn vd anası 
ona üstdon aşağı baxırdılar kimi tərcümə etmişdir. 
Burda da məxəz mətndəki söz hədəf mətndə söz birləşməsi ilə 
verilmişdir,  tərcümə  söz  səviyyəsindədir,  çünki  hədəf  dildə 
məxəz  dildəki  sözə  qarşılıq  tapmaq  istəyirik.  Burda  bir-  birinə 
uyğun  gələnlər müxtəlif  (heterogeneous) dil səviyyələrinə, (biri 
söz, biri isə fraza səviyyəsinə) aiddir. Əgər məxəz dildəki tərcümə 
vahidi hədəf dildə eyni (homogeneous) dil səviyyəsinə məxsussa, 
onda eyni dil səviyyələrinin ekvivalent- liyindən danışmış oluruq, 
bu halda məxəz dilin morfemləri və sözləri hədəf dilin morfem və 
sözlərinə uyğun gəlməlidir. 
Söz  səviyyəsində  tərcümə  fonem  və  morfem  səviyyələrində 
tərcümədən  daha  çox  işlənir,  ancaq  onun  da  imkanları 
məhduddur. Bir qayda olaraq tərcümə etdikdə cümlədəki sözlərin 
ancaq  bir  qismi  hədəf  mətndə  öz  əksini,  ekvivalentini  tapır, 
cümlənin qalan hissəsi isə daha yüksək səviyyədə, söz birləşməsi 
(fraza)  səviyyəsində  tərcümə  olunur.  Ümu-  mən  belə  cümlələr 
anlam və quruluşuna görə sadə olur. Məsələn: The first thing I did