Dilorom qosimova menejment nazariyasi

M arketing strateg iy asin i ishlab ch iq ish uslubiyoti. 
M a r­
keting tadqiqotlari natijalari asosida firma yutuqlarining hal qiluvchi 
om illari va u larning kutilm agan tasodiflarini hisobga olgan holda 
im koniyat istiqbollarini aniqlash borasida firma faoliyatining strategik 
tadqiqoti o'tkaziladi, m ark etin g strategiyasi va uni am alga oshirish 
shakllari ishlab chiqiladi.
B ozor iqtisodiyoti o'zgaruvchanlikka m oslanuvchan bo'lganligi 
bois, iqtisodiy jarayonlarning borishini oldindan aytish juda chek- 
langan. S h u n in g uchun firm alar o'z faoliyatini sam arali olib borish- 
ga intilib, to b o ra uzoqroq m uddat u ch u n oldindan s tra te g ik re ­
ja la sh tirish usulidan foydalanadi. B ozordagi o 'z g a rish la r va fan- 
texnika taraqqiyoti yo'nalishlari, raqobat m uhiti va iste ’m olchilar 
xatti-harakatini tahlil qilish asosida firm aning strategiyasini ishlab 
chiqishga asos bo'ladigan um um iy m aqsadlar belgilanadi.
208

---

Aholining m a ’lum is te ’mol m ollariga bo'lgan ehtiyojini qondirish 
ko'plab om illarga, jum ladan: oziq-ovqat va nooziq-ovqat m ah su lo t­
lari narxi, aholi pul darom adi, tu rm u sh tarzi, darajasi va shu kabi- 
larga bog'liq bo'ladi.
O ziq-ovqat m ahsulotlariga bo'lgan talab va taklif darajalarini 
o 'rg an ish ush bu tovarlarni ishlab chiqarish va tovar ayirboshlash 
hajmlarini rejalashtirish ham da bashoratlash uchun m uhim aham iyat 
kasb etadi.
2. 
Q o'shm a k o r x o n a la rd a m a rk e tin g s tr a te g iy a s in i
ish la b ch iq ish
Yog' m ahsulotlari ishlab chiqrish hajm i un in g taklif darajasini 
ifodalaydi. Bu sohadagi m ark e tin g m uhiti holati va rivojlanish ten- 
densiyalari ko 'p jihatdan viloyat va tum anlarda faoliyat yurituvchi 
turli xo'jaliklam ing re su rslar salohiyatidan foydalanish ko'rsatkich- 
lariga bog'liq bo'ladi. Shu boisdan, ushbu salohiyatni tak ro r ishlab 
chiqarishning asosiy elem enti sifatida baholash zaru rati tug'iladi. 
«R esurslar salohiyati» tu sh u n ch asin i aniqlashda turli xil fikrlash 
doiralari m avjud.
S hu m unosabat bilan m azkur tu sh u n ch an in g rossiyalik olimlar 
izohlagan talqinini ko'rib chiqam iz. U larning fikriga ko'ra, re su rs­
lar bilan t a ’m in lan g an lik n in g o'zini oshirib q o 'y ish n i p ro g ressiv
rivojlanish deb tan olish m um kin em as. S hu m unosabat bilan re su rs­
lar salohiyatini baholash bo'yicha tadqiqotlar alohida qiziqish uyg'otib, 
n atu ral om illar asosida yaratilgan moddiy, m ehnat va yer resurs- 
larin in g in teg ra l k o 'rsa tk ic h i sifatida aniqlanadi. Bu esa n arx lar 
inflyatsiyaga bog'liq bo'lmasligini ta ’minlaydi ham da resurslar bilan 
t a ’m inlashni b itta obyekt uchun va obyektlar yig'ind isining b itta 
davr uchun dinamikasini solishtirm a tahlil qilishga imkon yaratadi.
Yog' m ahsulotlari m intaqaviy bozorini shakllantirish m a’muriy- 
buyruqbozlik tizim i sh aro itlarid a tarm o q lar va idoralar doirasida 
jam iyat resurslarining m a’lum bir mexanizmi am al qilganligi sababli 
y uzaga kelgan jiddiy qaram a-qarshiliklarga duch keladi. Ilgari yog' 
m ahsulotlari ishlab chiqarish, qay ta ishlash, tayyorlash va sotish 
bilan shug'ullanuvchi korxonalar o'zaro va iste’molchilar bilan mus-
209

---

tahkam aloqalarga ega bo'lgan. Bunga, shuningdek, m ahsulotlarning 
asosiy qismi davlat buyurtm asi bo'yicha sotilishi ham sabab bo'lgan. 
Hozirgi sharoitlarda yog‘ m ahsulotlari ishlab chiqaruvchi korxonalar 
bozorni o'rganish, narx hosil bo'lishi va rejalashtirish funksiyalarini 
bajarishi lozim. Ayni paytda bu funksiyalar in tu itiv ravishda, is- 
tiqbolni hisobga olm agan holda am alga oshirilmoqda.
Yuqorida bayon etilgan strateg iy a n i ishlab chiqishda muqobil- 
lashtirish m asalasini yechish uchun dastlabki m a’lum otlar sifatida 
T o sh k e n t s h a rid a g i « T o sh k en t y o g '-m o y k o m b in ati» O A Jn in g
2007-yilda yog' m ahsulotlari ishlab chiqarishdagi hisobot m a ’lum ot- 
laridan foydalanildi.