Dilorom qosimova menejment nazariyasi

1.5. M en ejm en tn in g kelajakka yo ‘n a ltir ilg a n lig i
T o 'g 'rid an -to 'g 'ri tajriba o 'tk az ish m um kin b o'lm agani kabi, 
mavjud bo'lmagan va hech qachon bo'lmaydigan hodisani kuzatish 
m um kin emas. Ammo, ko‘p rahbarlar faqat real va xis qiladigan 
n a r s a n i k o 'ra d i, n a tija d a , m av ju d b o 'l m a g a n va h e c h q ac hon 
bo'lmaydigan hodisa qandaydir ko'rib bo'ladigan narsaga qaytishi 
lozim bo'ladi.
M odellashtirish - bugungi v aqtga kelib kelajak variantlarini 
ko'rishning va alternativ qarorlarning potensial oqibatlarini obyek- 
tiv solishtirishga imkon beradigan aniqlashning yagona tizimlashtiril- 
gan usuli. Devid B. Xersning t a ’kidlashicha: «Rahbar mavjud eng 
yaxshi alternativni o ‘z resurslarini taqsimlash, o ‘zi va boshqalar 
uchun h arakatlar navbatini belgilash, yangi odamlar va material 
resurslarini jalb etish uchun tanlab olishi kerak. Buning uchun u 
qisqa va uzoq m uddatli kelajakda qaro rlarn in g oqibatlari paydo 
bo'ladigan muhit xususiyatlari va barqarorligi ta’rifiga ishonishi kerak.
15

---

U bir paytning o'zida m uqarrar va oldindan aytib bo'lmaydigan mu- 
hitning butun noaniqligini t a s a w u r qilishi kerak».
M e n e jm e n t ilmining modellari bu m aq sad la rg a yuqori dara- 
jada m oslashgan va kuchli tahliliy vosita sifatida m urakkab vaziyat- 
larda qaror qabul qilish bilan bog'liq ko'p m uam m olarni hal etishga 
imkon beradi.
M od ella rn in g turi. 
Z am onaviy tashkilotlar tom onidan keng 
qo'llanilayotgan modellar va ular yordamida hal etilishi kerak bo'lgan 
vazifalarni ko'rib chiqishdan oldin m odellarning uch xilini qisqacha 
t a ’riflab berish zarur. G ap fizik, analogik va m atem atik modellar 
haqida ketyapti.
Fizik model. 
Fizik model obyekt yoki tizimni kattalashtirilgan 
yoki kichiklashtirilgan tavsifi yordamida o'rganib chiqiladigan narsani 
ifoda etadi. S hen n o n n in g t a ’kidlashicha: «Fizik (b a ’zan «portretli» 
deb ataJadigan) m odelning o'z iga xos xususiyati shundan iborat- 
ki, u m a ’lum m a ’noda m odellashtirilayotgan butunlik kabi ko'rinadi».
Fizik modellar misollari - zavod chizm asining nusxasi, uning 
faktik kichiklashtirilgan modeli, loyihachining m a ’lum bir massh- 
tabda kichiklashtirilgan chizmasi. Bunday fizik model vizual qabul 
qilishni soddalashtiradi va m uayyan bir uskuna uning uchun ajra- 
tilgan joyda fizik jihatdan joylasha olishini aniqlashga va bog'liq 
m uam m olarni, masalan, odamlar va m ateriallar harakatini tezlash- 
tiradigan eshiklar joylashishini hal etishga yordam beradi. Avto- 
mobil va aviatsion korxonalar har doim aerodinamik qarshilik kabi 
m a ’lum bir xususiyatlarni tekshirish uchun yangi tran sp o rt vosi- 
talarining kichiklashtirilgan fizik nusxalarini tayyorlashadi. Model 
aniq n u s x a bo'lib, o 'z in i ishlab c h i q i l a y o t g a n a v to m o b il yoki 
sam olyotga analogik holda tutishi kerak, lekin bunda u ancha kam 
q iy m a tg a ega bo'ladi. S h u n d a y ta rz d a quruvchi kom paniya har 
doim ishlab chiqarish, m a ’muriy binolar yoki omborxona qurilishini 
boshlashdan avval ularning kichraytirilgan modelini quradi.