Dilrabo elmuratova nodira misirova

M u lo q o t m a d a n iy a t i 
- m u lo q o t j a r a y o n in i a x lo q iy m e ’y o rla r, ijtim o iy
ta la b la r g a m u v o f iq ta s h k il e t is h a s o s id a
s u h b a td o s h n i tu s h u n a o lis h e h tiy o ji v a q o b iliy a tig a e g a lik
ч_______________________________________________
Ta’lim amaliyoti pedagogik muloqot jarayonida pedagoglar tomonidan quyidagi 
kamchiliklarga yo‘l qo‘yilishidan dalolat beradi: ehtiyotsizlik, shaxsiyatparastlik, 
suhbatdoshni ortiqcha majburlash; sustkashlik, o ‘zini juda yuqori yoki past qo‘yish; 
haddan tashqari jonbozlik ko‘rsatish.
Pedagogik rclaksatsiya. 
“ Fan-texnika taraqqiyotining hozirgi bosqichida, ishlab 
chiqarish munosabatlarining jadallashuvi, xalq xo‘jaligining turli jabhalarida yangi 
texnologiyalarning joriy etilishi va shu kabi qator omiliar inson ruhiyatiga 
oldingilariga qaraganda ko‘proq jismoniy, ruhiy zo‘riqishlar bermoqda”. Pedagog 
faoliyatida ruhan yoki jismonan toliqqan talabalarda ruhiy hamda jismoniy 
charchoqlami bartaraf etishga ham e’tibor qaratish talab qilinadi. Mazkur talab salbiy 
ruhiy omillar ta ’siri kuchaygan, katta hajmdagi axborotlar bilan to‘qnashish ro‘y
2 9

---

berayotgan mavjud sharoitda ayniqsa muhim ahamiyat kasb etadi. Talabalarda ruhiy 
va jism oniy toliqishlami bartaraf etishga qaratilgan pedagogik faoliyat “ relaksopediya” (lot. 
“relaxation” - quvvatsizlik, zaiflashish, ruhan yoki jism onan holda toyish; holdan 
toyishni bartaraf etish pedagogikasi) deb nomlanadi. S o‘nggi yillar jahon ta’limi 
amaliyotida ushbu pedagogika imkoniyatidan keng foydalanilmoqda
P e d a g o g i k r e la k s a t s iy a
- t a l a b a l a r n i n g h is s iy f a o l iy a t i, r u h iy - j is m o n iy q u v v a ti 
v a is h c h a n lik q o b il iy a t in i q a y t a ti k la s h
Murakkab vaziyatlar (imkoniyati cheklangan, fanlarni o ‘zlashtira olmaydigan yoki 
tarbiyasi o g ‘ir talabalar bilan ishlash)da relaksopediyaning pedagogik, psixologik 
imkoniyatlaridan o ‘rinli, maqsadli, samarali foydalanish kutilgan natijalarni beradi. 
Relaksatsiya sharoitida bugungi kunda keng ommalashgan trening va avtotreninglar 
ijobiy m uhitning hosil b o ‘Iishini ta’minlaydi. Ulardan foydalanish vaqtida talabalar 
tashqi va ichki ta’sirlardan himoyalangan bo‘lib, ularga faqatgina pedagogning 
ishontiruvchi ovozgina eshitiladi. Bu esa pedagogning ta ’siri va uning samarasini 
yanada oshiradi.
Relaksatsiya jarayonida talabalar pedagogning qo ‘llab-quw atlashlarini his 
etishlari, uning m ehr-muhabbatidan bahramand boMishlari, hamdarligini his qilishlari 
lozim. SHundagina talabalardagi ruhiy zo ‘riqish, jism oniy toliqishlam i bartaraf etish 
uchun psixologik muhit yuzaga keladi.
M ushaklar relaksatsiyasi (ya’ni mushaklami bo‘shashtirish) davrida o ‘z-o‘zini 
ishontirish va axborotga ta ’sirchanlik yuqori bo'ladi. SHuning uchun ham o ‘z-o‘zini 
ishontirishga yo ‘naltirilgan trening va avtotreninglarni uxlash va uyqudan turishdan 
oldin qo‘llash samarali hisoblanadi. Mushaklar relaksatsiyasinhig samarali kechishi 
uchun o ‘qituvchi mushaklami bo‘shashtirishga yordam beradigan metod va 
vositalardan xabardor b o ‘lishi darkor.
Talabalarning m hiy zo‘riqish va jism oniy toliqishlarini bartaraf etish maqsadida 
relaksatsiya asoslarini nazariy jihatdan o'zlashtrib qolmay, ulardan amaliy jihatdan 
foydalanishni ham bilishlari zarur.
Г
^