Dintaniw uzb



Yüklə 255,84 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə15/36
tarix24.03.2022
ölçüsü255,84 Kb.
#54120
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   36
Dinshunoslik

4.

 

Buddaviylik manbalari. 

Buddaviylikning tarkalishida – buddaviylar jamoati Sangxalar katta rol` uynagan. Sangxa 

a`zolari  yilina  9  oy  davomida  shaxarma  shaxar  kishlokma-kishlok  yurib  targibotchilik  ishlari 

bilan  shugullangan.  Fakat  uch  oy  davomida  (musson  emgirlar  mavsumida)  uz  ibodatxonalarida  

Budda  e`tikod  etish  bilan  bant  bulganlar.  Imperator  Ashoka  davrida  (273-232  y)    Buddaviylik 

kushni  xududlarga  tarkalgan.  Ashoka  bu  din  targibotchilariga  raxnomalik  kilgan  va  erdam 

kursatgan. Buddaviylik jamoati xislatga egaki, boshka dinlar madaniyatlar kurshovida bulgan da 

xam uz ta`sirini asrlar davomida saklab kolish va vakti kelganda ya`na ta`sir kursatishi mumkin. 

Bunday xolat Xindstonda musulmon xukmdorlari, portugal, golland va ingliz mustamlakachilari 

Shri-Lankada, Xitoy va Yaponiyada konfutsiylik davrlarida yuz bergan. Shu tarika  Buddaviylik 

kiska  vakt  ichida  urta  Osieda,  Xitoyda,  Yaponiyada,  Koreyada,  V`etnamda  tarkalgan,  lekin 

Xindstonning uzida bu din ayrim sabablarga kura keng tarkalmadi. 

Bizning  eramizning  I  asrda  Kushon  podsholigi  davrida  amudare  xavzasida  va 

Uzbekistonning  janubiy  xududlarida    Buddaviylik  xukmron  din  bulgan.  Kushon  podshoxi 

Kanishkaning  uzi    Buddaviylikka  e`tikod  kilgan  va  uning  tangalarida    Buddaning  aksi 

tushirilgan.  Xitoy  manbalarining  ma`lumot  berishicha  VII  asrning  boshlarida  Termezda  10  

buddaviylarning  monastыri  bulgan  va  unda  minga  yakin  rokiblar  yashagan.  Arxeologik 

kazilmalar natijasida buddaviylik madaniyatiga tegishli bir kancha estaliklar topilgan.  Bulardan 

eng  kattasi  Ayrtam  shaxarchasi  (Termezdan  17  km),  buddaviylik  markazlari  Kora  tepa  va 

Fayaztepa  (Termez  ostanasida),  Darvinzin-tepa  (Surxondare  viloyatining,  Shurchi  tumanida), 

Kuva (Fargona vodiysida). 

Buddaviylik  ta`limotining  asoslari  tuplam  shakliga  keltirilgan  muayyan  kitoblarda 

keltirilgan.  Ulardan  eng  asosiysi  «Tripitaka»  bulib  xisoblanadi.  «Tripitaka»  yana    Buddaviylik 

mukaddas  kitobi  xam.  «Tripitaka»  suzi  «Uch  savat  donolik»  ma`nosini  anglatadi,  chunki 

rivoyatlarga kura Sidxartxa uch savat ta`limot koldirgan. Bular: 

1.

 



Sutta – pitaka (duolar). 

2.

 



Vinaya-pitaka (axlokiy normalar). 

3.

 



Abxidxammapitaka (diniy falsafiy masalalar baeni)lardir. 

Keyinrok  sanskrit,  xitoy,  tibet,  kxmer  va  yapon  tillarida  ezilgan  manbalar  xam  paydo 

bulgan  lekin  ular  katta  tarixiy  axamiyatga  ega  emaslar.  Budda  xaeti  bilan  boglik  barcha 

rivoyatlar «Tripitaka»da jamlangan. 




Yüklə 255,84 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin