Abzaslarni tashkil qilish. Abzaslar akademik yozuvning asosiy qurilish bloklari hisoblanadi. Yaxshi tarkibiy tuzilgan abzaslar kitobxonga dalillarni qulay bolimlarga bolib, mavzuni tushunishni osonlashtiradi. Bu qism asosiy etiborni quyidagilarga qaratadi:
Abzas bir mavzuga bogliq bolgan holda, bir necha gaplardan tashkil topgan. Abzaslarga bolish muallif va kitobxonning argumentlar bilan mukammal mashgul bolishi uchun yordam beradi; Abzasning hajmi matn turiga qarab turlanadi, ammo, odatda, u tort yoki besh gapdan iborat boladi.
Odatda (har doim emas), birinchi jumla mavzuga kirish bolib xizmat qiladi. Keyingilari esa tariflar beradi, misollar, qoshimcha malumotlar, sabablar va xulosalar;
d) Abzas qismlari ozaro qalin shriftli ibora va boglovchilar bilan farqlanadi.
Abzas tarkibi Abzas tarkibining bir-biri bilan bogliqligi
Matndagi punktlar ortasidagi aloqadorlik.
Abzas quyidagicha tahlil qilinishi mumkin: Mavzu sarlavhasi - Dunyoning rivojlangan mamlakatlarida kochmas mulkchilik darajasi juda xilma-xil;
Abzas quyidagicha tahlil qilinishi mumkin: Mavzu sarlavhasi - Dunyoning rivojlangan mamlakatlarida kochmas mulkchilik darajasi juda xilma-xil; Xulosani oz izohlari asosida yozish. Bunda tuzilishni ozgartirish ham mumkin. Asosiy fikrlar uchun izohlar yozib olish (perefrazalagan holda).
Asl manbani etibor bilan oqish va yangi, tushunish qiyin tuyulgan sozlarni tahlil qilish.
Asosiy fikrlarni marker yordamida belgilab borish.
Barcha kerakli fikrlar bildirilgan va ixchamlik taminlanganligini tekshirish maqsadida xulosani qayta tahlil qilish. Perefrazalash (asosiy manoni saqlagan holda, fikrni boshqa sozlar yordamida ifodalash)
11- amaliy mashg`ulot Mavzu: Rasmiy-idoraviy uslub va uning xususiyatlari Reja: 1. Hujjatchilik va adabiy til meyorlari.
2. Hujjat va uning turlari. Hujjatlarning zaruriy qismlari.
3. Sohaga oid hujjatlar va ularning rasmiylashtirilishi.
Rasmiy-idoraviy uslub. Barcha qonunlar, prezident farmonlari va hukumat qarorlari, turli hujjatlar, ish qogozlari, idoralararo yozishmalar va shu kabilar rasmiy-idoraviy uslubda yoziladi. Rasmiy ish qogozlari uslubi shaxslar bilan shaxslar orasidagi, shaxslar bilan idora ortasidagi ijtimoiy munosabatlarni ifodalash uchun xizmat qiladi: ariza, tilxat, xat, telegramma, ishonch qogozi, malumotnoma, tavsiyanoma, qaror, tarjimayi hol, buyruq, farmoyish, guvohnoma, elon, hisobot, shartnoma, aloqa xatlari ana shunday nutq uslubining korinishlaridir. Adabiy tilning yozma rasmiy shakliga xos bolib, muayyan nutqiy qolip, qatiy odat tusiga kirib qolgan shakllarga ega bolgan nutq uslubi rasmiy uslub sanaladi. Bu uslub davlat arboblari ortasidagi diplomatik rasmiy-idoraviy uslubda gaplar ixcham va aniq boladi. Bu uslubda qaror qilindi, inobatga olinsin, ijro uchun qabul qilinsin, tasdiqlanadi kabi qoliplashgan sozlar va soz birikmalari keng qollaniladi. Qisqalik, aniqlik, soddalik rasmiy ish qogozlarining bosh belgilaridir. Bu uslubda ibora va jumlalar bir qolipda boladi. Davlat hujjatlarida, rasmiy uslubda sozlar kochma manoda ishlatilmaydi. Munosabatlarda, idora, korxona, muassasalarning rasmiy ish yuritish jarayonlarida, shaxslarning ariza, tilxat, ishonch qogozi kabi ish yuritish qogozlarida qollaniladi.
Rasmiy uslub yozma shaklda royobga chiqadi. U har qanday tasviriy vositalardan, obrazlilikdan holi boladi. Bunday uslubda tilning ikki vazifasi - axborot uzatish va davat etish, buyurish vazifasi amalga oshadi. M., malumotnomada axborot berilsa, buyruqda davat etish, axborot oz aksini topgan boladi.
Rasmiy uslubga mansub har qaysi turning oziga xos leksik, grammatik xususiyatlari mavjud. M., qaror, farmonlarning oziga xos tomoni shundaki, bunday matnlardagi gaplarning kesimi III shaxs majhul nisbatdagi fellar orqali ifodalanadi (ogohlantirilsin, topshirilsin kabi). Malumotnomada esa birinchi gapning kesimi gap boshida keladi. Rasmiy ish qog‘ozlarining sintaktik tuzilishi qat’iy qoliplarga bo‘ysunadi.