Hazırda reallaşan dəyişiklik “Smartcontracts.com” iki tərəf arasındakı ödənişlərin müəyyən
kriteriyalara əsasən hər hansı bir vasitəçi olmadan həyata keçirilmə-
sinə imkan verən proqramlaşdırıla bilən müqavilələri təqdim edir.
Bu müqavilələr blokçeyn üzərində “özü-özünü icra edən müqa-
vilələr” kimi təmin edilir və beləliklə, vədlərinə əməl etmələri üçün
insanlara güvənmə riskini ortadan qaldırır.
Ə
LAV
Ə
: D
Ə
R
İ
N D
Ə
Y
İŞİ
KL
İ
KL
Ə
R
173 Dəyişiklik 17. Paylaşma iqtisadiyyatı Dönüş nöqtəsi: Qlobal miqyasda avtomobil paylaşması ilə real-
laşan səyahət və səfərlərin şəxsi avtomobillərlə reallaşanlara nəzərən
daha çox olması.
2025-ci ildə: Sorğuda iştirak edənlərin 67%-nin fikrinə görə bu
mümkün olacaqdır.
Bu fenomenin qəbul edilmiş mənası texnologiyanın bütün va-
hidlərə (fərdlər və ya təşkilatlara) daha əvvəl faydalı, bəlkə də müm-
kün olmayan bir səviyyədə fiziki bir malın/aktivin istifadəsini pay-
laşma və ya bir xidməti paylaşma/təminetmə imkanını verməsidir.
Mal və xidmətlərin bu şəkildə paylaşılması onlayn bazarlar, mobil
tətbiqlər/yerləşmə xidmətləri və ya texnologiyanın imkan verdiyi
digər platformalar vasitəsilə mümkündür. Bunlar sistemdəki əmə-
liyyat və qoşulma xərclərini çox kiçik hissələrə ayıraraq qoşulan hər
kəsə iqtisadi fayda təmin edə biləcək nöqtəyə qədər aşağı salır.
Paylaşma iqtisadiyyatının ən yaxşı nümunələri nəqliyyat sekto-
rundadır. “Zipcar”, insanlara bir nəqliyyat vasitəsinin istifadəsini
qısa zaman aralıqları ilə və ya ənənəvi avtomobil kirayəsi şirkətləri
ilə müqayisədə daha məntiqli paylaşma metodu təqdim edir. “Re-
layRides” birisinin şəxsi avtomobilinin müəyyən dövr üçün yerinin
müəyyən edilməsini və kirayə götürülməsini təmin edən bir plat-
forma təqdim edir. “Uber” və “Lyft ” fərdlərdən təmin edə biləcəyi-
niz çox faydalı, “taksiyə oxşar” (“taxi-like”) xidmətlər təqdim edir,
üstəlik yerləşmə xidmətləri vasitəsilə təmin edilən və mobil tət-
biqlərlə əldə edilən bu xidmətlərə istənilən vaxt çıxış mümkündür.
Paylaşma iqtisadiyyatı bir sıra elementə, xüsusiyyətə və ya təsvi-
redici xarakterə sahibdir: texnologiyaya əsaslanması, sahibliyin əvə-
zinə əlçatanlığa üstünlüyün verilməsi, bərabər səviyyələr arası olma,
şəxsi aktivlərin paylaşılması (korporativ aktivlərin deyil), çıxışın
asanlığı, artan sosial qarşılıqlı təsir, əməkdaşlığa əsaslanan istehlak
DÖRDÜNCÜ S
Ə
NAYE
İ
NQ
İ
LABI
174 və açıq paylaşılan istifadəçi əks-əlaqəsi (bunun nəticəsində inamın
artması). Hər paylaşma iqtisadiyyatı əməliyyatında bu xüsusiyyətlə-
rin hamısı olmaya bilər.