Dünya xalqları öz nadir sənət incilərini
Yüklə 1,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
515 ədalətsiz dünyada çox günah işləməsi - bütün bu məsələlər şairin
əsərlərinin mövzu
və ideyasındadır. Şair insan əməlini yazan iki mələk obrazından yararlanmaqla insan övladının ehtiyac və tamah üzündən və digər səbəblərdən Allah yolundan dönməsinin səbəblərini daha təsirli verir. Bir mələyin bekar qalması da dünyanın ədalətsizliklərindən doğur, ehtiyacdan doğur ki, insanın yaxşı əməlləri azdır, onu yazan mələk də "bekar qalıb". Göz açıb gördüyü dünyanın ədalətsizlikləri içərisində ancaq yaxşı əməl
sahibi olub
qala bilməyin
qeyri- mümkünlüyünün ağrısını çəkir.
Gördüyü ədalətsizliklərə göz yuma bilmir. Bərabərsizliyin, bu düynanın bərabərsiz insanlarının bərabərsiz əməllərinin, törətdikləri günahların baş alıb getdiyini iki mələk- dini mifik görüşlərin işığında daha təsirli, bədii cəhətdən qüvvətli tərənnüm etməyə nail olur: Daş da yuvarlansa olar daş təkər. İnsan ömrü boyu əziyyət çəkər. Bir yanda bir mələk dayanıb bekar,
O yanda bir mələk bağlayıb kitab.
Ömrü boyu əziyyət çəkən insan övladının qayğısı, əzabı, gördüyü haqsızlıq, dünyanın ədalətsizcəsinə qurulumuş qanunlarındandır.
516 Gördüklərinə dözməyən, düşüncələri yoran
insanın dözümü də şairi düşündürür. İnsandakı bu dözümə məətəl qalan şair insan övladının əzablar üzərində kökləndiyini hər yerdə külli- kainatda
qismətinə əzab
dolu bir
ömür düşdüyünü bilir. O da bu dünyanı övladıdır, o da ehtiyac içərisində bəlkə də zərrəcə belə günah işləməmək eşqi ilə yaşayıb, bütün ömrünü saf vicdanla, yaxşı insan
kimi başa
vurmaq arzusunun hardasa qırıldığını görüb qüssələnib, bəlkə də
bəlkə də fəlsəfi düşüncələrini vermək üçün bu mövzunu şeri üçün əsas götürüb. Bəlkə də özünün dediyi kimi "çətin suallar"a bu insan aləmində cavab tapmayacağını duyub və bu duyğuları folklor içində əridib. Fikrət Sadıq dualarında, yalvarışlarında elə ifadələr işlədir ki, bunlarda şeriyyət, lirika o qədər şirin, həzin, könül oxşayandır ki, hər biri xalq ifadəsini, folklor nümunəsini xatırladır: Allah eşit fəryadımı, Qırma mənim soy adımı. Rəhm et, düymə göy əskiyə, Mənim dərdli həyatımı, Bir nəvə bəxş elə mənə! Və yaxud: Ya küləyə bələ göndər. Ya buluda bələ göndər. Ya da elə-belə göndər. 517 Bəsdir bəla göndərdiyin, Bu dəfə də bala göndər. Fikrət Sadıq gördüyü haqsızlığın, insan övladının törətdiyi faciələrin kökünü araşdırarkən yenə folklor, dini -mifik inamlara üz tutur. Dünyanın ilkin başlanğıcı, ilk insan Adəmin bu dünyaya gəlişinə barmaq uzadan bir cinayətkar, zülüm, şər törədən qüvvəni ortalığa çəkir. Dünya bu qədər zülm, ədalətsizlik yuvasıdırsa, Tanrı yaratdığı Adəm
övladına bəslədiyi sevgi müqabilində ona belə
dərdli-bəlalı ömür
verməzdi. Dünyanı da, Adəmi də Allah yaradıb. Sülh, əmin-amanlıq sevən Allah övladı -Adəm oğluna o barmağı uzadan Şeytan- İblisdir. İblis dini
mifologiyada Adəm
oğlunu tanımaq
istəməyən, ona baş əyəməyən mələkdir. Allah Adəmi gildən yaradıb ona can verib, bütün mələklərə onun yaratdığı bu canlı varlığa təzim etməyi tapşırır. Bütün mələklər Tanrının bu istəyini yerinə yetirir, yalnız Şeytan özünü od övladı kimi gildən yaranmış Adəmdən üstün tutub, Allahın əmrindən çıxır. Belə olduqda Allah onu Cənnətdən qovur. Yerin yeddinci qatında məskunlaşan İblis dini ayətlərə görə yeddinci qatda oturub özünə tabe olan bədxah, şər qüvvələrə başçılıq
edir. İnsanlardan qisas
alacağına and içmiş, Adəm və Həvvanın cənnətdən qovulmasına nail olmuşdu. İblisin əmri ilə şeytanları yer üzərinə gəlir və burda Adəm
518 övladlarını yoldan çıxarır və onların günah işləməsi üçün çalışır. İlk insan olan Adəmin dünyaya gəlişində şair bir qəribəlik görür və onun fikrincə, Adəm yer üzünə göndərilərkən İblis onu oğurlayıb, ona oxşar Adəmi yerə göndərib və buna görə də insanın əməllərində bir iblisanəlik də var: Tanrı cənnətdən qovanda Adəmi İblis yolda oğurlayıb, Dəyişib onu. Dünyaya göndərib öz adamını. Elə o vaxtdan çaş-baş salıb hamını.
Odur ki, hər birimizdə bir az iblis var.
Yoxsa nədir dünyanı bürüyən Bu şübhələr, xəyanətlər Fəlakətlər, davalar? Dünyanı
bürüyən bu çaxnaşmalar, qarışmalar, xəyanətlər, fəlakətlər təmiz Adəm övladının deyil, insanlığa düşmən Şeytanın əməlləri olduğunu bildirən şair insanlığı, saflığı, bəşəri gözəlliyi, hümanizmi əsas götürən Allah övladı -Adəmi xislətliləri onlardan ayırır və bu ayırmada oxucu kütləsinin fikirlərini bir nöqtəyə- yaxşılığı, yaxşı əməlləri, insani keyfiyyətləri qoruyub saxlamağı, təmizliyi, dincliyi, firavanlığı, insan xoşbəxtliyinin təminatçısı olması arzusunu daha təsirli, qüvvətli verir. 519 "Qonşun pisdir, köç qutar" atalar sözündən yararlanmaqla şair öz fikirlərini daha təsirli, tutarlı verməyə nail olur. Hikmət dolu mənəvi xəzinəmiz olan atalar sözləri qısa, yığcam olsalar da, onların məna dərinliyi yüksəkdir və bu şerilə şair əsl vətəndaş şairdir. Bir atalar sözünün fövqündə Qərbi, Şərqi, Şimali, Cənubu olan Azərbaycanın taleyinə yazılan
qara baxtı
ümumiləşdirir. Mövzusu bu günümüzlə səsləşən, ideyasında Azərbaycanın Qərb, Şərq, Şimal, Cənub sahillərini əlindən alıb, bu torpaqları zorla mənimsəyib, buralarda öz dövlətini yaradıb, özünü Azərbaycanın qonşuları kimi tanıdanların pozucu
siyasətlrini, Azərbaycanın başına açdıqları oyunun "qonşu" dövlət adı altında törətdikləri cinayətlərin xalqın səbir kasasını daşdırdığını, naəlac qalan xalqın düşdüyü çətinlikləri, üzüntüləri təsirli bir dillə verilir. Bu ümumiləşdirmənin bədii dəyərini, təsir qüvvəsini, atalardan gətirdiyi bir misalla qüvvətləndirir. "Qonşun pisdir, köç qurtar" atalar sözünün də çox zaman mümkün olmadığını ictimailəşdirir: Hara köçüm axı, Vətənimdir bu diyar. -deyir. Qonşu sayılan erməni murdarlarının, dostluq pərdəsi altında öz siyasi məqsədlərini həyata keçirməsinin , Şərqi Azərbaycanın, Şimali Azərbaycanın, Cənubi Azərbaycanın, gürcü, fars, rus
imperialist qüvvələri tərəfindən qəsb
520 edilməsinin Azərbaycan üçün nə kimi faciələr törətdiyini, bu xalqın öz torpağından bu gün məhrum edildiyini hələ də dözüm, səbr, iradə göstərməsini, yurddaşlarının taleyini, əzab dolu həyatını ön plana çəkir. O uzanan güllü-çiçəkli dərə də, O ucalan qarlı dağ da mənimdir. Şimal, Cənub, Qərb, Şərq, Sol da, sağ da mənimdir. Qonşumun yaşadığı O torpaq da mənimdir. "Vətənin əl boyda daşı" əsərinin mövzusu xalq
ədəbiyyatından götürülmüşdür. Əsərin qəhrəmanı Mete özündən əvvəl və sonrakı hökmdarlar arasında dövlət qurmaq, onu idarə etmək, qonşu dövlətlərlə əlaqə yaratmaq, onlarla diplomatik münasibətlər saxlamaq qabiliyyətinə, bacarığına, intizamlı, qüdrətli ordu yarada bilmək səriştəsinə görə xalq ədəbiyyatında əfsanəvii bir obraz kimi xatırlanır. Şair onu əsərinin qəhrəmanı seçməkdə, onunla bağlı əfsanə və rəvayətlərin mövzusundan, sücetindən istifadə etməkdə öz şair marağını əsas götürür. Meteni ona sevdirən onun qüdrətli sərkərdə, uzaqgörən türk xaqanı olması, vətənpərvərliyidir. Onun torpaqla bağlı əfsanələşmiş rəvayətlərindən birinin mövzusunun obraz və motivlərindən öz əsərində qoyduğu mövzunun, ideyanı güclülüyü, təsirliliyi üçün yararlanır. Onun vətənpərvərliyi torpağa, yurda 521 bağlılığı ilə səsləşən rəvayətlərdən birində deyilir ki, atasının ölümündlən sonra taxta çıxan Mete gəncliyində Tunqhu dövlətlə üz-üzə gəlməli olur. Həmin dövrdə Tunqhu çox güclü dövlət idi. Onun dövləti həmin dövlətə xərac verirdi. Qonşu dövlətlərin hesabına güclənmiş Tunqhu dövləti bundan istifadə edib, öz iradəsini qonşu tayfalara zorla yerinə
yetizdirirdi. Mete hakimiyyətə gələndən sonra onu gənc və təcrübəsiz bir hökmdar sanan Tunqhu xaqanı elçisini onun yanına göndərir. Ən yaxşı atını verməsini tələb edir. Əks təqdirdə xalqını və torpağın ayaqlar altına salacağını bildirir. Mete elin ağsaqqallarını, nüfuzlu adamlarını toplayıb məşvərət keçirir. Onlar bildirir ki, at türk üçün qiymətli varlıqdır. O, igidin həm dostu, həm də yaraşığıdı. Tunqhulara at vermək xalqa əskiklik gətirər. Mete onları dinləyib, axırda öz hökmünü verir və bildirir ki, biz bir ata görə vuruşa girib, xalqın qanının axıdılmasına dözə bilmərik. Bir müddət keçəndən sonra yenə tunqhuların elçiləri xaqanın irəli sürdüyü tələbi Meteyə çatdırır və ondan hun xaqanın ən sevimli kənizlərindən birinin verilməsini, əks təqdirdə döyüşə başlayacağı fikrini çatdırır. Mete yenə igidlərinin qanı tökülməməsi üçün ən sevimli kənizlərindən birini göndərir. Qəddar, amansız, aldığı qiymətli xəraclardan gözü doymayan Tunqhu hökmdarı üçüncü dəfə
522 elçilərini Metenin üstünə göndərir və onun sərhəddi yaxınlığındakı çınqıllı, istifadəyə yarasız torpağı istəyir və verməsə müharibə edəcəyini bildirir. Üçüncü dəfə yenə Mete məşvərət etməli olur, Düşmənin tələbini
onlara çatdırır."Ağsaqqallardan biri ayağa
qalxıb əksəriyyətin fikrini belə ifadə etdi":- -Xaqan sağ olsun, sən qonşu dövlətin bütün tələblərini yerinə yetirmisən. Bizə qulaq asmayıb, ən gözəl sevimli atını, ən yaraşıqlı kənizini tunqhulara vermisən. İndi bu kimsəsiz çınqıllı, heç nə bitməyən bu torpaq nədir ki, ondan ötrü qonşu
dövləti özümüzdən narazı salaq,
igidlrəimizin qanını tökdürək. Onsuz da tunqhular bəhanə gəzirlər. Mən həmin torpağın verilməsini təklif edirəm. Mete hiddətlənib ayağa qalxdı: -Torpaq dövlətin təməlidir. Onu heç kəsə vermək
olmaz. Torpağı əcdadlarımız bizə əmanət qoyub getmişdir, orada babalarımızın sümükləri uyuyur. Torpaq mənim deyil, xalqındır. Xalqın torpağını verməyə heç kimin ixtiyarı çatmaz. Mən öz atımı, yaraşıqlı kənizimi tunqhulara ona görə verdim ki, onlar mənim özümün idi. Amma torpağı verə bilmərəm. Bu torpaq gələcək nəsillərə çatdırılmalıdır. Ya xalq məhv olmalı, ya da torpağını öz qanı hesabına qorumalıdır". (Vəli Həbiboğlu. Türk dünyasının 523 qüdrətli hökmdarları, xaqanları, sərkərdələri 1-ci kitab. Bakı 1995. səh. 61) Mete bu müharibədə qalib çıxır. Onun qüdrətinə, qüvvəsinə, cəsarətinə bələd olan Tunquların xaqanı onun atını da, kənizini də geri qaytarmalı olur. Fikrət Sadıq bu mövzuda yayılmış rəvayətin motivlərindən istifadə etməklə "Vətənin əl boyda daşı" poemasını yaratmışdır. Poemada Metenin qəhrəmanlığı, torpağına, xalqına sevgisini ümumiləşdirir. Hökmdar "ölü çol" adlandırılan torpağın müdafiəsinə qalxır: Kim Vətənin övladıdır. Gəlsin mənim ardımca. Ölü olmaq yeydir bizə Düşmən bizdən "ölü çölü" alınca. Bu mübarizədə Metenin arxasınca gedən bahadırların, onlara bu mübarizədə mənəvi qüvvət verən qoca hunların obrazlarını şair poetik misralarında qüvvətli, təsirli bir dillə tərənnüm edir. Metenin Tunqhu hökmdarına göndərdiyi bu sözlərdə torpağı sevən, vətənə layiqli başçı olan qüdrətli sərkərdənin, alovlu, odlu, mübariz hökmdarın, "torpağı verməzlər, torpağıı alarlar" kəlməsinin arxasında yatan böyük mənanı lirik bir dillə oxucuya çatdırır: Torpağı verməzlər, Torpağı alarlar.
524 Torpağın qəbzəsi yoxdur, Tutasan, oğul. Torpağın yüyəni yoxdur, Ç əkəsən, oğul! Torpağı almaq üçün Gərək üstündə qan tökəsən, oğul!
Gedin deyin xaqana, Ana Asiya keçilərini sağanda Sabah dan üzü, Ala dağın ətəyində Gözləyirəm sizi. Gəlsin diri ikən Alsın məndən "ölü çölü". Xas igidin sözü Əməliylə ölçülür. Bu poema (eyni zamanda onun əsasında yazılmış "Bir parça Vətən" dram əsəri) şairin Vətən,
yurd, torpaq
sevgisindən, onun
müqəddəsliyindən, məğlubedilməzliyindən, torpaq uğrunda can qoyan igid, məğrur Metedən əvvəl və ondan sonra bu günümüzə qədər torpaq, vətən uğrunda çalışan, çarpışan mübariz sərkərdələrin, xaqanların nəcib əməllərinə bəslədiyimiz məhəbbətdən, xalq-dövlət-torpaq mənafeyini dünyada hər şeydən uca olduğundan bəhs edir və vətənə, xalqa, torpağa bağlı istər adi əsgər, istər general olsun, istər sərkərdə, istər dövlət başçısı olsun, onun bu böyük insani
525 kefiyyətinin həmişə ona başucalığı gətirdiyinə, xalqı tərəfindən daima sevildiyinə, ona bəslənən inam hisslərini artırır. Fikrət Sadıq xalq içərisində yayılmış çin səlnamələrində mifoloci bir obraza çevrilmiş Metenin sərkərdəlik qabiliyyətinin çoxlarına örnək olduğunda yanılmır. Ondan sonra gələn çox böyük tarixi şəxsiyyətlərin torpaq, dövlət mənafeyini hər şeydən üstün tutduğunu bilirik və şair mövzuda bu rəvaəytin sücetinə, obraz və motivlərinə yaradıcı surətdə yanaşaraq bədii
cəhətdən qüvvətli, bitkin, samballı yeni səpgidə bir sənət əsəri yaratmağa müvəffəq olmuşdur. "Ana əli" haqqında yayılmış xalq əfsanəsi milli-mənəvi dəyərlərimizə hörmət prinsipləri əsasında yazılmış, poetik tutuma
malik poemanın mövzusudur. Burada ana məhəbbəti, ana sevgisi- ana qayğısı uca tutulur. Analıq duyğularının müqəddəsliyi, kövrək ana qəlbinin övlad yolunda hər şeyə dözdüyünü, ana üçün övladdan əziz ikinci bir varlığın olmadığını şirin boyalarla verir. Xalq arasında yayılmış əfsanəyə görə ölüm ayağında olan ana ərindən xahiş edir ki, o öləndən sonra qolunun birini kəsib götürsün, ondan sonra evlənsə, evə ögey ana gətirsə, körpələrini ögey ana əli ilə deyil, kəsilmiş əli ilə döysün. Ata ananın bu vəsiyyətinə əməl edir. Bir müddət sonra evə ögey ana gətirməli olur. Başı işə-gücə qarışdığından, ögey ananı uşaqlara 526 verdiyi
zülümdən xəbərsiz
olur. Get-gedə uşaqların saralıb-solduğunu görür, nəhayət, hər şeydən xəbərdar olan ata ögey anaya yaylığın arasındakı- büküb saxladığı ana əlini göstərir və deyir: Ananın arzusunu Başa saldı "ana"ya. "Əgər qalmaq istəsən qal",-dedi. "Amma qalmaq istəsən, gəl bu əli al"-dedi. Analarına oxşa. "Döyəndə bu əllə döy, oxşayanda da oxşa! Unutma ki, anasan. Analıq deyil asan!" Bu misralarda kövrək, ülvi ana duyğuları, ana qayğısı müqəddəs ana böyüklüyü on plana çəkilir. Xalq ədəbiyyatından gəlmə bir mövzunun süceti əsasında kamil, realist bir əsər yaradan Fikrət Sadıq folklor ənənələrinə sadiq qalaraq yaratdığı əsərin dilinin
sadəliyinə, şerin
oxuculluğuna diqqət
yetirdiyi kimi, poetik zənginliyinə də eyni hisslərlə yanaşır. Həm mövzu, həm forma, həm də məzmun cəhətdən bir-birini tamamlayan bu gözəl xalq ədəbiyyatı əsasında
yazılmış əsərdə
güclü duyum
sənətkarın imkanları, Fikrət Sadıq incəliyi, kövrəkliyi, saflığı duyulur. 527 "Arzu bulağı" əsərinin süceti də bir Krım əfsanəsindən götürülmüşdür. Şair bu əfsanənin motivləri əsasında Yalta yaxınlığındakı-Misxorda sahildən azca aralı qucağında körpə tutmuş Su pərisi abidəsiylə bağlı bildiyi, eşitdiyi xalq əfsanəsini poetik misralara çevirir. Dənizin bu tayından oğurlanıb aparılan Arzu adlı qız vətən həsrətinə dözməyib, "Qürbət eldə qalmaqdansa ölüm yaxşı", qurbətin nur dənizindən "qaragölüm yaxşı"-deyərək körpəsini qucağına alıb dənizə atılır. Dərdli ana o sahildən bu sahilə üzənə qədər çox əzablar çəkir və nəhayət, su pərisinə çevrilib öz doğma sahillərinə üz tutur. Ana vətənə məhəbbəti, qürbət elin ağrı-acısını ümumiləşdirir. Yurda, el-obaya məhəbbət üzərində qurulmuş bu əsərin sücetində ən müqəddəs duyğular yaşayır. Qürbət elin darıxdırıcı mühitində yaşamaqdan ölməyi üstün tutan Arzu körpəsini bağrına basıb doğma sahillərinə doğru üzməsini şair folklor motivləri üzərində kökləyir. Vətənpərvər qızın vətənə müqəddəs məhəbbətində, ona qovuşmaq istəyində Yunisin balıqları ilə bağlı folklor motivlərdən, su pərisi obrazlarından yararlanır. Bu Krım əfsanəsində yüksək bəşəri duyğular zamanından, məkanından asılı olmayaraq hər bir oxucu üçün doğmadır, əzizdir. Vətən-qürbət bir-birinin əksi olan bu varlıqlar insanın alın yazısına, qismətinə, baxtına çevrilib. Qürbət vətənini sevən hər kəsin içində bir 528 yaradır. Vətən yatağı daş-qaya olsa da insan üçün ən müqəddə, sevimli bir varlıqdır. "Vətənə gəldim-imana gəldim"-nahaq deməyiblər. Fikrət Sadıq bu əfsanənin sücetini real əsaslar üzərində qurur, folklordan gəlmə motivlərlə onun bədiiliyini artırır: İldə bir gün, qürub çağı Qədim Misxor qayaları, Ovum-ovum ovular, Qəlpə-qəlpə dağılar. Eşidincə bu naləni "Oyan bala, oyan bala!, Vətən sarı boylan, bala!" Görənə görk olar, dərd olar. Eşidənə ibrət olar. Bu əfsanə öz dərin məzmunu ilə doğrudan da ibrətamizdir. Arzu qızın taleyini, qismətini bu gün minlərlə Azərbaycanlı qadını, qızı yaşayır. Obasına, elinə həsrət, dağlarının gülünə-çiçəyinə həsrət Azərbaycan qadını, qızı bu gün Kəlbəcər, Zəngilan, Ağdam, Qarabağ həsrətilə yaşayır. Arzu o qızların istək və arzularının ifadəçisidir. Litva əfsanəsi əsasında yazılmış "Balıqçı və su pərisi" əsərində də insan sevgisi, saf məhəbbət lirik bir dillə tərənnüm edilir."Bacı- qardaş nağılı" da xalq içərisində yayılmış bir rəvayətin sücetidir. 529 Bir gün şahın adamları elan edir ki, meydanda üç kişi asılacaq, hamı meydana yığışsın. Meydana gələn qadınlardan biri üç kişinin biri əri, biri olğlu, biri qardaşı olduğunu görüb padşahın ayaqlarına yıxılıb onları bağışlamasını istəyir. Padşah biləndə ki, bu üç şəxsin hər üçü bu qadının əzizləridir, onların yalnız birini-ya oğlunu, ya ərini, ya da qardaşını seçib götürməsini, qalanların isə edam olunacağını bildirir. Ç arəsi kəsilmiş qadın məcbur olub kişilərdən birini-qardaşını götürür. Padşah ondan soruşur ki, nə üçün ciyərparasını, başının sahibini deyil, qardaşını seçdi. O vaxt qadın deyir:
-Ər eldən gəlir, oğul beldən, Qardaş amanı. Padşah bunu eşidib o biri əsirləri də qadına bağışlayır. Şair bu əsərində bacı-qardaş məhəbbətini yüksəkliklərə qaldırır, bu sevgini uca tutur. Bacıların qardaşlara bəslədiyi məhəbbətin ülviliyini tərənnüm edir. Bacını ana qeyrətli, ana əvəzi, evin dirəyi, şəfqət bacısı, yeddi qardaşın möhtacı", "yeddi dərdin dərmanı", "yetim evin ocağını közərdən", "qara daşda mehribanlıq göyərdən" adlandırır: Bacılı ev nur ətirli, abad, firavan. 530 Hər guşədə bacı əli, səliqə, sahman. Bacısız
ev bacası
kor zülmətxanadır, Bacı-qayğı, bacı işıq, bacı anadır. Şair anaya bənzətdiyi, ana qədər müqəddəs sandığı bacının yüksək insani keyfiyətlərini lirik bir dillə vəsf edir. Bacı məhəbbətini, ana duyğularını, qadın ismətini, etibarını ananın çəkdiyi daxili iztirablar aləmini səmimi biri dillə ifadə edir: Qadın baxdı həsrət-həsrət alışa- yana, Gah qardaşa, gah ərinə, gah da oğluna, Neyləsin, o kimi seçsin, kimi bir anlıq, Buludlanmış gözlərinə çökdü
qaranlıq. Arvad susdu, Ana susdu, ayıldı Bacı. Handan-hana qaranlıqdan sıyrıldı Bacı. "Bu ərimdir, bu oğlumdur, qardaşım hanı? Ər eldəndir, oğul beldən, qardaş amanı."
531 Şah diksindi bu bölgüdən xəyala daldı, Bacı-qardaş nağılından bir ibrət aldı. "Əsil bacı məhəbbəti sarsıtdı məni, Azad edin əsirləri, kəsin naləni!". Üç əziz insanı itirməkdə olan qadının vüqarını əzmiş, qırıb düşmən ayağına aparan sinəsində yaşatdığı məhəbbətdir-övlad məhəbbəti, ər məhəbbəti, qardaş məhəbbəti. Bunların qadın üçün nə
əziz olduğunu
şair belə
ümumiləşdirir: "Yç lay divar birdən uçsa evdən nə qalar. Üç şah budaq birdən sınsa çinar da solar. Üç xəncəri bir ürəyə birdən vurma şah! Heç olmasa birciyini saxla, sən allah! Yanağından damcı-damcı axan göz yaşı Axıb, şahın ürəyində əritdi daşı". Şair bacı-qardaş məhəbbətini bir rəvayətin sücet və motivlərindən faydalanmaqla daha qüvvətli, təsirli, oricinal bir səpgidə tərənnüm edərkən, folklorumuzun zəngin nümunələrindən olan, bacı-qardaş məhəbbətini ülvi, lirik bir
|