E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

N atriy karbonatdan natriy gidroksid olish. 
50 ml suvda 
7 g suvsiz natriy karbonatni eriting. E ritm ani 200—250 
ml hajmli tubi yumaloq kolbaga quying. Kolbaga 1—2 bo‘lak 
chinni tigel sinig‘idan tashlang. N im a uchun chinni tigel 
sinig‘i solish kerakligini tushuntiring. Kolbani shtativga 
o ‘rnating. Kolba tubi bilan asbest to ‘ri orasida ozgina joy 
qolsin. Eritm ani qaynaguncha qizdiring va 5—10 g kalsiy 
gidroksid kukunini oz-ozdan soling. Kolba og‘ziga voronka 
q o ‘ying va eritm ani 1 soat davom ida vaqti-vaqti bilan 
oz-o zd an suv quyib (eritm a hajm i o ‘zgarmasligi uchun) 
qaynating. Eritm a sovigach filtrlang, hajmi va zichligini 
o'lchang. Zichlik asosida olingan eritm adagi N aO H ning 
massa ulushini aniqlang. Reaksiya tenglam asini yozing. 
Jarayonni natriy ishqori hosil b o ‘lish tom onga borishini 
tushuntiring. Shu usul bilan yuqori konsentratsiyali N aO H
olish m um kinm i? Bu usulni K O H ni olishga q o ‘llash 
mumkinmi?
Litiy va seziy gidroksidlari qatorida eruvchanlik va boshqa 
kattaliklar qanday o ‘zgaradi? Ishqoriy m etallarning gid­
roksidlari sanoatda qanday olinadi?
70

---

Natriy va kaliyning kam eruvchan 
tuzlari
a) natriyning biror tuzi eritm asidan 1—2 ml olib, unga 
shuncha hajm da kaliy digidroantim onat K H 2S b 0 4 e rit­
m asid an q o ‘shing. A gar oq kristal c h o ‘km a — n atriy 
digidroantim onat tushishi kuzatilm asa probirka devorini 
shisha tayoqcha bilan ishqalang va c h o ‘kma tushishini 
kuzating. C h o'km a batam om tushguncha eritm ani tinch 
q o ‘ying, so‘ngra probirka og‘zini boshqa b ir probirkani 
to ‘nkarish bilan berkiting. Birinchi probirka devorida kub 
shaklidagi yirik kristallar qolganini kuzating. Reaksiya 
tenglam asini m olekulyar va ionli ko‘rinishda yozing.
b) 1 ml to ‘yingan kaliy xlorid eritm asiga natriy gidro- 
ta rtrat yoki natriy perxlorat eritm asidan quying. Agar 
c h o ‘kma tezlikda tushm asa probirka ichki devorini shisha 
tayoqcha bilan ishqalang. Reaksiya tenglam asini yozing.