5. Karbonat kislota tuzlarining termik parchalanishi. M is gidroksikarbonat va kalsiy karbonatning parch a lanishi. 2 ta probirka olib ularga malaxit (C u2( 0 H ) 2C 0 3 va
C a C 0 3 (bo‘r kukuni) tuzlaridan probirkaning 1/8 qismi-
gacha) alo h id a-alo h id a, solib, p robirkalarning og‘zini
gaz o ‘tkazgich nay o 'rn atilg an tiq inlar bilan berkiting.
G az o ‘tkazgich nay uchini probirkadagi ohakli suvga
botirib q o ‘ying. Probirkalardagi tuzlarni b irin-ketin qiz
diring. Ohakli suvda qanday o'zgarish b o ‘ladi? Bu hodisa
qanday tushuntiriladi? Bu tuzlarning qizdirishga barqa-
rorligi orasidagi farqni aniqlang.
K R E M N I Y K rem niyning D .I. Mendeleyev elem entlar davriy siste-
masidagi o ‘rnini, elektron konfiguratsiyasini va uning atom
o ‘lcham ini, nam oyon qiladigan oksidlanish darajalarini
k o ‘rsating.
1. Erkin kremniy va silanning olinishi. 2
m ikroshpatel toza qum (kvars qum i yoki silikagel)
va 4 mikroshpatel magniy kukuni olib, shisha ustida shisha
tayoqcha yordam ida yaxshilab aralashtiring. Hosil b o ‘lgan
aralashm ani o'tg a chidam li probirkaga solib, shtativga tik
holda mahkamlang. Dastlab probirkaning hamma tom onini,
keyin esa uni aralashma turgan joyidan qizdiring. Aralash-
m aning kuchli ch o ‘g ‘lanishini belgilang. Shu paytda qiz-
dirishni to ‘xtating. A ralashma sovigach probirkani qog‘oz
ustida sindiring va krem niy, magniy oksidi, magniy sili-
tsidlaridan iborat qotib qolgan massani shisha siniqlaridan
pinset yordamida ajrating. Ichida 10—15 tom chi 4 n li xlo
rid kislota eritm asi b o ‘lgan tigel tayyorlang va unga hosil
qilingan massadan bir necha b o ‘lakcha tushiring. Reaksiya
natijasida hosil b o ‘ladigan silan (SiH 4) ning o ‘z -o ‘zidan
66
