E. N. Lutfullayev, Z. N. Normurodov

Mg2+ IONLARI REAKSIYALARI
0 ‘yuvchi ishqorlar 
M g 2+ 
ioni bilan oq rangli am orf 
holatdagi c h o ‘km a — 
M g ( O H ) 2 
hosil qiladi:
M g2++ 2 0 H - -> M g(O H )2i
Bu reaksiyadan M g2+ ionini boshqa kationlardan ajra- 
tish uch u n foydalanish m um kin, chunki I gruppadagi 
boshqa m etallarning gidroksidi suvda yaxshi eriydi.
M agniy gidroksidi kislotalarda va am m oniy tuzlarida 
eriydi (tajriba qilib ko 'rib bunga ishonch hosil qiling), 
dem ak, N H 4+ ionlari ishtirokida Mg2+ ni to ‘liq ajratib 
b o ‘lm a y d i. B a ’zi e ritm a la rd a N H 4 io n i b o 'lg a n d a , 
M g(O H )2 butunlay tushm asligi ham m um kin. Quyidagi 
tajribalar buni tasdiqlaydi:
a) magniy tuzi eritm asidan 2 tom chi olib, unga N H 4C1 
ning to ‘yingan eritm asidan 2 tom chi va am m iakning 2 n 
li erim asidan 2 tom chi ta ’sir ettirilganda c h o ‘km aning 
tushish-tushm asligi tekshiriladi;
b) xuddi shu tajribani takrorlang, lekin N H 4C1 eritmasi 
o ‘rniga 2 tom chi suv tom izib ko‘ring.
E ritm ada N H 4C1 ning b o'lishi N H 4OH ning disso- 
tsiyalanishini juda susaytirib, OUT ionlari konsentratsiyasini 
kam aytiradi deyilgan edi. Shuning uchun ham M g(O H )2 
N H 4C1 ishtirokida c h o ‘kmaga tushm aydi. M g(O H )2 ning 
ch o 'k m ag a tushishiga yo‘l q o ‘ymaslik uchu n eritm aga 
am m oniy tuzi qo‘shish kabi tadbirdan keyinchalik ko‘proq 
foydalanam iz.
78

---

II G RUPPA KATIONLARINI T O PISH
II 
gruppa kationlarining analitik gruppasiga Ca2+, Sr2+ 
va 
Ba2+ ionlari kiradi. Bu ionlarning sulfatlari suvda qiyin 
eriydi. Shunga k o ‘ra, II gruppa kationatlarini karbonatlar 
holida c h o ‘ktirish ancha qulay, chunki bu tuzlarning 
eruvchanlik ko'paytm asi yetarli darajada kichikdir. Shu- 
ning uch u n ularni karbonatlar holida c h o ‘ktirish ancha 
qulaydir, y a’ni II gruppa kationlarining gruppa reagenti 
sifatida am m oniy karbonatdan foydalaniladi. U ndan tash- 
Ijari, h ar b ir kation uchun alohida reagent mavjud.
Sulfat kislota va eruvchan sulfatlar (SO 2- ionlari) Ba2+ 
Ioni bilan oq c h o ‘kma — B a S 0 4 hosil qiladi:
^ Bariy sulfat kuchli kislotaning qiyin eruvchan tuzi 
|*b‘lgani u ch u n kislotalarda erim aydi. B a S 0 4 ni eritm aga 
1 ‘tkazish uchun B a C 0 3 ga aylantiriladi, so ‘ngra kislotada
A m alda bu ishni bajarish uchun B a S 0 4 ga natriy kar- 
bo n atn in g to ‘yingan eritm asi q o ‘shib qizdiriladi (h o ‘l 
usul).
B aS 0 4 reaksiyada hosil b o ‘layotgan B aC 0 3 ga qaraganda 
kam eruvchan bo'lgani sababli, bu reaksiya qaytar b o ‘lib, 
uni oxiriga yetkazish uchun cho'km ani ko‘p marta N a2C 0 3 
bilan ishlash kerak. Bunda tarkibida reaksiyada hosil bo‘lgan 
S O 2- io n lari b o r suyuqlikni c h o 'k m a u stid an t o ‘kib 
tashlab, uning o ‘rniga N a2C 0 3 eritm asining yangi qismi 
quyib turiladi.
Bariy sulfatni 5—6 barobar k o ‘p m iqdordagi N a ,C 0 3 
va 
K2C 0 3 tuzlari aralashm asi bilan tigelda suyuqlantirish 
y o ‘li bilan ham bariy karbonatga aylantirish m um kin
Ba2+ + SO2' о BaS04