Əbu Əli Həsən ibn Əli Xacə

On ikinci fəsil 
 
MÜHÜM ĠġLƏR ÜÇÜN DƏRBARDAN QULAMLARIN 
GÖNDƏRĠLMƏSĠ 
HAQQINDA 
Dərbardan bəzən fərmanla, bəzən fərmansız çoxlu qulam gedir, onlar 
adamları incidir, mallarını alır, iki yüz dinarlıq iĢ üçün saxtakarlıq edib, beĢ yüz 
dinar istəyilər. Xalq bunun nəticəsində yoxsullaĢıb dilənçiləĢir. Mühüm iĢ 
olmayınca qulam göndərilməməli, göndərilənlər isə mütləq ali fərmanla 
olmalıdırlar və qulama tapĢırılmalıdır ki, bu iĢ filan qədərlikdir, bundan artıq alma, 
hər Ģey öz qaydasında olsun. 
 
On üçüncü fəsil 
 
CASUSLAR GÖNDƏRMƏK, ÖLKƏ VƏ RƏĠYYƏTĠN 
VƏZĠYYƏTĠNĠ YAXġILAġDIRMAQ TƏDBĠRLƏRĠ HAQQINDA 
HəmiĢə hər tərəfə sövdəgər, səyyah, sufi, əttar, dərviĢ libasında casuslar 
göndərilməlidir; bunlar eĢitdiklərini xəbər verməlidirlər, beləliklə, heç bir Ģey gizli 
qalmamalıdır; bir iĢ baĢ versə, yenidən baĢ qaldırsa, vaxtında tədbir görülsün. 
Çox vaxt olub ki, valilər, iqtidarlar məmurlar və əmirlər qiyam fikrinə 
düĢmüĢ, Ģaha qarĢı üsyan xəyalında olmuĢlar, lakin casus gəlib Ģaha xəbə 

---

69 
verdikdən sonra Ģah vaxtında atı minərək hücuma keçmiĢ, qəflətən onların baĢının 
üstünü alaraq həbs etmiĢ, onların arzularını puça çıxarmıĢdır. BaĢqa bir hökmdar 
xarici qoĢunla birlikdə ölkəni tutmaq qəsdində olmuĢsa, Ģah hazırlaĢıb onun 
hücumunu dəf etmiĢdir. Bundan baĢqa onlar rəiyyətin vəziyyətindən, xeyir və 
Ģərdən də xəbər vermiĢlər, Ģahlar isə lazımi qayğı göstərmiĢlər. Məsələn 
Əzüddövlə vaxtında olduğu kimi. 
Hekayət. Deyləm Ģahlarından baĢqa padĢahlardan da, Əzüddövlə kimi 
daha sayıq, bacarıqlı, uzaqgörən bir padĢah olmamıĢdır. O, abadlıq iĢini sevən, 
alicənab, elmli, zəhmli, siyasətmədar bir padĢah idi. 
Bir gün xəfiyyə ona yazdı: "Mənə tapĢırdığınız iĢi yerinə yetirmək üçün 
Ģəhər darvazasından çıxdıqdan sonra iki yüz addım getməmiĢdim ki, yol kənarında 
bir gəncin durduğunu gördüm. Onun rəngi qaçmıĢdı, üzündə, boynunda yara izləri 
var idi. Məni gördükdə salam verdi, mən də salamını aldım və soruĢdum: "Nə üçün 
burada dayanıbsan?" Dedi: "Bir bələdçi axtarıram, məni elə bir Ģəhərə aparsın ki, 
onun Ģahı ədalətli, qazisi mürüvvətli olsun". Dedim: "Heç bilirsən nə danıĢırsan?! 
Əzüddövlədən daha ədalətli Ģah, Ģəhərin qazisindən daha mürüvvətli qazi 
istəyirsən?,, Dedi: "ġah ədalətli, iĢdə sayıq olsaydı, hakimi də düz iĢlərdi. Ġndi ki 
hakim düz iĢləmir, Ģah ədalətli yox, qafıldir". SoruĢdum: "ġahın
sayıqsızlığından, qazinin insafsızlığından nə deyə bilərsən?,, Dedi: "Mənim 
macəram uzundur, lakin bu Ģəhərdən çıxcaq qısaldı. Dedim: "Gərək mənə 
danıĢasan. Dedi: "Onda gedək, yolu söhbətlə qısa edək". 
Yola düĢən kimi dedi: "Mən tacirin oğluyam, atamın malikanəsi də filan 
məhəllədədir, necə adam olduğu, mal-dövləti də hamıya məlumdur. Atam vəfat 
etdikdən sonra mən bir neçə il kef, əyləncə və əyyaĢlıqla məĢğul oldum, ağır 
xəstələndim, əlim yaĢamaqdan üzüldü. Xəstəlikdə allah-taalaya nəzir etdim ki, bu 
naxoĢluqdan sağalsam, həccə gedəm, cahadda iĢtirak edəm. Allah-taala mənə Ģəfa 
verdi, sağalıb ayağa qalxdım. Qəti qərara gəldim ki, əvvəl həccə gedəm, sonra 
cahadda iĢtirak edəm. Kəniz və qulamlarımı azad etdim, hamısına qızıl və torpaq 
bağıĢladım, bəzilərinin bir-birinə niĢanını elədim, nə qədər ev-eĢiyim, mal-
dövlətim var idisə, hamısını satdım, əlli min dinar nağd pul etdim. Sonra məni fikir 
götürdü, qarĢıda olan iki səfərimin hər ikisi qorxulu idi, bu qədər qızılı yanımda 
gəzdirmək doğru olmazdı. Belə qərara gəldim, otuz min dinarı götürüb, qalanını 
qoyam. Sonra gedib, iki aftafa aldım, hərəsinə on min dinar tökdüm. Dedim indi 
bunları birinin yanında qoymaq lazımdır. Hamıdan çox ürəyim Ģəhərin baĢ qazisinə 
razılıq verdi. Dedim: "O, hakim və alim bir adamdır, müsəlmanların canı, malı ona 
tapĢırılmıĢdır, ona etibar edilmiĢdir. O heç vaxt xəyanət etməz. Getdim və bu 
məsələni yavaĢca ona bildirdim. Razılıq verdi. Mən sevindim, gccə vaxtı qalıb 
onun evinə getdim və əmanəti ona tapĢırdım. Sonra səyahətə çıxdım, həccə geldim, 
Məkkədən Mədinəyə gəldim. Oradan Ruma gedib, cahadçılara qoĢuldum...Bir neçə 
cahad davasında iĢtirak etdim. Bir dəfə vuruĢma zamanı kafirlərə əsir düĢdüm və 
neçə yerdən yaralandım. Dörd il rumluların əlində zəncir və zindanda qaldım. 

---

70 
Sonra Rum qeysəri xəstələndi, bütün əsirləri azad etdilər, mən də buraxıldım. 
Oradan dənizçilərin yanına gəlib bir parça çörək qazanmaq üçün onların yanında 
iĢləməyə baĢladım. 
Arxayın idim ki, Bağdad qazisinin yanında iyirmi min dinar əmanətim 
vardır. Bu ümidlə qalxıb yola düzəldim. On ildən sonra əliboĢ, ac-yalavac, yamaqlı 
paltar, anq, əzgin, taqətdən düĢmüĢ bir halda qazinin yanına getdim. Salam verib 
oturdum, bir azdan sonra durub getdim. Ġki gün də onun yanına beləcə getdim, 
özünü o yerə qoymadı. Üçüncü gün gedib qarĢısında oturdum.Yanı boĢaldıqda 
ehmalca dedim: "Mən filankəs oğlu filankəsəm, həccə getdim, cahadda iĢtirak 
etdim, baĢım çox bəlalar çəkdi, özümlə nə aparmıĢdımsa hamısı əlimdən çıxdı. Ġndi 
bu hala düĢmüĢəm, bir qırıntı qızıla da gücüm çatmır, sənin yanında qoyduğum 
əmanətə ehtiyacım vardır". 
Qazi azdan-çoxdan mənə heç nə demədi, guya heç dediklərimi də 
eĢitmədi. Sadəcə durub hücrəsinə getdi. Mən qanıqara ordan çıxdım. Halımın 
pisliyi, üst-baĢımın cındırlığı və çılpaqlığım üzündən utanıb nə öz evimizə, nə 
qohumların nə də dostların evinə gedə bildim. Gecələri məsciddə keçirir, 
gündüzləri özümü dalda yerlərə verirdim. Sözün qısası, iki-üç dəfə onunla bu 
barədə danıĢdım. Heç bir cavab vermədi. Yeddinci gün bir az da möhkəm 
yapıĢdım. Mənə dedi: "Ağlın çaĢıb, yolun toz-torpağından sənin beynin quruyub, 
baĢın xarab olubdur, çoxlu hədərən-pədərən danıĢırsan, nə səni tanıyıram, nə də 
dediyin Ģeydən xəbərim vardır. Adım çəkdiyin adama, oğlana gəldikdə isə o, 
gözəlüzlü, sağlambədənli, qəĢəng geyimli bir cavan idi". Dedim: Ey qazi, mən elə 
haman adamam, ağır yaralar, pis günlər məni bu hala salmıĢdır". Dedi: "Dur get, 
baĢımı ağrıtma, özünü də əziyyətə salma". Dedim: "Allahdan qorx, axirəti yadına 
sal, hər iĢin öz savabı və günahı vardır. Qoy o iyirmi min dinarın beĢ mini də sənin 
olsun". Cavab vermədi. Dedim: "O iki aftafanın biri sənin halalın olsun, o birini 
mənə ver, çox ehtiyac içindəyəm. Bununla belə sənə imzalı qəbz verərəm ki, 
bundan sonra səndən heç bir müddəam, filanıın olmayacaqdır". 
Dedi: "Dəlilik deyəsən səni narahat edir, istəyirsən səni dəlixanaya salıb, 
əl-ayağına zəncir vursunlar, nə qədər ömrün var, oradan canını qurtara 
bilməyəsən!" 
Mən qorxdum, bildim ürəyində bu qərara gəlib ki, mənə heç nə verməsin, 
nə hökm çıxarsa xalq da onu yerinə yetirəcək. YavaĢ-yavaĢ onun qarĢısından durub 
küçəyə çıxdım və öz-özümə dedim: "Atalar yaxĢı deyiblər ki, ət iylənəndə ona duz 
vurarlar, bəs duz iylənsə onun çarəsi nədir?". 
Ət iylənsə, tez ona vurarlar, 
Duz iylənsə, bəs çarəsi nə olar? 
Bütün zülmlər üçün qaziyə Ģikayətə gedirlər, bəs qazi zülm etdikdə kimə 
Ģikayətə getsinlər? Əgər Əzüddövlə ədalətli olsaydı, mənim iyirmi min dirhəmim 

---

71 
qazinin əlində qalmazdı, mən belə ac-yalavac bir halda, malımdan, mülkümdən, 
Ģəhərimdən məhrum edilib didərgin düĢməzdim. 
Xəfiyyə bu əhvalatı eĢitdikdə ürəyi ona bərk yandı və dedi: "Ey 
cavanmərd, bütün ümidlər ümidsizlik arxasındadır. Ümidini allaha bağla ki, o 
bütün bəndələrinin iĢini düzəldəndir". Sonra xəfiyyə o adama dedi: "Mənim bu 
kənddə bir alicənab, qonaqpərvər dostum vardır, indi mən ona qonaq gedirəm. 
Mənim səndən çox xoĢum gəldi, razılıq ver, bu gün və gecəni o dostumun evində 
qalaq, görək sabah qarĢımıza nə çıxacaq". 
Onu götürüb dostunun evinə apardı. Evdə allah verəndən nə vardısa 
gətirib yedilər, sonra yatmağa getdilər. Xəfiyyə bunların hamısını bir kağıza yazıb, 
bir kəndliyə verdi və dedi: "Əzüddövlənin sarayına aparıb filan xidmətçini çağır və 
bu kağızı ona ver, de ki, Əzüddövləyə çatdırsın". 
Əzüddövlə məktubu oxuyan kimi barmağını diĢlədi, dərhal bir adam 
göndərib xəfiyyəyə dedi ki, haman adamı elə bu gecə mənim yanıma gətir. Xəfiyyə 
bunu bilcək o kiĢiyə dedi: "Qalx Ģəhərə gedək, Əzüddövlə qasid göndərib səni və 
məni çağırır". KiĢi dedi: "Xeyirdir?" Dedi:"Xeyirdən baĢqa nə olacaq?" Yəqin sən 
dediklərini onun qulağına çatdırıblar. Ümid edirəm ki, sən öz istədiyinə çatacaq və 
bu əziyyətdən qurtaracaqsan". 
Qalxıb kiĢini Əzüddövlənin yanına apardı. Əzüddövlə buyurdu məclisi 
xəlvət etsinlər və onu dindirsinlər. Əvvəldən axıra qədər necə olmuĢdusa, elə də 
təzədən nağıl etdi. Əzüddövlənin ona ürəyi yandı və dedi: "Ürəyini sıxma, təsəvvür 
et ki, bu iĢ sənin yox, mənim baĢıma gəlmiĢdir, çünki, onu o iĢə mən təyin 
etmiĢəm, tədbirini də mən görməliyəm. Allah-taala məni ona görə yaradıbdır ki, 
mən xalqı qoruyam, qoymayam bir adam onları incitsin, bu incidən qazi olsa belə. 
Mən müsəlmanların malını-dövlətini ona tapĢırır, maaĢ və əmək haqqını ona görə 
verirəm ki, o, müsəlmanların iĢinə düzlüklə baxsın, Ģəriətlə hökm versin, zorakılığa 
salıb rüĢvət almasın. Əgər mənim ölkəmdə qoca, təcrübəli, alim bir qazi belə 
edirsə, gör qorxmaz, cavan qazilərdən nə kimi xəyanətlər baĢ verər‖?! Əvvəllər bu 
qazi yoxsul, ailəli bir adam idi. Ona təyin etdiyim maaĢ dolanacağı üçün kifayət 
edərdi. Bu gün Bağdad və onun ətrafında o qədər torpaq, meyvə bağı, xurma ağacı, 
bostanı, malikanəsi, ticarət dükanı, cah-cəlalı, dəm-dəstgahı var ki, hədd-hesabı 
yoxdur. Bu qədər neməti isə o qədər maaĢdan toplamaq mümkün deyildir. Deməli 
müsəlmanların malından olduğu doğrudur". 
Sonra üzünü o kiĢiyə çevirib dedi: "Haqqını sənə çatdırmayınca mən rahat 
yeyib, rahat yala bilməyəcəyəm, xərcliyini məndən al, bu Ģəhərdən çıxıb get 
Ġsfahana, filankəsi tapıb, biz tələb edənə qədər onun yanında qal. Biz yazarıq o 
sənə yaxĢı baxar. 
Sonra iki yüz dinar qızıl, beĢ dəst paltar verib haman gecə onu Ġsfahana 
yola saldı. Əzüddövlə yatmayıb səhərə qədər o malı qazinin əlindən necə almaq 
haqqında fikirləĢdi. Öz-özünə deyirdi: "Əgər zora, ya Ģahlığıma salıb qazini 
tutdursam və döydürsəm o heç vaxt etiraf edib xəyanətini boynuna almayacaq, mal 

---

72 
isə batıb gedəcəkdir. Camaat da məni məzəmmət edib deyəcəklər ki, Əzüddövlə 
qoca və alim bir adamı incitdi, malına tamahı düĢdüyü ücün onu bədnam etdi. 
Mən elə bir tədbir görməliyəm ki, qazinin bu xəyanətini ona sübut edə 
bilim, kiĢi də öz malını ala bilsin". 
Bu hadisədən bir-iki ay keçdi. Qazi qızıl yiyəsindən heç bir əsər 
görmədikdə öz-özünə dedi: ―Ġyirmi min dinar mənə qaldı. Lakin mən səbr 
etməliyəm. Bəlkə bir adamdan onun ölüm xəbərini eĢitdim. O halda ki, mən onu 
gördüm, daha tez ölər". 
Ġki ay da keçdi. 
Ġsti günlərin birində, istirahət vaxtı Əzüddövlə bi adam göndərib qazini 
çağırtdırdı, aranı xəlvət edib dedi: "Ey qazi, bilirsənmi sənə nə üçün əziyyət 
vermiĢəm‖. Dedi: "ġah daha yaxĢı bilir". Dedi: "Gələcək haqqında fikir məni 
götürmüĢ, yuxum ərĢə çəkilmiĢdi‖. 
Bu ölkə və dünyanın müqəddəratı məlum deyildir, ömrə də etibar yoxdur. 
Ġki haldan biri olacaqdır-Ya bir rəqib bir küncdən baĢ qaldırıb bu dövləti alacaq, 
necə ki, biz baĢqasının əlindən almıĢıq, özün də bilirsən ki, bu rahatlığa çıxana 
qədər mən nə qədər əziyyətlər çəkmiĢəm; ya haqqın fərmanı nazil olub bizi bu 
dünyadan nakam aparacaq. Heç kəs ölümdən yaxasını qurtara bilməyəcəkdir. Nə 
qədər ömrümüz qalıbsa, allah bəndələri ilə yaxĢı rəftar etsək, xalq bizdən razı 
qalsa, dünya durduqca bizim adımızı yaxĢılıqla yad edəcək, qiyamətdə bəraət 
qazanıb behiĢtə gedəcəyik, pis olsaq, xalqla pis rəftar etsək, qiyamətədək bizim 
adımızı pisliklə yad edəcək, bizə lənət yağdıracaq, qiyamət günü müttəhim hesab 
edilib cəhənnəmə göndəriləcəyik. Deməli, nə qədər imkan var yaxĢılıq etməyə can 
atıb, xalqa ədalətlə dolanmalı və onlara ehsan verməliyik. Lakin bunları sənə 
deməkdə məqsədim budur ki, sarayda bir ovuc arvad-uĢağım vardır. Oğlanlarımın 
iĢi asandır, onlar quĢ kimidirlər, uçub ölkədən-ölkəyə gedə bilərlər. Lakin 
üzüörtülülərin iĢi daha pisdir, onIar zəif və yazıq olurlar. Mən bu iĢin onlar 
haqqında bir Ģey düĢünə bilərəm, lakin qorxuram sabah əcəl çata, ya dövlət 
çevriliĢi ola, imkan tapmayam. Ġndi istəyirəm onlara bir yaxĢlıq eləyəm. Bu gün 
fikirləĢmiĢəm səndən daha mömin, daha pak, daha gözütox, daha etimadlı, daha 
etibarlı bir adam yoxdur. Mən istəyirəm iki dəfə min-min nağd qızıl və cəvahiri 
sənin yanında əmanət qoyam. Elə olsun ki, bir sən biləsən, bir mən bilim, bir allah. 
Əgər sabah mənim baĢıma bir iĢ gəlsə, onların vəziyyəti ağırlaĢsa, bir parça çörəyə 
möhtac qalsalar, baĢqaları xəbər tutmadan gizlicə çağırıb bu dövləti onlar arasında 
bölüĢdürərsən, hərəsini ərə verərsən ki, ismət pərdələri götürülməsin, bir parça 
çörək üçün xalqa əl açmasınlar. Bunun üçün isə sən belə lədbir gör:- Öz sarayının 
daxilindəki hücrələri ayır, onların altında biĢmiĢ kərpicdən möhkəm zirzəmilər 
tikdir. Hazır olacaq mənə xəbər elə. Mən əmr edim, ölümə məhkum iyirmi 
məhbusu zindandan gətirsinlər, bu malları onların dalına yükləyib sizə 
göndərsinlər, onlar yükləri zirzəmiyə yığıb sərdabanın ağzını hörsünlər, sonra 
onları geri qaytarsınlar. Əmr edərəm məhbusların hamısını öldürərlər və bu iĢ gizli 

---

73 
qalar‖. 
Qazi dedi: "Əmrə hazıram, nə mümkündürsə hamısını yerinə yetirərəm
‖
. 
Sonra Ģah bir xidmətçini çağırıb yavaĢca dedi: "Get xəzinədən iki yüz 
məğrib dinarını kisəyə qoy gəlir. Xidmətçi gedib qızılı gətirdi. Əzüddövlə alıb 
qazinin qabağına qoydu və dedi: "Bu iki yüz dinarı bu zirzəmi üçün xərclə, 
çalmasa, yenə göndərərəm". Qazi dedi: "Allah xatirinə götürün, mən bunu öz 
qızılımla yerinə yetirərəm,,. Əzüddövlə dedi: "Bu düzgün deyil ki, sən mənim iĢim 
üçün öz qızılım xərcləyəsən. Bir də ki, sənin qızılın halaldır, bu iĢ üçün 
xərclənməsi düz olmaz. 
Sənə etimad ediləni yerinə yetirsən, elə böyük iĢ görmüĢ olarsan". Qazi 
dedi: "ġahın buyruğu doğrudur
‖
. O iki yüz dinarı ətəyinə doldurub sevincək çıxdı 
və öz-özünə dedi: "Bu qoca vaxtımda bəxtim yar olmuĢ, dövlət qapıları üzümə 
açılmıĢdır, evim qızılla dolacaqdır. Əgər Ģaha bir hadisə üz versə, heç kəsin məndə 
qəbaləsi və sənədi yoxdur, heç nə tələb edə bilməz". Hamısı mənə qalar. O iki 
aftafa qızıl sahibi sağ ola-ola məndən bir dang ala bilmir, Ģah öləndən sonra necə 
ala bilər?!" 
Evinə getdi, təcili olaraq sərdabəni tikdirməyə baĢladı, bir ay çəkmədi ki, 
çox möhkəm bir sərdabə hazır oldu. Qalxıb gecə namazı vaxtı Əzüddövlənin 
yanına getdi. Əzüddövlə onu xəlvətə çağırıb soruĢdu: "Bu vaxt nə iĢ üçün 
gəlibsən?,, Dedi: "ġaha bildirmək istəyirəm ki, buyurduğunuz sərdabə hazırdır‖ 
Əzüddövlə dedi: "Allaha Ģükür, mən sənin haqqında səhv etməmiĢəm. Bu cəhətdən 
mənim ürəyimi sakitləĢdirdin. Sənə dediyimi, min min və beĢ yüz min dinar qızıl 
və cəvahir hazırlamıĢam. Əlavə olaraq çoxlu paltar, ud, ənbər, müĢk, kafur 
ayırmıĢam. Gözləyirəm yaxın günlərdə müĢtərilər gəlib onları da alsınlar. Bu 
həftəyə tamam olar, bir dəfəliyə hamısını ora gətirərlər. Mən sabah gecə o 
sərdabəni görmək üçün sənin sarayına gəlib ona baxmaq istəyirəm, görüm necə 
çıxıbdır. Ġstəmirəm xərcə düĢüb hazırlıq görəsən, çünki o saat qayıdacağam. 
Qazini yola salcaq dərhal qızılın sahibini gətirmək üçün Ġsfahana bir qasid 
göndərdi. 
Sabahısı gün gecə qazinin sarayına getdi, o sərdabəyə baxıb bəyəndi və 
qaziyə dedi: "ÇərĢənbə axĢamı gəlib vəd edilmiĢ əmanətlərə baxa bilərsən,,. Qazi 
dedi: "BaĢ üstə!" Qazinin sarayından çıxdıqdan sonra xəzinədara əmr etdi ki, yüz 
qırx aftafa qızıl hazırlasınlar, üç qurrabe mirvari, qırmızı yaqutla dolu bir cam, ləl 
ilə dolu bir cam, firuzə ilə dolu bir cam da aftafaların qabağına düzsünlər. 
Xəzinədar bunları hazırlayana qədər çərĢənbə axĢamı çatdı. Əzüddövlə qazini 
çağırdı, onun əlindən tutub malların yığıldığı otağa apardı. Qazi malları gördükdə 
valeh oldu. ġah dedi: "Bu həftəni gecə yarısına qədər gözdə-qulaqda ol, bəlkə 
malları göndərdim, sonra otaqdan çıxdılar. 
Qazi evinə qayıtdı, sevincindən ürəyi köksündən quĢ qanadı kimi 
titrəyirdi. Qəzadan sabahısı gün qızıl sahibi də gəlib çıxdı. Əzüddövlə ona dedi: 
"Get qazinin yanına, ona de ki, mən indiyə qədər dözüb sənin hörmətini 

---

74 
saxlamıĢam, bundan sonra isə səbr etməyə taqətim yoxdur; bütün Ģəhər bilir ki, 
mənim və atamın nə qədər malı var idi, mənim dediklərimi təsdiq edərlər, 
qızıllarımı versən heç, verməsən gedib Əzüddövləyə Ģikayət edəcəm, səni elə 
hörmətdən salacağam ki, bütün dünyaya ibrət olsun. Gör qazi nə cavab verir. Qızılı 
qaytarsa, daha yaxĢı, qaytarmasa, gəlib mənə danıĢarsan". 
Haman adam qazinin yanına getdi, ədəblə yanında oturub o cürə dedi. 
Qazi fikirləĢdi ki, əgər bu kiĢi gedib mənim haqqımda Əzüddövləyə Ģikayət etsə,
o da məndən Ģübhələnib malları mənim evimə göndərməz. YaxĢısı budur
ki, onun qızılını qaytarım, hər halda yüz əlli aftafa qızıl və filan qədər cəvahir iki 
aftafa qızıldan daha sərfəlidir, sonra o adama dedi: "Haradasan, səni axtarmaqdan 
yorulmusam, bir az gözlə". Durub hücrəyə getdi, sonra onu da hücrəyə çağırdı
qucaqlayıb dedi: "Sən mənim dostum, özün də oğlum yerindəsən. O iĢi
ehtiyat üzündən edirdim. O gündən də səni axtarıram. Allaha Ģükür ki, gəlib çıxdın, 
məni də nigarançılıqdan qurtardım, qızılların da yerində cabəcadır". Qalxıb hər iki 
aftafa qızılı kiĢinin qabağına gətirdi və dedi: "Bu da sənin qızılların, götür hara 
istəyirsən get". KiĢi evdən çıxıb iki hambal tutdu, qazinin evinə aparıb o iki 
aftafanı onların çiyninə qoydu və eləcə də Əzüddövlənin sarayına apardı. 
Əzüddövlə qızılları gördükdə güldü və dedi: "Allaha Ģükür, sən haqqına 
çatdın, qazinin isə xəyanəti aĢkara çıxdı. Bilirsənmi, qızılını sənə çatdırmaq üçün 
mən nə fənd iĢlətmiĢəm? Böyüklər əhvalatı soruĢdular. Əzüddövlə onlara danıĢdı, 
hamısı təəccüb etdilər. Sonra Ģah baĢ hacibə əmr etdi: "Get qazinin çalmasını 
boğazına dolayıb baĢıaçıq, ayağıyalın yanıma gətir". 
Hacib getdi, necə əmr edilmiĢdirsə elə də etdi. Qazi haman kiĢini, əlində 
tutduğu iki aftafanı gördükdə dedi:"Vay yandım". BaĢa düĢdü ki. Əzüddövlənin 
ona dedikləri və göstərdikləri bu iki aftafa üçün imiĢ. Sonra Əzüddövlə onun 
üstünə qıĢqırıb dedi: "Sən qoca alim və hakimsən, bir ayağın gordadır, bir ayağın 
burda, sən əmanətə xəyanət edəndə gör baĢqalarından nə gözləmək olar?! Aydın 
oldu ki, sənin topladığın bütün var-dövlət xalqın malından və rüĢvətdəndir. Bu 
dünyada mən sənin cəzanı verirəm, o dünyada isə özün öz mükafatını alarsan. 
Qoca və alım olduğun üçün canını bağıĢlayıram, lakin malın və nıülkün xəzinənin 
olacaqdır". 
Nə qədər malı-mülkü var idisə hamısını müsadirə etdilər. ondan sonra ona 
bir daha vəzifə tapĢırmadılar. O iki aftafa qızılı isə yiyəsinə verdilər.