Ega va uning Kesim va uning ifodalanishi Kesimning EGA bilan moslashuvi Gapning ikkinchi darajali bo'laklari


Gap bo'laklarining joylashish tartibi



Yüklə 0,85 Mb.
səhifə8/8
tarix26.03.2023
ölçüsü0,85 Mb.
#90068
1   2   3   4   5   6   7   8
Gap bo`laklari

Gap bo'laklarining joylashish tartibi
  • Gap bo'laklarining tartibi o'zbek tilida, asosan, erkindir. Gapda ularning o'rnini almashtirish har doim ham grammatik holatni o'zgartiravermaydi. Masalan: Talabalar yozgi ta'tilga chiqishdi. Yozgi ta'tilga talabalar chiqishdi. Bu gaplarda so'zlarning o'rnini almashtirish bilan grammatik holat o'zgarmagan. Shunday bo'lsa-da gapning mazmumga ma'lum darajada ta'sir ko'rsatgan.
  • Odatda ega gap boshida, kesim esa gap oxirida, ikkinchi darajali bo'laklar orasida keladi. Bu esa gapdagi to'g'n tartib hisoblanadi.
  • Ammo ayrim hollarda gap bo'laklarining o'rni o'zgaradi bu esa ma'no ham o'zgartiradi.
    • www.arxiv.uz
    • 1. Ega bilan kesimning tartibini o'zgartirsak, ega kesim vaaksincha kesim ega bo'lib qoladi. Masalan: ikki yorti—bir butun;bir-butun—ikki yorti.
    • 2. Sifatlovchi bilan sifatlanmishning tartibi o'zgarsa sifatlan-mish ega kesim bo'lib keladi. Masalan: ikkita dugona; dugonaikkita: Mana shu ko'ringan - universitet; universitet—mana shuko'ringan.
    • Gap bo'laklarining odatdagi tartibi o'zgarsa inversiya hodisasi yuz beradi. Bu hodisa ko'proq shevalarda hamda she'riyatda uchraydi. Masalan:
    • Xo'rsinadi bechora pari,
    • Yuguradi yalangda har yon
    • Silkinadi hali bu jahon
    • Zulmat cho'kar, bo'ron yeladi (U.A.)
    • Bu gaplarda kesim oldin ega esa keyin keladi.
    • www.arxiv.uz
    • Adabiyotlar:
    •  
    • H.Jamolxonov. Hozirgi o’zbek adabiy tili. T., 2005
    • M.Mirzayev, C.Usmonov, I.Rasulov. O’zbek tili. T.,1978
    • O’zbek tili leksikologiyasi. T., 1981.
    • B.Mengliyev, O’. Xoliyorov. O’zbek tilidan universal qo’llanma. T., 2007
    • Ne’matov H., Rasulov R. O’zbek tili system leksikologiyasi asoslari. T., 1995.
    • Safarova R. Leksik-semantik munosabatning turlari. T., 1996
    • Qilichev E. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Buxoro, 2001
    • S.Rahimov, B.Umurqulov, A.Eshonqulova. Hozirgi o’zbek adabiy tili. T., 2001
    • S.Rahimov, B.Umurqulov. Hozirgi o’zbek tili. T., 2003.
    • www.ziyonet.uz
    • www.arxiv.uz

    Yüklə 0,85 Mb.

    Dostları ilə paylaş:
    1   2   3   4   5   6   7   8




    Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
    rəhbərliyinə müraciət

    gir | qeydiyyatdan keç
        Ana səhifə


    yükləyin