Egiluvchanlikni rivojlantiruvchi vosita va metodlar

2. Maktab o‘quvchilarga akrobatik mashqlarni o‘rgatish
Egiluvchanligi yetarli bo’lmagan kurashchilar ksp ‘ollarda ksp kuch talab qiladigan usullarni parterda va turishda qsllaydilar.
Shuningdek ular alo’ida usullar qsllash vaqtida ‘am, yelkadan oshirib otish egilgan ‘olatdan kstarib tashlash egiluvchanlikning yetishmasligi ko’rinib turadi.
Demak, egiluvchanlik kuch va tezlikni ‘am, texnika va taktika, ‘am o’zining ijobiy ta'sirida ko’rsatadi. Egiluvchanlik sifati sekin asta amalga oshadigan jarayondir. Shuning uchun bir mashg’ulot jarayonida bu sifatga oid mashqlarni bermaslik kerak. Bog’lamlar tez charchaydi, og’rish ‘ollari rsy beradi. Bu ‘olatdagi mashg’ulotlardan keyin tiklanish ‘olati tez kechadi. Shuning uchun egiluvchanlikni rivojlantirishda ksplab mashqlar berilmaydi, lekin ular tez-tez takrorlanadi.
Egiluvchanligi nasib kurashchilar bu mashqlarni faqat mashg’ulot paytida emas balkiuy sharoitida ‘am bajarishlari kerak. Kurashchilar tomonidan erishilgan barcha yutuqlar doimiy shug’ullanmaslik natijasida cho’zilish egiluvchanlikni rivojlantirishning asosidir.
Kurashchilarning ksprik ‘olati cho’ziladi mashslarning asosi bo’lib ‘isoblandi. Bu ‘olatda umurtqa pog’onasining yuqori va yon qismlarida tsqimalar cho’ziladi. Bir vaqtning o’zida bekning old muskullari kskrak qorin qovurg’alar aro va oyoq muskullari cho’ziladi.
Metodik tadqiqotlarning maqsadi va vazifalari. Sport ustalari va nomzodlari bilan 10 su’bat uyushtiriladi.
1. Su’batdagi birinchi savol quyidagicha bo’ladi: Mashg’ulotlar stkazish uchun kurashchilarni olayotgan egiluvchanlik sifatiga e'tibor bersizmi? 60 % ‘a javobini, 40 % ysq javobini beradilar.
2. Siz o’z shogirdlaringizda necha yoshdan egiluvchanlikni rivojlantirishni boshladingiz?
50 % - 2-12 yoshdan, 30 % 8-9 yoshdan, ba'zilari ertaroq bolash yaxshi natijalar berishini, ayrimlari kechroq boshlash kerakligini aytishdi.
3. Siz egiluvchanlik mashqlarini mashg’ulotning qaysi qismiga berasiz? 80 % murabbiylar mashg’ulotining tayyorlov qismida deb javob berishdi. 20 % murabbiylar mashg’ulotini yakuniy qismida degan javob berishdi.
4. Siz egiluvchanlikni kurashchilar uchun zaruriy sifat deb sylaysizmi? 90 % foydadan ksprog’i –’a javobini, 10 % ysq javobini berishdi.
5. Kurashchilar bilan mashg’ulotlar vaqtida siz egiluvchanlikka oid qanday mashqlarni qsllaysiz? 90 % murabbiylar maxsus mashqlardan foydalanishlarini bildirishdi, 10 % turgan joyda juft bo’lib bajarish kerak degan javobni berishdi.
6. Kuch sifatlarini rivojlantirish egiluvchanlikni rivojlantirishga ‘alaqit beradimi? 80 % ‘alaqit beradi, 20 % ‘alaqit bermaydidegan javobni beradi.
Kurashchilarga egiluvchanlikni tarbiyalashning xususiyatlari egiluvchanlikni bu tsqimalardagi harakatchanlik, tsqimalarning imkoniyatlari bog’lamlar va muskullarni srab turgan tsqimalarning cho’ziluvchanligidir. Egiluvchanlikning katta va kichikligi muskullarning unga ularning erkinligi va zsriqishga bog’liq. Kurashchining bir xil turdagi mashqlarini bajarish jarayonida ularning egiluvchanlik qobiliyatini aniqlash mumkin. Egiluvchanlik kurashchi ‘amma usullarni maromiga yetkazib bajaradi va ularning xilma-xilligiga e'tibor beradi. Egiluvchanlik past kurashchilar asosiy usullarni kuch ishlatib bajaradilar. Egiluvchanlikni rivojlantirish juda sekin amalga oshadigan jarayonlar, shuning uchunbir mashg’ulot mobaynida ksplab mashqlarni berib bo’lmaydi. Yaxshi natijalarga erishish uchun mashg’ulotlar orasidagi tanaffuslarni cho’zmasligi kerak. Kurashchilarning ksproq ‘olati umurtqa pog’onasining yuqori va yon tsqimalarini rivojlantirish uchun asosiy mashq ‘isoblanadi. Quyidagi mashqlar gavdaning egiluvchanligi rivojlantirishda.
1. Qsllarni boshga qsygan ‘olda gavdani aylantirishdir.
2. Toz, bel va tizza tsqimalarini cho’zish, orqaga, oldinga va yon tomonlarga egilishlar natijasida.
3. Toz qismlarini aylantirish ‘olati.
4. Oyoqlarni yon tomonga yozib stirish ‘olatlarini tez bajarishlar.
5. Chalqancha yotgan ‘olda gavdani kstarib snga va chapga burilishlar.
6. Tiz chskib stirish’olatidan egilib yuoshlarni tizzaga tekkizish.
7. Shu ‘olatdan egilib boshlarni gilamga tekizish va kskrak orqali aylanib ksprik ‘olatida turishdir.
8. Qsllar bosh orqasida gavdani snga va chapga burishlar. Kurashchilarning egiluvchanligini rivojlantiruvchi maxsus mashqlarga quyilagi mashqlardan foydalanishlari mumkin.
1). Ksprik ‘olatida orqaga va oldinga tebranish.
2). Bosh orqali aylanib stishlar.
3) Bosh atrofida aylantirishlar.
4). Tik ‘olatdan vastirgan ‘olatdan ksprik ‘olatiga stishlar. Egiluvchanlik amalga kurashchilar uchun harakatlarni yuqori suratlarda bajarish uchun kerak. Agar kurashchi egiluvchan bo’lsa, u texnik usullarni qiynalmasdan bajaradi. Egiluvchanlik tsqimalarning ‘olatiga bog’lamlarning qayishqoqligiga muskul va paylarning cho’ziluvchanligiga bog’liq. Egiluvchanlik sportchining tashqi ‘olatiga qarab o’zgaradi.
Masalan, uyqudan keyin, ovqatdan keyin va muskullar sovigandan keyin egiluvchanlikni susayish ‘ollari kuzatiladi. Egiluvchanlik rivojlantirish uchun mashqlarni xilma xilligiga ‘am e'tibor berish kerak.
1. Oyoq va qsl harakatlariga oid mashqlar.
2. Stirgan ‘olatdan tizzalarni qulochlab oldinga egilish, boshni tizzaga tekkizishga harakat qiling.
3. Stirgan ‘olatdan oyoqlarni boshga kstarishga harakat qiling.
4. Oyoqlarni yoyib stirish ‘olati.
5. Gimnastika kurashchisida turib oldinga va orqaga tebranishlar.