ƏHLİ SÜNNƏ VƏl cəmaat

İSTİFADƏ OLUNAN ƏDƏBİYYAT

“Qurani Kərim” Ziya Bünyadov və Vasim Məmmədəliyevin tərcüməsi.

“Səhih Müslim” Türk dilində.

“Muxtəsər Səhih Buxari” Rus və Türk dillərində.

“Zədul Məad” İbn Qeyyim Türk dilində.

“Əhli Sünnətə Görə İman” Abdullah b. Abdulhəmid əl-Əsəri Türk dilində.

“Qiyamət Əlamətləri” A. Nablusi. Türk dilində.

“Abdullah Yolcu, Ahirətə İman Və Müsəlmanın Həyatındakı Etkisi, Guraba Yayınları El Broşürleri”.

“Qiyamət” Şeyx Useymin. Türk dilində.

“İsa - Əleyhissəlam - In Nuzulu Məsələsi” Muhəmməd Halil Hərras. Türk dilində.

“Məsih Dəccəl Və Yəcuc İlə Məcuc” Məcdi Muhamməd əş-Şəhavi Türk dilində.

MÜNDƏRİCAT

Ön Söz 3

Peyğəmbər - sallallahu aleyhi və səlləm - İn Gələcəkdə Baş Verəcək Hadisələrdən Xəbər Verməsi 8

Qiyamət Vaxtının Yaxınlaşması 8

Qiyamətin Kiçik Əlamətləri 9

Qiyamətin Əlamətləri Iki Qismə Ayrılır 9

Peyğəmbərimiz Muhəmməd – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İn Göndərilməsi 9

Onunla Peyğəmbərliyin, Risalətin Sona Yetməsi Və Peyğəmbər – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İn Vəfat Etməsi 10

Beytul-Məqdisin Fəth Edilməsi 10

Taun Xəstəliyi 10

Malın Çoxalması, Sədəqə Və Zəkatın Veriləcək Kimsənin Olmaması 11

Fitnələrin Ortaya Çıxması 12

Fitnələrin Şərq Tərəfdən Çıxması 13

Ömər, Osman Və Əli - Radıyallahu Anhum – Un Öldürülməsi 14

Siffin, Cəməl Və Həruriyə Döyüşləri 15

Yəhudi Və Xristiyanlar Kimi Keçmiş Ümmətlərin Yolu Ilə Getmək 18

Yalançıların Və Peyğəmbərlik İddiasında Olanların Ortaya Çıxması 18

Əminliyin Artması 19

Hicazdan Alovun Çıxması 19

Türklərlə Döyüş 20

Peyğəmbər – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – Haqqında Hədislərin Uydurulması 20

Təhlükəsizlik Orqanları 21

Yalanın Artması 21

Elmin Qaldırılması, Cahillik Və Fitnə-Fəsadın Çıxması 22

Ölüm Hadisələrinin Artması 23

Qəbirdəkilərə Qibtə Edilməsi 25

Bəlaların Və Fitnələrin Artmasından İnsanın Ölmüş Birisinin Yerində Olmasını Təmənna Etməsi 25

Ani Ölümün Artması 25

Zəlzələlərin Və Xəstəliklərin Çoxalması 26

Kişilərin Sayca Azalması Və Qadınların Çoxalması 26

İnsanların Göz Qabaqlarında Zinanın Artması 26

İçkinin, Zinanın Artması Və Bunların Halal Qəbul Edilməsi 27

Musiqi Və Çalğı Alətlərinin Çoxalması 27

Faizin (Sələmçiliyin) Çoxalması 28

Əmanətə Xəyanətin Artması 28

Qul Qadının Öz Ağasını Doğması, Kasıbların Varlanıb Hündür Binalar Tikməkdə Bir-Birləri İlə Yarışmaları 29

İnsanların Yalnız Tanıdıqları Kimsələrə Salam Vermələri 29

Elimsiz Kimsələrin Fətva Vermələri 30

Yalan Şahidliyin Çoxalması, Haqq Şahidliyin Gizlədilməsi 30

Qohumluq Əlaqələrini Kəsməyin, Qonşuluq Münasibətlərinin Pisləşməsinin Çoxalması 30

Yaşlıların Gənclərə Bənzəməsi 31

Vaxtın Sürətlə Getməsi 32

İnsanların Bir-Birinə Olan İnamının İtməsi 32

Alış-Veriş Yerlərinin Bir-Birinə Yaxın Olması 32

Məscidlərin Və Quranın Bəzədilməsi 32

Axşam Görsənən Hilalın Uzun Müddət Qalması 33

Yuxuların Çin Çıxması 33

Huzeyfə b. Yəmən - Radıyallahu Anhu – Nun Fitnələr Haqqınada Xəbər Verməsi 34

İslam Torpaqlarının Genişlənməsi 36

Ümmətdə Şirkin Zühur Etməsi 37

Xəsislik (Simicliyin) Artması 38

Ticarətin Böyüməsi 38

Mala Hərisliyin Artması 38

Mədinənin Boşalması 39

Rumlularla Döyüş 40

Konstantinopolun Fəthi 42

Kəbənin Yıxılması 43

Fıratın Suyunun Quruması 43

Ərəbistan Yarmadasının Yaşıllığa Bürünməsi 44

İnsanların Şərlilərinə Etimad Edilməsi 44

Yağışların Çoxalması 44

Heyvanların Və Əşyaların Danışması 45

Keysər Və Kisra Olmayacaqdır 45

Kaxtanlının Çıxması 45

İlk Dəniz Savaşı Edən Ordu 46

Xəlifəlik Qureyşdəndir 46

Ən Xeyirli Əsr 46

Qiyamətin Böyük Əlamətləri 47

Duman 48

Məsih Dəccəl 49

Peyğəmbər – Sallallahu Aleyhi Və Səlləm – İn Məsih Dəccəldən Allaha Sığınması 49

Məsih Dəccəl Haradan Çıxacaqdır? 50

Məsih Dəccəldən Qorunma Yolu 50

Məsih Dəccəlin Vəsfləri 51

Kəf, Fə, Ra – Kafir Yazısı - 52

Məsih Dəccəlin Ana Və Atası 52

Məsih Dəccəl Hansi Şəhərlərə Girə Bilməz 53

Məsih Dəccəl Barəsində Varid Olan Hədislər 54

Ibn Səyyad 60

İbn Səyyad Barədə Varid Olan Hədislər 61

İbn Səyyad Məsih Dəccəldirmi? 62

Isa – Əleyhissəlam – 63

Isa – Əleyhissəlam – In Zühru Barədə Nazil Olan Ayələr 63

Isa – Əleyhissəlam – In Zühru Barədə Varid Olan Hədislər 66

Isa – Əleyhissəlam – In Zühru Barədə Alimlərin Sözləri 71

Mehdinin Gəlməsi 71

Buxari Və Müslimdə Mehdiyə İşarə edilən hədislər 73

Mehdi Hədislərinin Mutəvatir Olması 74

Mehdi Hədislərini İnkar Edənlər Və Onlara Cavab 75

Yəcuc Və Məcuc 75

Dabbətul-Ardın (Heyvanın) Çıxması 77

Cəssəsə Kimdir? 77

İstifadə Olunan Ədəbiyyat 80

1 Xutbətul-Hacə adı ilə məşhur olan bu duanı, cümə və s. xütbələrdə Peyğəmbər - səllallahu aleyhi və səlləm - oxumuşdu. Səhabələrinə də bunu əmr etmiş və özü də onları öyətmişdir. Hədisin ilk hissəini bizə: – Əhməd 1/392-393,432, Əbu Davud 2188, Tirmizi 1105, Nəsəi 3/104-105, 6/69 və «Əməlul Yəum vəl Leyl» 488, İbn Məcə 1892, Darimi 2202, Tayalisi «Musnəd» 1557, AbdurRazzaq «Musənnəf» 10449, Bəzzar «Musnəd» - Kəşful Əstar 1/314, Əbu Yəla «Musnəd» 5233-5234,5257, Tahavi «Şərhul Müşkilil Asar» 1-3, Təbərani «Məcmuul Kəbir» 10/10079-10080, Həkim «Mustədrək» 2744, Beyhəqi «Sünnənul Kubra» 3/214-215, Bəğavi «Şərhus Sunnə» 2268 İbn Məsud - radıyallahu anhu – yolu ilə, Müslim «Şərhu Nəvəvi» 6/156-158, Əhməd 1/302,350, Nəsəi 6/89-90, İbn Məcə 1893 və Tahavi «Şərhul Müşkilil Asar» 4 İbn Abbas - radıyallahu anhu – yolu ilə, Tahavi «Şərhul Müşkilil Asar» 5, Beyhəqi «Sünnənul Kubra» 3/215 Nubeyt b. Şərit - radıyallahu anhu – yolu ilə, Əbu Yəla «Musnəd» 7221, Nəsəi «Sünnənul Kubra» bax: «Tuhfetul Əşraf» 6/472 № 9148 Əbu Musa əl-Əşari - radıyallahu anhu – yolu ilə.

2 Hədisin Ikinci Hissəsini – Müslim «Şərhu Nəvəvi» 6/153-156, Əhməd 3/319,371, Nəsəi 3/188-189, Beyhəqi «Sünnənul Kubra» 3/214 Cabir b. Abdullah - radıyallahu anhu – yolu ilə. Bu ləfz Nəsainin ləfzidir. Hədisi Əhməd 3/371 və Müslim: «Sözlərin ən doğrusu» ləfzi yerinə: «Sözlərin ən xeyirlisi» ləfziylə rəvayət edilmişdir. İmam Əhmədin digər rəvayətlərində isə 3/319: «Sözlərin ən gözəli» şəkilindədir. Müslim: «Sonradan uydurulub dinə salınan hər bir əməl (iş) bidətdir» ləfzi yerinə: «Hər bir bidət bir zəlalətdir (sapıqlıqdır)» ləfziylə ravayət etmişdir. Hədisin sonunda olan: «Hər bir zəlalət isə oddadır» ləfzini zikr etməmişdir. Bu beş səhabədən başqa hədsi: Aişə - radıyallahu anhə –, Səhl b. Sad - radıyallahu anhu – mərfu olaraq. Hədis səhihdir. Muhəddis Muhəmməd Nəsrəddin əl-Albani – rahmətullahi aleyhi – hədisin bütün rəvayətlərini bir yerə toplayaraq «Xutbətul Həcə» isimli bir kitab yazmışdır. İstəyənlər bu kitaba baxa bilərlər. Ayrıca bax: əl-Albani «Muxtəsər Səhih Müslim» 409, «Mişkətul Məsabih» 3149,5860.

3 Əbu Davud.

4 “Hilyətul-Əvliya və Tabakatul-Asfiyə” 1/53.

5 Şərh Nəvəvi, Müslim “Fitən” 18/15, “Fəthul Bəri”, Buxari “Qədər” 11/494.

6 Müslim “Fitən”.

7 “Fəthul Bəri” 11/347.

8 İmam Əhməd “Musnəd” 5/348, “Fəthul Bəri” 11/348.

9 “Fəthul Bəri” 13/485, ət-Təzkira s. 624.

10 “Fəthul Bəri”, Buxari “Rikak” 11/347, Müslim “Fitən”.

11 əd-Daulabi, əl-Albani səhih.

12 Buxari “Cizyə”, “Fəthul Bəri” 6/277.

13 Tirmizi “Mənakib”, “Tuhfətul Əhfazi” 10/87-88, Şueyb əl-Arnaut səhih olduğunu qeyd edir.

14 Müslim “Fadailus Sahabə”, İmam Nəvəvi “Şərh Müslim” 16/9-10.

15 Buxari “Cizyə”, “Fəthul Bəri” 6/277.

16 “əl–Bidâyə vən–Nihâyə” 7/55–57

17 Buxari “Cizyə”, “Fəthul Bəri” 6/277.

18 “Fəthul Bəri” 6/278.

19 “əl–Bidâyə vən–Nihâyə” 7/94.

20 Buhari “Fitən” 13/81,82, Müslim “Zəkât” 7/97, Nəvəvi Şərhi.

21 Müslim “Zəkat” 7/96 Nəvəvi Şərhi.

22 Buhari “Mənakib” 25, Fəthul Bâri 6/610-611.

23 Musnəd 4/408, “Sünən Əbu Davud” 11/334 Avnul-Məbud, “Sünən İbn Məcə” 2/1310, Hakim “Mustədrək” 4/440, əl-Albâni “Câmius Sağir” 2/193, H: 2045.

24 İmam Nəvəvi “Şərh Müslim” 2/133.

25 Müslim 2887.

26 Buxari, Müslim.

27 Əbu Davud «Fitən» 2.

28 Nəvəvi Şərh, Müslim “Cənnət” 18/203.

29 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/31,32.

30 Fəthul Bəri, Buxari “Fitən” 13/45, Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/31.

31 Fəthul Bəri 13/47.

32 Buxari “Fəzailul Mədinə” 5, Müslim “Həcc” 497, 1388.

33 Fəthul-Bəri, Buhari “Mənakib” 6/603-604, Nəvəvi Şərhi Müslim “Fitən” 13/48.

34 “Bidayə” 8/180–191.

35 “əl-Avasim minəl-Qavasim” s: 132-137.

36 Fəthul Bəri, Buhari “Fitən” 13/48.

37 Buxari, Müslim.

38 Müsnəd 6/393, Kənzul-Ummal, “Fəthul-Bəri” 13/55, Heysəmi “Məcmuaz-Zəvaid” 7/234.

39 “Mucəmul-Buldan” 2/314.

40 “Fəthul-Bəri” 13/55, Əhməd, Əbu Yəla, Bəzzar, İbn Hibban, Həkim, əl-Albani “Səhihdə” 1/4, 5/223,233, H.475.

41 “Mustədrək” 3/120, “Fəthul-Bəri” 13/55, Heysəmi “Məcmauz-Zəvaid” 7/234, “Musnəd” 6/52.

42 Fəthul-Bərî, Buxari “Fitən” 13/8, Nəvəvî Şərhi, Müslim “Fitən” 13/12-13.

43 “Fəthul-Bərî” 13/85.

44 “Fəthul-Bəri” 13/85.

45 Buxari 5057, 6930, Müslim 1066.

46 Musnəd 4/421, Nəsəi 7/119-121, Bəzzar «Musnəd» 9/294, Həkim «Mustədrək» 2647, əl-Albani zəif.

47 Buxari, Müslim, Əbu Davud 4333, 4334, Tirmizi 2219.

48 “Fəthul-Bâri” 6/617.

49 Fəthul-Bəri, Buxarî “Mənâkib” 6/616, Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/45-46.

50 Buxari, Müslim, Əbu Davud 4252, Musnəd 5/278, “Avnul-Mabûd” Şərhi, Ebu Davud 11/324, “Tuhfetul Ahvəzî” şərhi, Tirmizi 6/466, əl-Albani “Camius Sağir” 6/174, H.7295.

51 İbn Hibban 7/102, Həkim 1/479, Beyhəqi 3/397, Müsnəd 5/16.

52 Müsnəd 5/396, Təbərani 3026, “Əvsat” 5/327, Fəthul Bəri 13/87, “Cəmiu-Sağır” 4/97, H. 4134, Heysəmi “Məcmauz-Zəvaid” 7/332,532.

53 Buxari «Fitən» 24, Müslim «Fitən» 42.

54 Müslim Nəvəvi Şərhi 18/28.

55 “Bidâyə Və Nihâyə” 1/14, 13/187-193.

56 Təzkira” s:636.

57 Fəthul Bəri 6/604, Buxari “Mənakib” 25, “Cihad” 95, Müslim “Fitən” 62, 2912, Əbu Davud 4303, Tirmizi 2216.

58 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/37.

59 Musnəd 5/70.

60 Fəthul-Bəri, Buxari “Mənâkib” 6/604.

61 Müslim.

62 Musnəd 5/250, “Camius Sağir” 13/317, H. 3560.

63 Nəvəvi şərhi, Müslim “Cənnət və Sifati” 17/190.

64 Nəvəvi şərhi, Müslim “Cənnət və Sifati” 17/190.

65 Təbərani “Sağir” və “Əvsat” “Məcmauz-Zəvâid” 5/235.

66 Nəvəvi şərhi, Müslim “Müqəddimə” 1/78.

67 Nəvəvi şərhi, Müslim “Müqəddimə” 1/79-80.

68 Fəthul-Bəri, Buhari “Elm” 1/178, Nəvəvi Şərhi, Müslim “Elm” 16/222.

69 Fəthul-Bəri, Buxari “Fitən” 13/13.

70 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Elm” 16/222,223.

71 “Fəthul-Bəri” 13/16.

72 “Fəthul-Bəri” 13/16.

73 Buxari 100, Müslim 2673.

74 Buxari, Nəvəvi Şərhi, Müslim «Fitən» 42, “Səhabənin Fəzilətləri” 16/86.

75 İbn Məcə 4049, Həkim 8460, 8646, İbn Həcər «Fəthul Bəri» 13/16, əl-Albani «Səhih Hədislər Silsiləsi» 87, “Səhih Cəmius Səğir» 7933,8077.

76 Nəvəvi Şərhi, Müslim “İmân” 2/187.

77 “Nihayə” 1/186.

78 Əhməd 3/268.

79 Əhməd 3/162.

80 Əhməd 3/29.41.

81 Təbərâni, Heysəmi “Məcmauz-Zəvâid” 7/329-330, İbn Hacər “Fəthul-Bəri” 13/16.

82 Buxari «Cizyə» 15.

83 “Fəthul-Bəri”, Buxari “Fitən” 13/14.

84 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/13, Musnəd 4/414, İbn Məcə “Fitən” 2/1309 H. 3959, Şərhus-Sünnə 15/28-29 H. 4234, əl-Albani “Camius-Sağir” 2/193, H. 2043.

85 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/35.

86 Buxari, Müslim.

87 Buxari, Müslim.

88 Müslim.

89 Həkim “Mustədrək” 4/253-254, “Səhih Hədislər” 2/684-686, H. 959, Musnəd 4/410, “Camius-Sağir” 2/104, H. 1734.

90 “Fəthul-Bəri”, Buxarî “Fitən” 13/81,82, Nəvəvi şərhi, Müslim “Fitən” 18/34.

91 Təbərâni “Əvsat”, “Məcmauz-Zəvâid” 7/284-285.

92 Nəvəvi şərhi, Müslim “Fitən” 18/34.

93 “Feyzul-Kadir” 6/418.

94 Heysəmî “Məcmauz-Zəvâid” 7/325, “Təbərâni “Sağir” və “Əvsat”, əl-Albâni “Camius-Sağir” 5/214, H. 5775.

95 “Fəthul-Bəri”, Buxari “Fitən” 13/81,82.

96 Musnəd 4/104, Heysəmi “Məcmauz-Zəvaid” 7/306.

97 İbn Məcə.

98 Fəthul-Bəri, Buxari “Elm” 1/178, Nəvəvi şərhi, Müslim “Elm” 16/221, Tirmizi 6/448, H. 2301.

99 “Fəthul-Bəri” 1/179.

100 Nəvəvî şərhi, Müslim “Fitən” 18/70.

101 Əbu Yəla, əl-Heysəmi 7/331.

102 Fəthul-Bəri, Buxari “Elm” 1/178, Nəvəvi şərhi, Müslim “Elm” 16/221.

103 Fəthul-Bəri, Buxari “Əşribə” 10/51.

104 İbn Məcə, əl-Albəni səhih.

105 İmam Əhməd, İbn Məcə, əl-Albəni səhih.

106 İbn Məcə, əl-Albani səhih.

107 Tirmizi 2212,2213, əl-Albani «Səhih Silsilə» 2203, Tahrimu alatit Tarab s. 78, İbn Əbu Dunyə «Zəmmul Məlahi», İbnu Əsakir «Tarixu Dəməşk» 12/582.

108 Munzirî “Tərğib və Tərhib” 9/3.

109 Buxari 2059, Nəsəi “Buyu” 7/243.

110 Fəthul-Bəri, Buxari “Rikâk” 11/333, Müslim.

111 Əhkamul Quran 3/1588,1589, Nəvəvi Şərh Müslim 2/168, İbn Kəsir 6/477, Fəthul Bəri 11/33.

112 “Fəthul-Bəri”, Buxari “Rikâk” 11/333, “Fitən” 13/38.

113 Buxari, Müslim.

114 əl-Albani «Cəmius Səhih» 4442.

115 Fəthul-Bəri, Buxari “Fitən” 13/81,82.

116 “Fəthul-Bəri” 1/122-123.

117 İmam Əhməd “Müsnəd” 5/326, Əhməd Şakir “Səhih”.

118 “Zühd” s: 20-21. H. 61, “Fəthul-Bəri” 1/143, əl-Albâni “Camius-Sağir” 2/243, H. 2203.

119 “Zühd” s: 281, H. 815, Təbərâni “Kəbir” və “Əvsat”, AbdurRazzaq “Musannəf” 11/347, H. 20446.

120 İmam Əhməd “Musnəd” 5/333, “İbn Kəsir “Təfsiri” 6/140, “Fəthul-Bəri” 5/262.

121 Buxari 2654, Müslim 87.

122 İmam Əhməd “Musnəd” 10/26-31, Əhməd Şakir “Səhih”, Həkim “Mustədrək 1/75-76.

123 Musnəd 5/333, Əhməd Şakir “Səhih”.

124 Buxari «Ədəbul Mufrad» 50.

125 Fəthul Bəri 10/443.

126 Buxari «Ədəbul Mufrad» 121.

127 Əbu Davud 4/319, əl-Albani «Səhihul Cəmi» 8153.

128 “Movzuat” 3/55.

129 Müslim 3/1663.

130 Fəthul-Bəri, Buxari “Fitən” 13/81,82.

131 İmam Əhməd “Musnəd” 2/537-538, Tirmizi, əl-Albani “Camius-Sağir” 6/175, H. 7299.

132 Məalimus-Sünnə” 6/141-142, “Camiul-Usûl” 10/409. “Fəthul-Bəri” 13/16, “Muxtəsər Sünən Əbu Davud”, Munzirî 6-142, “İslam Etiqadı” Seyyid Sabıq s:247.

133 Buxari.

134 Musnəd 2/519, Heysəmi “Məcmauz-Zəvaid” 7/327.

135 İmam Əhməd “Müsnəd” 3/134, əl-Albani səhih “Sahihul-Cami” 6/174, H. 7298.

136 Buxari.

137 Həkim, Tirmizi, əl-Albani «Səhih Hədislər Silsiləsi» 3/337, H. 1351, Camius-Sağir” 1/220, H. 599.

138 Fəthul-Bəri, Buxari “Salât” 1/539.

139 “Feyzul-Qadîr’ 1/367.

140 Təbərâni “Kəbir”, Heysəmi “Məcmauz-Zəvâid” 3/146, əl-Albâni “Camius-Sağir” 5/213-214, H. 5774.

141 Təbəranî “Sağir”, Heysəmi “Məcmauz-Zəvâid” 3/146, 7/325, əl-Albâni “Camius-Sağir” 5/214, H. 5775.

142 Buxari, Müslim.

143 Müslim 2261.

144 Müslim 2263.

145 Buxari.

146 Müslim 2269.

147 Buxari.

148 Buxari, Müslim.

149 “Fəthul-Bəri” 12/406.

150 Buxari 3606, Müslim, Əhməd, Əbu Davud.

151 Tirmizi “Fitən” 9, 2171.

152 Buxari “Fitən” 24, “Mənakib” 25, Müslim “İman” 248, (157).

153 Müslim.

154 İmam Əhməd 3/343.

155 Müslim 4/2215, Əbu Davud 4202,4252, İbn Məcə 3952, Əhməd 5/278,284, “Avnul-Mabud”, “Sünən Əbu Davud” 11/322,324, Tirmizi 6/466, əl-Albani “Camius-Sağir” 6/174, H. 7295.

156 Buxari 13/76, Müslim 4/2230,2906.

157 “İthaful-Cəmâa” 1/522-533.

158 Müslim 4/2230,2907.

159 Təbərânî “Evsat”, “Fəthul-Bəri” 13/15, Heysəmi “Məcmauz Zəvâid” 7/328.

160 Fəthul-Bəri, Buhari “Fitən” 13/13.

161 Təbərâni, “Məcmauz-Zəvâid” 8/14.

162 Buxari «Ədəbul Mufrad» 487,488.

163 “Musnəd” 5/333, “Mustədrək” 4/445-446, Əhməd Şakir “Səhih”.

164 Nəsəi 7/244, “Musnəd” 5/69, əl-Albâni “Səhih Hədislər” 2/251-252.

165 Buxari 4/63, Müslim şərhi 5/816.

166 Buxari, Əhməd, İbn Məcə.

167 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Həcc” 9/153.

168 Fəthul-Bəri, Buxarî “Fədaili Mədinə” 4/96.

169 Nəvəvî Şərhi, Müslim 9/153.

170 Fəthul-Bəri, Buxarî “Fədaili Mədinə” 4/95, İbn Məcə «Fitən» 33.

171 Fəthul-Bəri, Buxarî “Fədaili Mədinə” 5/89,90.

172 “Muvatta” 2/888, “Fəthul-Bəri” 4/90.

173 “Musnəd” 1/124, H. 124, Əhməd Şakir “Səhih”.

174 Buxari «Cizyə» 15, Müslim «Fitən» 37, İbn Məcə «Fitən» 25, Əhməd 6/25.

175 Müslim «Fitən» 34, 2897, İbn Əbi Şeybə 15/157-158, Həkim 4/482.

176 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/26.

177 Ebu Davud “Məlâhim” 11/406, “Avnul-Məbud”, “Camius-Sağir” 2/218, H. 2112.

178 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/24-25.

179 Muaviyə - radıyallahu anhu – oğlu Yəzidin başçılığı ilə Konstantinopolun fəthi üçün bir ordu göndərir. Əbu Əyyu əl-Ənsari - radıyallahu anhu – bu orduların birində başçı idi. Lakin fəth onlara müyəssər olmur. Bundan sonra Məsləmə b. Abdulməlik b. Mərvan da oraya bir ordu göndərir. Lakin onlara da fəth müyəssər olmur. Məscid tikmək şərtilə Bizanslılarla barış imzalayırlar.

180 Buxari «Cizyə» 15, İbn Məcə «Fitən» 25, Əhməd 6/25.

181 Müslim «Fitən» 78.

182 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/22.

183 Müslim «Fitən» 78.

184 Tirmizi 2240.

185 Əhməd 2/220, Buxari «Həcc» 49, Müslim «Fitən» 59.

186 Fəthul-Bəri, Buxarî “Həcc” 3/460, Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/35, Musnəd 12/14-15, H. 7053, Əhməd Şakir “Səhih”.

187 Musnəd 15/227, H. 8080, Əhməd Şakir “Səhih”.

188 Musnəd 15/35, Əhməd Şakir “Səhih”, əl-Albâni “Sahih Hadislər” 2/120, H. 579.

189 “Fəthul-Bəri, Buxari “Fitən” 13/78, “Nəvəvi Şərhi”, Müslim “Fitən” 18/18.

190 Müslim «Fitən» 29.

191 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fədail” 15/40,41.

192 Əhməd 2/338.

193 Musnəd 13/291, H. 7554, Əhməd Şakir “Səhih”.

194 Nəvəvi Şərhi, Müslim “Fitən” 18/30, Musnəd 3/140, Heysəmi “Məcmauz-Zəvaid” 7/330.

195 Əhməd “Musnəd” 3/84, Tirmizi “Fitən” 6/409, əl-Albâni “Səhih Hədislər” 1/31, H. 122.

196 Müslim 2388.

197 Buxari «Əyman» 3, Müslim «Fitən» 75.

198 Buxari «Fitən» 23, Müslim «Fitən» 2910.

199 “ət-Təzkira” s: 635.

200 “Fəthul-Bəri” 6/535.

201 Ummu Haram - radıyallahu anhu – Hicrətin