ƏHMƏd-cabiR ƏHMƏdov zeytun və zeytun yağI (Monoqrafiya)

Müəlliflik hüququ qorunur və kitabın

icazəsiz nəşr olunması qadağandır.

© Əhməd-Cabir Əhmədov – 2015


ÖN SÖZ
Subtropik bitkilərin kimyəvi tərkibinin zənginliyi və insanlar tərəfindən qədimdən istifadə olunması onların geniş sahələrdə becərilməsinə səbəb olmuşdur.

Azərbaycan subtropik meyvələrdən nar, əncir, zeytun, yapon xurması, feyxoa, innab, iydə və digər meyvə-giləmeyvələrin yetişdirildiyi əsas ölkələrdən biridir. Respublikamızın torpaq-iqlim şəraiti həmin bitkilərin ən yaxşı sortlarının açıq torpaqda yetişdirilməsinə imkan verir.

Subtropik meyvələrdən ən əhəmiyyətlisi və “Qurani-Kərim”-də adı dəfələrlə çəkilən zeytundur. Uzun illərdən bəri respublikamızın subtropik bölgələrində zeytunun qiymətli sortlarının introduksiyası, habelə seleksiya işləri nəticəsində müxtəlif təyinatlı zeytun sortları yetişdirilmişdir. XX əsrin ikinci yarısında Azərbaycanda zeytunçuluqla məşğul olan bir neçə sovxozlarda yüksək keyfiyyətli zeytun sortları əkilməyə başlanmış və bu iş müstəqillik dövründə də davam etdirilir.

Zeytundan duza qoyulmuş halda, marinada qoyulmuş konservlər şəklində qidaya sərf olunur. Zeytundan yüksək keyfiyyətli zeytun yağı alınır ki, ondan da təbabətdə, yeyinti sənayesində və kulinariyada geniş miqyasda istifadə olunur. Son illər “Azersun Holdinq” şirkəti tərəfindən yüksək keyfiyyətli zeytun yağı istehsal olunur.

Oxuculara təqdim olunan “Zeytun və zeytun yağı” kitabında zeytun bitkisi və zeytundan alınan qidalı məhsullar, o cümlədən zeytun yağı haqqında geniş və ətraflı məlumatlar toplanmışdır. Kitab 4 fəsildən ibarətdir.

I fəsildə zeytunun kimyəvi tərkibi və qidalılıq dəyəri, zeytunun botaniki təsviri, biologiyası və botaniki sortları, zeytunun yetişməsi, yığılması və emala qədər saxlanılması, zeytun bitkisinin xəstəlikləri və zərərvericiləri, zeytun meyvəsinin standart üzrə keyfiyyət göstəriciləri və zeytundan tibbi məqsədlər üçün istifadə olunması haqqında geniş məlumat toplanmışdır.

II fəsildə zeytunun emalı məhsulları haqqında məlumat verilir. Burada zeytunun duza qoyulması üsulları, o cümlədən yaşıl zeytunun duza qoyulması (duz məhlulunda duzlama); qara zeytunun duza qoyulması (quru duzlama): zeytunun içliklə konservləşdirilməsi; zeytunun marinada (sirkəyə) qoyulması, zeytun mürəbbəsinin bişirilməsi qaydası, zeytun püresi ilə mayonezin hazırlanması, zeytundan alınan məhsulların standart üzrə keyfiyyət göstəriciləri və saxlanılması şəraiti və müddəti əmtəəşünaslıq baxımından izah edilir.

III fəsildə zeytun yağının kimyəvi tərkibi və qidalılıq dəyəri, zeytun yağının istehsalı üsulları, alınan yağın təmizlənməsi üsulları, zeytun yağının markaları, çeşidi və ticarət sortları, zeytun yağının keyfiyyət göstəriciləri və saxlanılması şərh edilmişdir. Bu fəsildə zeytun yağının müalicəvi əhəmiyyəti də dəqiq misallarla geniş yazılmışdır.

IV fəsil zeytun yağının keyfiyyətinin ekspertizasına həsr olunmuşdur. Burada ekspertizanın obyekti, məqsədi və üsulları, faktiki materialların və orta nümunənin götürülməsi, tədqiqə hazırlanması, zeytun yağının orqanoleptiki və fiziki-kimyəvi göstəricilərinin ekspertizası, ekspertiza nəticələrinin riyazi-statistik işlənməsi və müzakirəsi öz əksini tapmışdır.

Axırda kitabda toplanan məlumatlara yekun vurularaq geniş nəticə və 15 bənddən ibarət təkliflər yazılmışdır. Sonda kitabın qısa məzmunu xülasə şəklində rus və ingilis dillərində verilir.

Geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulan bu kitabın yazılmasında mövcud ədəbiyyatlardan və müəllifin özünün tədqiqat işlərinin nəticələrindən istifadə edilərək zeytun və zeytundan alınan məhsullar, onların kimyəvi tərkibi, qidalılıq dəyəri və müalicəvi xüsusiyyətləri, eləcə də pəhriz qidası kimi istifadə qaydaları haqqında ətraflı məlumat verilir.

Kitabdan zeytun və zeytun məhsullarının istehsalı ilə məşğul olan mütəxəssislər, elmi işçilər, magistr və tələbələr istifadə edə biləcəklər. Eyni zamanda zeytun və zeytun yağının müalicəvi əhəmiyyətindən bəhs olunan məlumatlardan gözəlləşmək istəyən xanımlar və qızlar da faydalana biləcəklər.

Kitabın əlyazmasının nəşrə hazırlanmasında etdiyi köməyə görə müəllif «Ərzaq malları əmtəəşünaslığı və eks­per­tizası» kafedrasının əməkdaşı Namazova Afaq Vəlixan qızına qabaqcadan öz min­nət­dar­lığını bildirir.

Kitab haqqında rəy və təkliflərinizi ADİU-nin «Ərzaq mal­larının əmtəəşünaslığı və ekspertizası» kafedrasına gön­dər­mə­yiniz xahiş olunur.