Ekologiya – organizmlar o`rtasidagi o`zaro va ularni yashash muhiti bilan bo`ladigan munosabatlarga doir fan

Yerning mavjud imkoniyati kishi boshiga 1,8 ga teng. 2000-yilda Sayyoramizdagi bir kishining o`rtacha ekologik izi 2,3 ga.ni tashkil etgan. Bu yerning mavjud imkoniyatidan 20% ortiqdir. AQSH aholisining ekologik izi – 9,7ga. Kanada aholisi – 7,5ga Germaniya aholisi – 4,4ga Rossiya – 7,0ga Ozbekuston – 1,8ga. Agar hamma davlatlar AQSH va Kanada aholisi kabi ekologik iz qoldirsa, bizning yashashimiz uchun 3 ta planeta kerak bo`lar edi.

• Bioproductive Segments

• 22%
• Biologik mahsuldor yerlar

• 11%
• Cho’llar, muzliklar, yaroqsiz yerlar

• 67%
• Kammahsuldor suvlar

• 22%

• Sayyoramizning faqat 22% Yeri insoniyat tomonidan ishlatishga yaroqli

Shimoliy Amerikaning – 74% Lotin amerikasi – 59% Osiyo mamlakatlari – 30% Yaponiya – 70% Germaniya – 85% aholi shaharda yashamoqda. Mexikoda – 28mln. Kalkuttada – 50mln. Qohira, Karachi, Pekin, Shanxay, Nyu-yorkda-10-14mln. Shaharlarida aholi yashamoqda. Bu esa tabiatga va insonga ta`sirini keskin o`zgartiradi.

O’zbekistonda o’rtacha oilalar soni 5,5 mln.dan ortiqligini hisobga olib, suvni 1 tomchisini tejash haqida o’ylab ko’raylik:

• 1 tomchi suv 1 g. deylik, agar uni 1 sekundda tejasak 1 minutda 60 g., 1 soatda 360 g., 1 sutkada 9 litr(1 chelak ichimlik suv), 1 oyda 260 litr(30 chelak), 1 yilda 312 litr(360 chelak toza ichimlik suv) degan raqamlar kelib chiqadi. 1-kishiga 1 kunda suv suv ichish normasi 3 litr deylik, Respublikadagi oilalar 1 kunda 10 litr (1 chelak) ichimlik suvni tejasa 1 sutkada 55 mln.litr, 1 oyda 1.650 mln.litr, 1 yilda 19.600 mln.litr suv tejaladi.

So`ngi 20 yil ichida yer harorati 0,2-1,8 darajaga oshgan. Bu esa o`rtacha 400.000ga maydondagi o`rmonlar yonishiga olib kelmoqda. Oddiygina gulhan yongan tuproqning qayta tiklanishi uchun 67 yil kerak bo`ldi. 2025 yilga borib dunyoning 35% aholisi chuchuk suv tanqisligidan aziyat chekadi. 2100 yilga borib abadiy muzliklardan asar ham qolmaydi. Tadqiqotlar natijasida, Antarktida va himolay tog`laridagi muzliklarning erishi har 10 yilda 8% oshmoqda.