Eksperimental psixologiyaning tadqiqot metodlari Reja: Kuzatish Eksperiment

Standartlashtirilgan va ekspert baholash (klinik) metodlarning asosiy farqlari. 

  

Standartlashtirish  (standart-  inglizcha    so’zdan  olingan    “me`yorda”    degan  ma`noni 

bildiradi)  –  test  baholarini  va    muolajalarini  yagona    normativlarga  keltirishdir.  Metodika 

standartlashtirilganda  turli  sinaluvchilarda  olingan  natijalarni  solishtirish  imkoniyati  vujudga 

keladi. Psixologik diagnostikada ikki  xil  standartlashtirish farqlanadi.  

---

Birinchi holda standartlashtirish deganda qo’llanmani, tadqiqot  varaqalarini unifikatsiyalash(bir 

xil qilish)  o’tkazish jarayonini, natijalarni qayd qilish usullarini, tadqiqot  o’tkazish sharoitlarini, 

sinaluvchilar sonini  aniq  belgilash nazarda tutiladi.  Tadqiqot o’tkazishda ketma-ketlikka  rioya 

qilish tadqiqot natijalarini baholash uchun test normalarini aniqlash va   testning ishonchliligini 

ta`minlashda asosiy sharoit  hisoblanadi. 

 Ikkinchi  holda  standartlashtirish  deganda  normal  (yoki  sun`iy  normallashtirilgan)  baholash 

shkalalarini  sinaluvchilar  to’plamida  nisbiy  taqsimlanish  joyiga  emas,  balki    o’rganilayotgan 

ko’rsatkichning  miqdoriy empirik natijalariga asoslanilgan yangi shkalalarga o’zgartirish nazarda 

tutiladi.  Psixometrikada  dastlabki    baholarni  o’zgartirishda  o’rta  kvadrat  tarqoqlik  yordamida 

normallashtirish yoki markazlashtirish keng tarqalgan. 

 

Standartlashtirish  bir  qancha  mezonlar  asosida  me`yorga  keltirilgan  metodikalarga 

nisbatan qo’llanilar ekan, bu jarayondagi mezonlarni aniqlashtirish muhimdir. Ular quyidagilar: 

1. 

Matematik statistik qayta ishlanganlik. 

2. 

Tanlanma to’plamdagi sinaluvchilarning ko’rsatkichlari. 

3. 

Ijtimoiy psixologik me`yorlar. 

Ekspert bahosi (klinik) metodi o’z sohasini mukammal biladigan ekspertlarning fikriga asoslangan 

bo’lib,  bunda  ishonchli  bahoga  asoslangan  ekspertlarning  xulosalari  umumlashtiriladi.    Ushbu 

metodika  ko’pincha  shaxs  psixodiagnostikasida  qo’llanilib,  bunday  metodikalarning  asosiy 

kamchiligi  ekspertlarning  sub`ektiv  munosabatlari  baholash  jarayoniga  o’z  ta`sirini  o’tkazishi 

mumkin.