Eksperimentator tadqiqotlar matnini, faoliyatning, predmetli mahsulotini turli xil maqsadlarda
o’tkazishi mumkin. Shaxs psixologiyasining keng yoyilishi ijodiy psixologiya va psixologiya
tarixi, bir shaxsning yoki ko’p odamlar hayot yo’lining o’ziga xosligi – biografik metod nomini
«Arxiv metodi» xilma-xilligiga kontent-analiz texnikasi ham taalluqlidir. Kontent – analiz
Bu metod nafaqat psixologiyada, balki boshqa ilmiy adabiyotlarda ham keng tarqalgandir. Bu
metoddan ko’p hollarda, asosan, siyosiy psixologiya, reklama psixologiyasi, aloqalarda keng
foydalaniladi. Kontent-analizni ishlab chiqish G. Lassuela, Ch. Osgud, B.Berelsonlar nomi bilan
bog`liq bo’lib, ular «Kontent analiz, kommunikativ tadqiqotlar» fundamental monografiyaning
Kontent-analizdagi matn tahlilining standart birligi bo’lib: 1) so’zlar; 2) tugallangan fikr; 3)
mavzu; 4) personaj; 5) muallif va 6) yaxlit holdagi yo’llanma hisoblanadi. Ular bir mazmunda
yanada umumiy tuzilish sifatida ko’rib chiqiladi. Kontent-tahlil ma`lumotlarini qayta ishlashning
bir qancha usullari mavjud.
Oddiy matndagi u yoki bu birliklarning ko’rinish darajalarini qayd etilishidir. Tadqiqotchi bu
ko’rinishlar darajasini u yoki bu birliklarini turli matnlarda qo’llab, undagi o’zgarish boshidan, to
yakunlanishga qadar aniqlaydi.
Analizning ikkinchi tipi – matndagi kontent - analiz birligini matritsa turidagi mujassam
ko’rinishlari hisoblanadi. Bunda: Masalan: turli xil yo’llanmalarda erkinlik chastatosi A va V
birlikda yoziladi.
Hamkorlikdagi to’qnashuv shartli tasodifiy ajratiladi va u
R(AV)=R(A) x R(V)
Bir yo’llanmadagi ikki birlikning hamkorlikdagi ko’rinishlari belgilanadi.
To’qnashuvning empirik matritsasini turli birliklarini nazariy matritsa bilan taqqoslash mumkin.
Bu muolaja Osgud tomonidan taklif etilgan va muloqot psixologiyasida keng tarqalgan.
Proektiv testlardagi natijalarni qo’llashda, suhbat materialida kontent – analizdan foydalaniladi.
Ko’p vaqtni olishiga qaramay, kontent – analiz ko’pgina Yutuqlarga ega; tadqiqotchining
sinaluvchini xulqiga nisbatan ta`siri, ma`lumotlar ishonchliligi tekshiriladi. Bu metodni tarixiy
hujjatlarning analizida tavsiya etish mumkin. Kontent – analiz oxirgi holda ko’p qirrali
ma`lumotlar analizi, psixosemantika rivojlanishida bog`lanish, «ikkinchi nafas» nomini oldi.
Dostları ilə paylaş: