Əl-Mİzan fi TƏFSİr-el quran içindekiler c: 4 : Al İmran Surəsi

Mən deyərəm ki: Daha əvvəl söylədiyimiz kimi Zumər surəsindəki ayə, özünü izləyən ayələr hasebiyle günahların tövbə ilə bağışlanmasına dəlalət etməkdədir. Heç şübhəsiz tövbə, şirk də daxil olmaq üzrə bütün günahların bağışlanılmasını təmin edər. Lakin bu xüsusa diqqət yetirilməlidir ki, Nisa surəsində iştirak edən ayənin mövzusu tövbə deyil. Buna görə bu iki ayə arasında ziddiyyət yoxdur ki, birinin o birisini nəsh-etdiyi (=hükmünü etibarsız etdiyi) və ya məhdudlaşdırdığı irəli sürtülə bilsin.

Mecma-ul Bəyan təfsirində bu ayələ əlaqədar olaraq Kelbinin belə dediyi rəvayət edilər: "Bu ayə, Vəhşi və yoldaşlarından ibarət olan/yaranan müşriklər haqqında endi. Belə ki, Vəhşi Hz. Həmzəni öldürdüyündə işlədiyi bu cinayətə qarşılıq azat ediləcəyi vəd edilmiş, lakin özünə verilən söz yerinə yetirilməmişdi. Bunun üzərinə Məkkəyə gəlincə özü və yoldaşları etdiklərinə peşman oldular və Peyğəmbərimizə (s. a. a) bir məktub yazaraq belə dedilər: Biz etdiyimizə peşman olduq. (Biz Müsəlman olmaq istəyirik.) Ancaq bizi Müsəlman olmaqdan saxlayan bir xüsus var, o da budur ki; sən Məkkədəykən: 'Onlar ki, Allah ilə birgə başqa bir tanrıya yalvarmazlar, Allahın haram etdiyi cana haqsız yerə qıymazlar və zina etməzlər...' (Furqan, 68) demişdinil. Biz isə Allahın yanında başqa bir ilaha tapındıq, Allahın qadağan etdiyi cana qıydıq və zina etdik. Əgər bu mane olmasa sənə xəbərdar etdik."

"Bunun üzərinə, 'Ancaq tövbə və iman edib yaxşı əməl işləyənlər başqadır...' (Furqan, 70) deyə başlayan iki ayə endi. Peyğəmbərimiz (s. a. a) bu iki ayəs(n)i bir məktubla Vəhşiyə və yoldaşlarına göndərdi. Vəhşi və yoldaşları ayələri oxuyunca Peyğəmbərimizə bu məktubu yazdılar: 'Bu şərtlər ağırdır. Yaxşı əməllər işləməyərək bu ayələrin əhatəsinə girə bilməyəcəyimizdən qorxuruq.' Bunun üzərinə, 'Allah, özünə ortaq qaçılmasını bağışlamaz; bundan başqasını dilədiyi kimsə üçün bağışlayar/hədiyyələr...' ayəs(n)i endi."

"Vəhşi və yoldaşları bu ayəs(n)i oxuyunca, 'Allahın dilədiyi kəslərin əhatəsinə alına bilməyəcəyimizdən qorxuruq.' deyə yazdılar. Bunun üzərinə, 'Ey öz(lerine pislik edib) nəfslərinə zülmətmiş olan qullarım! Allahın rəhmətindən ümid kəsməyin. Çünki Allah bütün günahları bağışlayar/hədiyyələr.' (Zumər, 53) ayəs(n)i endi. Peyğəmbərimiz (s. a. a) bu ayəs(n)i Vəhşiyə və yoldaşlarına göndərdi."

"Adamlar bu ayəs(n)i oxuyunca birlikdə İslama girdilər və dərhal Peyğəmbərə getdilər. Peyğəmbərimiz də onların bu İslamını qəbul etdi. Bu sırada Vəhşiyə, 'İzah et mənə, Həmzəni necə öldürdün?' dedi. Vəhşi işlədiyi cinayəti izah edincə Peyğəmbərimiz ona, 'Gözümə görünmə, məndən uzaq dayan!' dedi. Bunun üzərinə Vəhşi, Şama yerləşdi və ölənə qədər orada qaldı." (c. 2, s. 122)