Elektr energetikasi

T a sh k i x a r a k t ye r i s t i k a. Generatorning tashqi xarakteristikasi chiqish klemmalaridagi kuchlanish U ni yuklama toki I_a ga bog’liqligini ifodalaydi. U=f(I_A) Tashqi xarakteristikani ko’rishda yakorning tezligi nominal aylanish chastotaga n = n_nom = sonst va qo’zg’atish toki o’zgarmasligi kerak I_a = sonst. Generatorning tashqi xarakteristikasi quyidagi tartibda ko’riladi.
Yakorning tezligini nominal tezlikga tenglashtiriladi R2 va R3 (2.2-rasmga qarang) rubilg’niklarni ulab, qo’zg’atish toki I_k ni va yuklama toki I_a ni generatorning yuklamasi nominal yuklamaga U = U_nom va I_a = I_anom tenglashgunga kadar orttiriladi. SHundan keyin generatorning yuklamasini, qo’zg’atish tokini (I_k = sonst) va yakorning tezligini (n = sonst) o’zgartirmasdan, sekin – asta kamaytiriladi. O’lchov asboblardan aniqlangan mahlumotlar 3 - jadvalga kiritiladi.ngra tashqi xarakteristikalar ko’riladi.
Generator yuklamadan ajratilganda kuchlanishning nominal o’zgarishi
(4.2)

R o s t l a sh x a r a k t ye r i s t i k a s i. Generatorning rostlash xarakteristikasi uning qo’zg’atish toki I_k bilan yuklama toki orasidagi bog’lanishni ifodalaydi. I=f(Ia) Bu xarakteristikalarni ko’rishda yakorning kuchlanishi nominal kuchlanishga teng va tezligi nominal aylanish chastotasiga n_nom teng bo’lishi shart. Rostlash xarakteristikasini ko’rish uchun kerakli kattaliklar quyidagi tartibda aniqlanadi. Yakorning tezligi nominal tezlikga tenglashtirilib, generatorning qo’zg’atish toki uning kuchlanishi nominal kuchlanishiga tenglashgunga kadar o’zgartiriladi. So’ngra generatorga yuklamani ulab (R2 ulanadi) yuklama tokini nominalga I_anom orttiriladi. Yuklamaga ulangan generatorning yakoridagi kuchlanishi o’zgarmasligi uchun qo’zg’atish toki o’zgartiriladi.

4.4-rasm. Mustaqil qo’zg’atishli o’zgarmas tok generatorining rostlash xarakteristikasi

klama tokining taxminan bir xil intervallari oraligida A1 va A2 ampermetrlarining ko’rsatkich-lari olinadi va ular 2.4 - jadvalga kiritiladi. SHundan keyin, yuklama toki salt ishlash rejimidagi qiymatigacha kamaytiriladi va yakordagi kuchlanishning o’zgarmasligini taominlash uchun qo’zg’atish toki xam kamaytiriladi.
4.4-jadval

O’lchov nomeri	Yuklama tokini ortishi		Yuklama tokini kamayishi
	Ia, A	Iv, A	Ia, A	Iv, A

Tajribaning birinchi kismida qo’zg’atish tokini orttirish kerak, ikkinchi kismida esa faqat kamaytirish kerak. Jadvalga kiritilgan kattaliklarga asosan generatorning rostlash xarakteristikasini ikkita shoxobchasi ko’ri-ladi. Tajriba natijalariga asosan ko’rilgan xarakteris-tikaning ikkita shoxobchalari gisterezis hodisasi sababli bir-biri bilan ustma-ust tushmaydi (4.4-rasm). Ikkita shoxobchaning o’rtasidan o’tkazilgan chiziq rostlash xarakteristikasi xisoblanadi.