Elektr energetikasi

NAZORAT SAVOLLARI.

1. Transformatorlarning ulanish guruxlari nima bilan aniqlanadi.
2. YuK va PK cho’lg’amlarining bir xil ulanish sxemasida qanday ulanish guruxlarini olish mumkin?
3. Qanday ulanish guruxlarini asosiylar, qaysilarini – xosilaviylar deb ataladi ?
4. Qanday qilib asosiy ulanish guruxlaridan xosilaviylarini olish mumkin ?
5. Standartlarda ko’zda tutilgan ulanish guruxlarini sanang, cho’lg’amlarning ularga mos ulanish sxemalarini va topografik diagrammalarini chizing.
6. Transformatorning ulanish guruxini aniqlashdagi fazometr usuli nimadan tuzilgan? 

TAJRIBA ISHI 3
TRANSFORMATORLARNING PARALLEL ISHLASHINI TEKSHIRISH.
ISHNING MAQSADI.
Transformatorlarning parallel ishlashi to’g’risidagi nazariy ma’lumotlarni eksperimental tasdiqlash va uch fazali transforma-torlarning ulanish guruxlarini tajriba orqali aniqlashning amaliy


II.ISHNING DASTURI.
Transformatorlarning parallel ishlashini yetarli asbob skuna bilan taьminlash va ishni bajarish uchun transformatorlarning parallel ishlashi dastur bo’yicha tajribada to’g’ri bajarishi
Bir nechta transformatorlarni yagona yuklamaga ulab ishlatish transformatorlarning parallel ishlashi deyiladi. Transformator podstantsiyalarida vaqt davomida yuklama uzluksiz o’zgarib turadi, bu elektr energiya iste’molchilarining mikdoriga va quvvatiga bog’liq: kechasi u minimal, kunduzi yoki kechqurun esa maksimal bo’ladi va agar shunday yuklamada bitta transformator o’ta yuklanib qolgan bo’lsa, u ishdan chiqishi mumkin. Buning oldini olish maqsadida unga parallel qilib ikkinchi transformator ulanadi, bunda yuklama ular orasida taqsimlanadi.
ISHNING BAJARISH TARTIBI.
Transformatorlar ularning fazalari soni bir xil, birlamchi va ikkilamchi chulg’amlarining kuchlanishlari va binobarin, kuchlanish bo’yicha transformatsiya koeffitsientlari ham bir xil bo’lganda (1); chulg’amlarining ulanish guruhlari (2); qisqa tutashish kuchlanishi bir xil (farqi ko’pi bilan ±10% bo’lishiga yo’l qo’yiladi) (3); tk chastotasi bir xil bo’lganda (4); nominal quvvati 3:1 chegaradan chiqmaydigan (5) hollarda parallel ishlashi mumkin. Ikkinchi va uchinchi shart buzilsa, parallel ulangan transformatorlarning chulg’amlarida tenglashtiruvchi toklar vujudga keladi. To’rtinchi shart buzilsa, parallel ulangan transformatorlar o’rtasida yuklama ularning nominal quvvatlariga nisbatan proportsional taqsimlanmaydi. Sanab o’tilgan shartlarga javob beradigan transformatorlarni parallel ishlashga ulash uchun ularning qismilarini to’g’ri markalanganligini past kuchlanish ostida tekshirib ko’rish zarur. Buning uchun uch fazali transformatorning yuqori kuchlanish chulg’ami yulduz usulida ulanadi (-rasm, a ga qarang), VY qismalariga nominal faza kuchlanishiga nisbatan past kuchlanishli bir fazali uzga ruvchan tok beriladi, so’ngra transformatorning qismalari orasidagi U_BY , E_AX , E_CZ , E_AC, U_AB va U_VS kuchlanish va EYuK lar voltmetr bilan o’lchanadi. V fazaning urtadagi sterjenidan to’la magnit oqim, A va S fazalar transformatorining chekka sterjenlaridan esa uning yarmi utadi va hamma fazalardagi o’ramlar soni bir xil. SHuning uchun voltmetr, agar uning qismalari to’g’ri markalangan bo’lsa, AX va SZ, qismalar orasidagi kuchlanishni, ya’ni VY chulg’amga berilgan kuchlanishning yarmiga teng bo’lgan kuchlanishnn ko’rsatadi. Kuchlanish i U_AB = U_VS = 1,5 U_VY . Agar chulg’amlar noto’g’ri markalangan bo’lsa, voltmetrning ko’rsatishi EYuK lar farqi bilan aniqlanadi, ya’ni U_AB = 0,5 U_BY A fazaning markalanishini o’zgartish kerak. Past kuchlanish chulg’amlarining markalanishi har qaysi faza uchun - rasm, b da kursatilgan sxema asosida ketma-ket tekshiriladi.