Elektr eroziya

ELEKTROEROZION ISHLOV BERISH TURLARI 
Profillangan yoki profillanmagan elektrod – asbob bilan elektroerozion ishlov berish 
mumkin. Birinchi holda, uning o‘lchamlari va ishlov berilishi kerak bo‘lgan yuzaning shakli 
tayyorlanadigan detalning yuza o‘lchamlari va shakli asosida aniqlanadi. Ikkinchisida esa, 
elektrod – asbobning eng oddiy ko‘rinishga ega bo‘lgan jismlar (sim, disk, o‘zak), ularning 
o‘lchamlari esa elektrod – detal o‘lchamlari bilan faqat qisman bog‘langan bo‘ladi. 
Elektroerozion usulda detalni shakllantirish uch xil sxemada amalga oshiriladi: 
1) detal shaklini aks etuvchi elektrod – asbob shaklini nushalash. Detal shaklining aniqligi 
elektrod – asbobning tayyorlanish aniqligiga va uning eyilishiga bog‘liq; 
2) elektrod – asbobning va yarim tayyor detalning ma’lum qonuniyat bo‘yicha 
harakatlanishi. Impulslar ta’siridagi metall eroziyasi hisobiga detalni shakllantirish amalga 
oshiriladi; 
3) Har ikkala sxemaning o‘zaro birikkanligi. Elektrod – asbob va yarim tayyor detalni 
o‘zaro ma’lum qonuniyat asosida harakatlantirlib, murakkab shaklli detallarni tayyorlashda 
qo‘llaniladi. 
Birinchi sxema keng tarqalgan bo‘lib, uning yordamida bajariladigan amallarni esa nusha 
ko‘chirish, ko‘chirish – tikish amallari deb ataladi. 
Elektroerozion dastgohning elementlari. Elektroerozion dastgoh elektrodlarni o‘zaro 
mos joylashtirish, mahkamlash va nisbiy harakatlanishini, impuls generatoridan ta’minlanishi, 
xavfsizlik qoidalariga rioya qilib, jarayonni kuzatish va ish suyuqligida razryadlar o‘tishi uchun 
sharoitlarni ta’minlashi kerak. 
Impuls generatori va boshqa elektron qurilmalar dastgohning staninasida yoki alohida 
agregatda dastgohga iloji boricha yaqinroqqa joylashtiriladi. Impuls generatori va elektrodlarni 
tutashtiruvchi elektr eanjir qisqarok qilinib ko‘p tomirli koaksial simlardan yasaladi. Ish 
suyuqligida elektr zaryadlarning o‘tishini ta’minlash uchun maxsus vannalardan foydalaniladi. 
Elektrod – asbobning harakatlanishi maxsus yuritma orqali amalga oshiriladi. Jarayonning
ko‘rsatkichlari voltmetr va ampermetrlar yordamida nazorat qilinadi. Dastgohda elektr rejimini 
rostlash bilan bir qatorda elektrod – asbob harakatini rostlovchi avtomatik rostlagich ham 
qo‘llanilgan.
Elektroerozion dastgohning funksional sxemasi chiqish signali bo‘yicha teskari 
bog‘lanishli avtomatik tizimni ifodalaydi (15.3 – rasm). 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
СБ 
(-) 
Х
ВС 
Х
Ч 

---

15.3 – rasm. Elektroerozion dastgohning funksional sxemasi 
Boshqariluvchi ob’ekt elektroerozion dastgoh 6 dan olingan signal o‘lchov o‘zgartgichi 7 
da elektrik signal X
CH
ga o‘zgartirilib, summator – solishtiruvchi blok SB ga uzatiladi va u erda 
vazifalovchi signal X
VS
bilan solishtirilib, ularning algebraik ayirmasi sxema 2 bilan 
kuchaytiriladi, o‘zgartkich 3 va quvvat kuchaytirgich 4 orqali bajaruvchi organ 5 ga uzatiladi. 
Boshqaruv ob’ektining, ya’ni ishlov berilayotgan detalning shakli doimo o‘zgarib turadi, bu esa 
hamisha X
VS
va X
CH
larning ayirmasi noldan farqli bo‘lishini ko‘rsatadi va bu signal elektrod – 
asbobni harakatlantiradi. 
Nushalash – tikish dastgohi stanina, detalni mahkamlovchi ish stoli, ish suyuqligi 
to‘ldirilgan bak va vanna, elektrod – asbobni harakatlantiruvchi elektr yuritma, impuls 
generatori, dastgohni boshqarish bloki va boshqa bir qancha yordamchi bloklar va 
moslamalardan iborat. Masalan, 4A724 rusumli dastgohlarda GMS – 400 va MGP – P – 9 
impuls generatorlari o‘rnatilgan, og‘irligi 1200 kg gacha bo‘lgan detallarga ishlov beriladi, ish 
unumdorligi – 700 mm
3
/minut va quvvati 45 kVt.