Elektr zanjirining elementlari va asosiy qonunlari

Mavzu
Elektr zanjirining elementlari va asosiy qonunlari
Reja
1 elektr zanjirini tasvirlovchi asosiy tushuncha va kattaliklar
2 elektr energiyasining manbalari va istemolchilari
3 sxema va uning topologic shakillari

Elektr zanjiri deb – elektr toki harakatlanishi uchun zarur bo’lgan elementlar ( manba, istemolchi, o’tkazgich, kamutatsion apparatlar va hakozalar ) dan iborat elektr sxemaga aytiladi.

Elektr zanjirining tarmog’I deb – ixtiyoriy 2 ta tugun orasidagi bir xil miqdordagi tok oquvchi qismga aytiladi. I = constanta
Elektr zanjirining tuguni deb – 3 va undan ortiq tarmoqlarga ajralgan nuqtaga aytiladi.
Elektr zanjirining konturi deb – bir nechta tarmoqlar orqali yopiq zanjir hosil qilgan qismga aytiladi.
Elektr toki manbasi harakteriga ko’ra EYK manbasi va tok manbasiga bo’linadi. Agar r <>R bo’lsa tok manbasi deyiladi.

= [A]
U = = - [v]
q= n*e [kl]

[

Zanjirning bir qismi uchun om qonuni – o’tkazgichdan o’tayotgan tok kuchi unga berilgan kuchlanishga to’g’ri proporsional uning qarshiligiga teskari proporsional.

To’liq zanjir uchun om qonuni – elektr zanjirining berk konturidagi tok EYK larning yig’indisiga to’g’ri proporsional qarshiliklarning yig’indisiga teskari proporsional.
I= [A]
I= [A]
I=
Krixgovning birinchi qonuni – elektr zanjirining tugunidagi toklarning algebraic yig’indisi 0 ga teng.
- + = 0

Krixgovning ikkinchi qonuni – elektr zanjirining berk konturidagi EYK larning yig’indisi kontur elementlaridagi kuchlanish tushunlarining yi’g’indisiga teng bo’ladi.

Istemolchilar yoki qarshiliklar 3 xil usulda qo’llaniladi.



Potensial diogrammaning elektr zanjirining tashqi nuqtalari bo’ylab potensial qiymatlarini belgilaydi.

Mavzu
Elektro zanjirlarning asosiy qonunlari

Kulon qonuni --
Joul lens qonuni – har qanday o’tkazgichdan elektr toki o’tganida elektr energiyasining bir qismi issiqlik energiyasiga aylanadi. Uning miqdori tok kuchining kvadrati va o’tkazgich qarshiligining ko’paytmasiga teng.
[ Joul ]
[ K Joul ]
Yopiq sistemada zaryad ( energiya ) ning miqdori Sistema elementlaridagi zaryad ( energiya ) miqdorlarining algebraic yig’indisiga teng. Sistemaning umumiy zaryad ( energiya miqdori o’zgarishsiz qoladi ) bunga zaryad yoki energiyaning saqlanish qonuni deyiladi.
fq=0

Elektro magnit maydon ikkita alohida elektr va magnit maydonlaridan iborat bo’lib yaxlit tabiatga ega. Ular bir-biri bilan faqat harakatlanish orqali bog’lanadi ya’ni harakatdagi elektr maydoni o’z atrofida magnit maydoni, o’zgaruvchan magnit maydon elektr maydonini hosil qiladi.
Elektr maydon deb – zaryadli zarrachaga uning zaryadiga to’g’ri proporsional tezligiga bog’liq bo’lmagan kuch bilan tasir etuvchi harakterga ega maydonga aytiladi. Elektr maydoni katta [E] bilan tavsiflanadi.
= [V]
Magnit maydoni deb – zaryadlangan zarrachaga uning zaryadi va tazligiga to’g’ri proporsional kuch bilan tasir etuvchi maydonga aytiladi. Magnit maydoni katta [B] bilan tavsiflanadi.
[Tl]


Elektro magnit maydon induksiya qonuni –
Faraday tarifi – o’zgaruvchan elektromagnit maydonga o’tkazgich kiritilsa unda maydon tomonidan induksion EYK hosil bo’ladi. E ni miqdori magnit maydonni o’zgarish tezligiga to’g’ri proporsional yo’nalishiga teskari proporsional.
[v]
[v]
Maksvel tarifi –qandaydir chegaralangan l uzunlikdagi o’zgarmas magnit maydoniga kiritilgan o’tkazgich harakatga keltirilsa unda induksion EYK hosil bo’ladi.
[v]

Quvvatlar balansi deb – elektr zanjirida mavjud manbalarning quvvatlarini yigindisi istemolchilar quvvatlarining yigi’ndisiga teng.

P=I*U
P=