Elektromaqnit spektr diapozonu şkalası Maddə quruluşunun spektroskopik tədqiqi üsulları

C-N
1050
C-C	350	1000

Rabitə növü
		2250
	816	2200
C=C	620	1600
C=N		1650
C-H		3000
C-O		1100
C-N		1050
C-C	350	1000

Atomlararası rabitə enerjisi artdıqca valent titrəyişlərin tezliyi də artır. Titrəyiş enerjisi hibridləşmə ilə əlaqədardır. sp(C-H(C-H

Bəzi valent titrəyişlərinin dalğa sayı

4000
sm

-1
3000
sm
-1

2000 sm

-1
sm
1500
-1

1000 sm
-1
H atomu iə rabitələr
Üçqat rabitələr və
kumulenlər
İkiqat rabitələr
Birqat rabitələr
C-C
O-H
C≡C
C=C
C-O
N-H
C≡N
C=O
C-F
C-H
C=C=C
Ar
C-Cl

Deformasiya titrəyişləri

Dixlormetan atomu hidrogenləri misalında deformasiya titrəyişləri
Deformasiya titrəyişləri isə daha aşagı tezliklərdə adətən barmaq izləri tezliklərində (1500 -dən aşağı tezliklərdə) baş verir. Deformasiya titrəyişləri zamanı bir atomu birləşdirən rabitələr arası valent bucaqları dəyişir. Deformasiya titrəyişləri ilə işarə olunur.
Deformasiya titrəyişləri həyəcanlandırılması üçün valent titrəyişlərinə nisbətən daha az enerji tələb olunur. Müvafiq olaraq deformasiya titrəyişləri az tezlikli olur. Və daha uzaq sahədə müşahidə edilir. Deformasiya titrəyişləri ) simmetrik və asimmetrik adlandırılır.

Metilen qrupunun deformasiya titrəyişləri: 1- yastı (a-qayçıvari, b-sallanma), 2 - qeyri-yastı (a-yelpikvari, b-burulma)

Molekuldakı bütün atomlar 1-1-i ilə əlaqəlidir və hər 1 titrəyiş qonşu rabitə və bucaqlara təsir edir. Molekulda atomların sayı artdıqca titrəyişlərin də miqdarı artır.
Qeyd edim ki, bütün molekulların İQ –spektrlərini çəkmək mümkün olmur. NaCl), metalların ikiatomlu molekulların (məs. O2, N2, Cl2 və s.) İQ –spektrini çəkmək mümkün olmur. İQ –spektroskopiya əsasən polyar kovalent rabitəyə malik üzvi maddələrə tətbiq edilir. Lakin belə rabitəyə malik qeyri- üzvi maddələrin (məs. KMnO4) analizi üçün də istifadə edilə bilər.

Furye İQ-spektroskopiya (Albert Maykelson 1881)

Furye dəyişdiricisi olan İQ spektrometrin əsas elementi ---Meykelson interferometridir. Koherent işıq şüası işıq ayrııcının üzərinə düşür, və 2 eyni intensivlikli şüaya bölünür. Sonra bu şüa dəstələrii öz güzgüsündən işıq ayrıcıya qayıdıb birləşir və interferensiya yaradıb detektorun üzərinə düşür. İnterferometrdən keçən monoxromatik şüalanma siqnalı sinusoid verir ki, bunun da tezliyi dalğa ədədi ilə mütənasibdir. Ancaq spektrometrlərdə infraqırmızı şüalanma polixromatik olduğundan müxtəlif tezlikli sinusoidlər üst-üstə düşür və mürəkkəb interferoqramma əmələ gətirir. Furye dəyişdiricisi---- bu mürəkkəb interferoqrammanı İQ spektrə çevirir.

Furye dəyişdiricisi olan spektrometrinin prinsipial blok cxemi

İşin gedişi. S mənbəyindən düşən İQ- şüa seli fasiləedicidə (2) modullaşır. İşıq bölücüdə (3) şüaya ayrılır. Olardan 1-i hərəkətli güzgüyə tərəf istiqamətlənir. Hansı ki, frontal səthdə perpendikulyar istiqamətdə sabit sürətdə yerini dəyişir. Bu güzgüdən əks olunan dəstəni tərpətsək 5 güzgüsündən əks olunan dəstə ilə interferensiya edilir. Daha sonra şüalanma linza (6) sisteminin köməyi ilə küveyt şöbəsində (7) yerləşdirilən analiz olunan nümunədən keçərək detektorda (8) fokuslaşır. Qeydedici detektorda və interferoqramda mənbədən düşən şüanın nümunə tərəfindən udulması nəticəsində hər bir tezliyin intensivliyinin dəyişməsi haqqında məlumat saxlanılır. Proqramlı kompyuter interferoqramı emal edir və onu adi İQ- spektrdə yenidən yaradır. (furye-yenidən əmələgəlmə). Spektrlər furye-spektrometrlə qeyd edilir (bir neçə san.
Furye İQ- spektroskopiyada işıqburaxma spektrinin çəkilməsi üçün 3 ardıcıl əməliyyat yerinə yetirilməlidir:
1) İşıq şüasının nümunə olmadan interferoqramı çəkilir (Rν);
2) İşıq şüasının nümunədən buraxmaqla interferoqramı çəkilir (Sν); 3) (Sν) spektrinin Rν spektrinə olan nisbəti spektrin son işıq buraxma Tν əmsalını təyin edir. Tν =