Elektron platforma Umumiy elektrotexnika 2-kurs 4- semestrda topshiriqlar

Elektron platforma Umumiy elektrotexnika
2-kurs 4- semestrda topshiriqlar*

№	Topshiriq qisqacha mazmuni va shartlari	Qat’iy belgilangan muddat
4- semestr mustaqil ta’lim
T2	MT mavzularidan mashq va masalar yechish topshirig’i	14.05.2023-.21.05.2023
Topshiriqlarning to’liq shakli bilan https://student.jizpi.uz/dashboard/login havolasiga kirish orqali tanishish va yuklab oling.

618,619,619 (A)-21 B va IQ-yo’nalishida sirtdan ta'lim olayotgan bakalavr talabalar uchun muljallangan nazorat ishi savol va masalalari

Tartib№	F.I.O	Masala tartib raqami										imzo
1		1	21	41	61	81	101	121	141	161	181
2		2	22	42	62	82	102	122	142	162	182
3		3	23	43	63	83	103	123	143	163	183
4		4	24	44	64	84	104	124	144	164	184
5		5	25	45	65	85	105	125	145	165	185
6		6	26	46	66	86	106	126	146	166	186
7		7	27	47	67	87	107	127	147	167	187
8		8	28	48	68	88	108	128	148	168	188
9		9	29	49	69	89	109	129	149	169	189
10		10	30	50	70	90	110	130	150	170	190
11		11	31	51	71	91	111	131	151	171	191
12		12	32	52	72	92	112	132	152	172	192
13		13	33	53	73	93	113	133	153	173	193
14		14	34	54	74	94	114	134	154	174	194
15		15	35	55	75	95	115	135	155	175	195
16		16	36	56	76	96	116	136	156	176	196
17		17	37	57	77	97	117	137	157	177	197
18		18	38	58	78	98	118	138	158	178	198
19		19	39	59	79	99	119	139	159	179	199
20		20	40	60	80	100	120	140	160	180	200
21		1	20	39	58	77	96	115	134	153	172
22		2	21	40	59	78	97	116	135	154	173
23		3	22	41	60	79	98	117	136	155	174
24		4	23	42	61	80	99	118	137	156	175
25		5	24	43	62	81	100	119	138	157	176
26		6	25	44	63	82	101	120	139	158	177
27		7	26	45	64	83	102	121	140	159	178
28		8	27	46	65	84	103	122	141	160	179

Masalalar

1. 
   1.1-masala.
   

Kl zaryadga N kuch ta`sir qiladi. Berilgan nuqtadagi elektr maydon kuchlanganligini toping. Bu nuqtadan r=0,3 m uzoqlikdagi maydonni hosil qilgan zaryad q_o ni aniqlang.

2. 
   1.2-masala.
   

Havoda bir-biridan 1 m uzoqda joylashgan va har birining zaryadi 1Kl bo`lgan ikki nuqtaviy zaryadlar orasidagi o`zaro ta`sir kuchini aniqlang.

3. 
   1.3–masala.
   

q₀=1 mkKl nuqtaviy zaryad maydon hosil qiladi (1.2-rasm), Shu zaryaddan 1,5 m masofada joylashgan 1 nuqtadagi maydon kuchlanganligini toping.

4. 
   1.4–masala.
   

Ichiga Kl elektr zaryad joylashgan berk yuza orqali o`tadigan elektr maydon kuchlanganlik vektori oqimini aniqlang. Berk yuza ichida havo bor.

5. 
   1.5–masala.
   

Elektr maydoni Kl zaryadga N kuch bilan ta`sir qiladi. elektr maydoni kuchlanganligini aniqlang.

6. 
   1.6 –masala.
   

Ikkia zaryad orasidagi masofa r=20 sm. Dielektrik moy shimdirilgan qog’oz. Zaryadlarning o`zaro ta`sir kuchini aniqlang.

7. 
   1.7–masala.
   

Ikki Yassi parallel plastinalar oralig’i mineral moy bilan to`ldirilgan. Bu plastinalar oralig’i d=2,5 mm. Agar zaxiradagi koeffitsienti K<sub>3</sub>=2 bo`lsa, plastinalar oralig’idagi ish va teshib o`tish kuchlanishlarini aniqlang.

8. 
   1.8–masala.
   

Kondensatorlarning sig’imi C=1,5 mkF va zaryadi Kl. Kondensator qoplamalari orasidagi kuchlanshini aniqlang.

9. 
   1.9–masala.
   

Kondensatorlar sig’imi C=0,35 mkF va qoplamalar orasidagi kuchlanish U=400 B ga teng. Kondensatorlardagi elektr maydon energiyasini aniqlang.

10. 
    1.10-masala.
    

Sig’imlari C₁=1 mkF va C₂=2 mkF bo`lgan kondensatorlar parallel, C₃=1 mkF sig’imli kondensator ularga ketma-ket ulangan. Sxemaning umumiy sig’imini aniqlang.

11. 
    11–masala.
    

Yassi kondensatorning qisqichlaridagi umumiy kuchlanishi U=800 V. Plastinalardan d=5 mm masofada joylashgan kondensatorning elektr maydon kuchlanganligi va zaryadi Kl zaryadga ta`sir etuvchi kuchini aniqlang. Agar har bir kondensator yuzasi S=24 sm<sup>2</sup> bo`lsa, kondensatorning yuzasini aniqlang.
12. 1.12–masala.
1.3-rasmda ko`rsatilgan sxemada kondensatorlarning sig’imi C₁ = C₂ = 1 mkF, C₃=2 mkF. Kondensatorlarning umumiy sig’imini aniqlang.

13. 
    1.13–masala.
    

O`lchamlari 20x10 mm<sup>2</sup> bo`lgan ikkita qoplamadan tuzilgan kondensatorning sig’imini aniqlang. Dielektrik vazifasini qalinligi 0,3 mm bo`lgan slyuda o`taydi. Agar ehtiyot koeffitsienti 2 ga teng bo`lsa, kondensatorning ish kuchlanishini aniqlang. Slyuda uchun ε=7.

13. 
    1.14–masala.
    

Agar C₁=2 mkF, C₂=4 mkF, C₃=6 mkF ekanligi ma`lum bo`lsa, 1.3-rasmda tasvirlangan kondensatorlar batareyasining sig’imi aniqlang. Agar batareyaning ish kuchlanishi 220 V bo`lsa, bu kondensatorlarning qanday ish kuchlanishiga hisoblanganligi aniqlang.

13. 
    1.15–masala.
    

220 V kuchlanishgacha zaryadlangan, sig’imi 50 mkF bo`lgan kondensatorda to`plangan energiya aniqlansin.

13. 
    1.16–masala.
    

Sig’imlari C₁=4 mkF va C₂=12 mkF bo`lgan ikkita kondensator ketma-ket ulangan va bir xil q=0,003 Kl zaryadlar bilan zaryadlangan. Kondensator qoplamalarining yuzasi va izolyatsiyasi bir xil (1.4-rasm).
B irinchi kondensator qoplamalari orasidagi masofa d₁=3 mm. Birinchi va ikkinchi kondensator qisqichlaridagi kuchlanishni, ikkinchi kondensator qoplamalari orasidagi d₂ oraliqni, Yassi kondensatorning ekvivalent sig’imini, C_ek aniqlang.

13. 
    1.17–masala.
    

Distillangan suvda ( ) turgan q=10^-8 Kl nuqtaviy zaryaddan qanday masofaga elektr maydon kuchlanganligi E=0,25 V/m ga teng bo`ladi?

13. 
    1.18–masala.
    

Ichi havo o`tkazuvchi sharning markaziga q=10 SGES zaryad birligiga teng nuqtaviy zaryad joylashtirilgan. Sharning ichki radiusi r=10 cm, tashqi radiusi R=20 sm. Sharning ichki chegarasidagi elektr maydon kuchlanganligi (E₁) va tashqi chegarasidagi elektr maydon kuchlanganligi (E₂) ni toping.

13. 
    1.19–masala.
    

Yassi havo kondensatoriga U=800 V kuchlanish berilgan. Plastinkalar oralig’idagi d=5 mm masofada kondensatorning elektr maydon kuchlanganligini va Shu maydondagi zaryadi q=1,5∙10^-7 Kl bo`lgan birlik zaryadga ta`sir etuvchi kuchni aniqlang. Agar har bir kondensatorning qatlamlar yuzi C=24 sm² bo`lsa, kondensatorning sig’imini aniqlang.

13. 
    1.20–masala.
    

Sig’imlari C₁=0,5 mkF va C₂=4,5 mkF bo`lgan ikkita Yassi kondensator ketma-ket ulangan va tok manbaiga ulangan. Shundan keyin kondensator qoplamalarida q=4,5∙10<sup>-4</sup> Kl zaryad paydo bo`lgan. Ikkala kondensator plastinkalari bir xil yuzaga ega va bir xil dielektrikka ega. Ketma-ket ulangan kondensatorlarning umumiy (ekvivalent) sig’imlarini, berilayotgan kuchlanishini, ikkala kondensatordagi kuchlanishining tuShuvini hamda ikkinchi kondensatorning elektr maydon kuchlanganligi E=200 V/sm bo`lsa, birinchi kondensator plastinkalari orasidagi masofani aniqlang. ekivalent kondensatorning elektr maydon energiyasini aniqlang.

13. 
    1.21–masala.
    

Ikkita bir xil Yassi kondensatorlar bir-biriga parallel ulangan va U=150 V potentsiallar ayirmasigacha zaryadlangan. Agar kondensatorlarning tok tarmog’idan uzgandan keyin kondensatorlardan birining plastinkalar oralig’i ikki marta kamaysa, kondensatordagi U₁ potentsiallar ayirmasini aniqlang.

13. 
    1.22–masala.
    

U₁=80 V kuchlanishgacha zaryadlangan noma`lum C<sub>1</sub> sig’imli kondensatorning qoplamalari U<sub>2</sub>=16 V kuchlanishgacha zaryadlangan. S<sub>2</sub>=60 mkF sig’imli kondensator qoplamalari ulangan. Kondensatordagi kuchlanishi:
a) bir xil ishorali zaryadga, b) har xil ishorali zaryadga ega bo`lgan kondensator qoplamalari ulangandan keyin U=20 V ga teng bo`lsa, ikkala hol uchun S₁ sig’imini aniqlang.
23. 1.23–masala.
Ikki parallel plastinkadan iborat kondensator C=5 mkF sig’imga ega. Agar uning plastinkalari orasidagi potentsiallar farqi U=1000 V ga teng bo`lsa, har bir plastinkada qanchadan zaryad bor?

13. 
    1.24–masala.
    

C₁=1 mkF va C₂=3 mkF sig’imli ikki kondensatorni ketma-ket ulab hosil qilingan elektr sxema U=220 V li o`zgarmas kuchlanishi manbaiga ulangan. Har bir kondensatordagi kuchlanishni aniqlang.

13. 
    2.1-masala.
    

Uzunligi 10 m, diametri 0,4 mm bo`lgan nixromdan yasalgan elektrik pechka spiralining ishlash temperaturasi 300⁰ C. Tarmoq kuchlanishi 2 V. Spiraldagi zichlikni aniqlang.

13. 
    2.2-masala.
    

12 V li avtomobil lampochkasidan nominal kuchlanishda 4 A tok o`tadi, agar uni batareyaga ulansa, lampochka kuyadimi? Batareyadagi E.YU.K. 90 V. Ichki qarshiligi 42 Om. Lampochka qarshiligini bog’liq bo`lmagan doimiy kattalik deb qarang.

13. 
    2.3-masala.
    

Kuchlanish U=110 V bo`lgan elktr tarmoqqa qarshiligi R=200 Om cho`g’lanma lampa ulangan. Lampadagi tok kuchini aniqlang.

13. 
    2.4-masala.
    

Agar isitish asbobidagi tok kuchi I=5 A, uning qarshiligi R=45 Om bo`lsa, uning qisqichlaridagi kuchlanishni aniqlang.

13. 
    2.5-masala.
    

Agar simlarning ko`ndalang kesimi S=10 mm<sup>2</sup> va liniyaning uzunligi l=200 m bo`lsa, havo liniyasi simlarining t=+20 ⁰C va t=-10 ⁰C temperaturadagi qarshiligini toping.

13. 
    2.6-masala.
    

Elektr kavsharlagich 5 A tokda 12 V ga mo`ljallangan. Kavsharlagich 30 min. ishlaganda undan qancha issiqlik ajraladi?

13. 
    2.7-masala.
    

Quvvati 2 kVt li elektr dvigatel’ 6 A tok iste`mol qiladi. Uning cho`lg’amlari qarshiligi 2 Om. Dvigatel’da 2 soatda ajralib chiqadigan issiqlik miqdorini hisoblang.

13. 
    2.8-masala.
    

Kuchlanishi U=220 V bo`lgan tarmoqqa quvvati P=5 kVt bo`lgan elektr dvigatel ulangan. elektr dvigateldan oqayotgan tok kuchini aniqlang.

13. 
    2.9-masala.
    

Kuchlanish U=225 V bo`lgan tarmoqqa I=4 A tok oluvchi isitgich asbobi ulangan. Asbobning kuvvati va asbob 2 soat ichida iste`mol qilgan energiyaning bahosini toping. 1 kVt∙soat elektr energiya 23 so`m turadi.

13. 
    2.10-masala.
    

Agar isitgich asbobining qarshiligi 22 Om, tarmoqning kuchlanishi 110 V bo`lsa, bu asbobda 15 minutda ajralib chiqqan issiqlik miqdorini toping.

13. 
    2.11-masala.
    

Mis simning diametri d=0,3 mm, qarshiligi R=82 Om. Simning uzunligini toping.

13. 
    2.12-masala. Manbaning qisqa tutashtirilgan toki I_q=48 A. Agar Shu manbaga qarshiligi R=19,5 Om bo`lgan rezistor ulansa, tok 1,2 Amperga kamayadi. Manbaning E.YU.K. ni va ichki qarshiligini aniqlang.
    
14. 
    2.13-masala.
    

E.YU.K manbaning ichki qarshiligi r₀=0,1 Om. Unga ulangan iste`molchidan I=0,75 A tok o`tib, bir soat ichida 729 kall issiqlik chiqaradi. Manbaning E.YU.K qiymatini toping.

13. 
    2.14-masala.
    

O`zgarmas tok manbaining ε=125 V. Unga qarshiliklari R<sub>1</sub>=100 Om, R<sub>2</sub>=30 Om va R<sub>3</sub>=120 Om bo`lgan rezistorlar ketma-ket ulangan (2.5–rasm). Zanjirdagi tok kuchini va har bir shahobchada kuchlanishning pasayishini va quvvatini toping. Manbaning ichki qarshiligi hisobga olinmaydi.

13. 
    2.15-masala.
    

Kuchlanishi U=220 V bo`lgan liniyaga quvvati P<sub>1</sub>=4,4 kVt o`zgarmas tok dvigateli va quvvati P₂=300 Vt bo`lgan cho`g’lanma lampa ulangan. Liniyadagi tok kuchini va iste`molchilarning umumiy qarshiligini toping. (2.6 – rasm).

13. 
    2.16-masala.
    

Ikki simli liniya P=3 kVt, I=15 A, l=1200 m, mis simning diametri d=5 mm. Iste`molchining quvvatini, liniyada yo`qotiladigan quvvatni va foydali ish koeffitsientini toping.
40. 2.17-masala.
2.7-rasmda ko`rsatilgan zanjir uchlaridagi kuchlanish va uchastkalardagi kuchlanishlarni aniqlang. Uchinchi uchastkada kuchlanishlar tuShuvchi U₃=20V. Uchastka qarshiliklari R₁=6 Om, R₂=4 Om, R₃=2 Om.

41. 2.18-masala.

2.8-rasmdagi sxemada tarmoqlanishdan keyin tok kuchi I=19,5 A, R=10 Om, R₁=15 Om, R₃=20 Om. Shu sxemaning ekvivalent qarshiligi va tarmoqlardagi toklarni aniqlang.

бббб
43. 2.19-masala.

Agar ε=24 V, r₀=2 Om, R₁=2 Om, R₂=6 Om, R₃=4 Om, R₄=4 Om, R₅=6 Om, R₆=7 Om, R₇=3 Om, R₈=5 Om ekanligi ma`lum bo`lsa, 2.9-rasmda ko`rsatilgan zanjir uchastkalaridagi toklarni aniqlang.

44. 2.20-masala.

Avariyaviy yoritish uchun akkumlyatorning sonini aniqlang va ularni ulash uchun tanlansin. Hamma lampochkalarning sonini aniqlang va ularni ulash usuli tanlansin. Hamma lampochkalarning quvvati 2kVt, avariyaviy yoritish tarmog’ining kuchlanishi 110 V, bitta akumliyatorning E.YU.K ε=2 V, ruxsat etilgan razryad toki I_r=7 A.
45. 2.21-masala.
Keltirilgan zanjirda (2.10-rasm) ε₁=250 V, ε₂=220 V, R₁=5 Om, R₂=8 Om, R₃=10 Om, r₀₁=0,02 Om, r₀₂=0,02 Om. Zanjirdagi toklarni aniqlang.

46. 2.22-masala.

2.11-rasmdagi sxemada ε₁=120 V, ε₂=110 V, R₁=2 Om, R₂=2 Om, R₃=4 Om.
Har bir qarshilikdagi toklarni toping.
47. 2.23-masala.
Kuchlanishi U=115 V bo`lgan liniyaga quvvati P<sub>1</sub>=3,5 kVt bo`lgan elektrodvigatel’ va quvvati P₂=2,3 kVt bo`lgan elektropechka ulangan. Liniyadagi tokning kuchini aniqlang.
48.2.24-masala.
Quvvati P<sub>1</sub>=100 Vt va kuchlanishi U=220 V bo`lgan cho`g’lanma lampochkaning qarshiligini aniqlang. Parallel ulangan yigirmata ana Shunday lampochkaning qarshiligini aniqlang.
49. 2.25-masala.
2.12-rasmda tasvirlangan zanjirning barcha uchastkalaridagi toklar va kuchlanishlar topilsin. Zanjirning qisqichlaridagi kuchlanish U_AG=210 V. qarshiliklar r₁=0,6 Om, r₂=4 Om, r₃=3,5 Om, r₄=2,5 Om.

50. 2.26-masala.

Agar ε₁=123 V, ε₂=115 V, r₁=0,15 Om, r₂=0,5 Om, r₃=12 Om, bo`lsa, (2.13-rasm), I_1, I_2, I_3, toklar topilsin.
51. 2.29–masala.
O`zgarmas tok volt’metri U=3 V ga teng bo`lgan maksimal kuchlanishni o`lchashga mo`ljallangan. Asbobning qarshiligi R=300 Om, uning shkalasi n=100 bo`limga ega. Agar bu asbobdan milliampermetr sifatida foydalanilsa, asbob shkalasining milliampermetrda ifodalangan bo`lish qiymati qanday bo`ladi?
52. 2.30–masala.
Agar R=1000 Om qarshilik bilan tutashtirilgan akkumlyator zanjirga parallel qilib ichki qarshiligi R =100 Om bo`lgan milliampermetr ulanganda u I =25 mA ni ko`rsatgan bo`lsa, zanjirdagi tokni aniqlang. Manbaning ichki qarshiligini xisobga olmang.
53. 2.31-masala.
Elektr tarmog’iga ketma-ket qilib plitka reostat va ampermetr ulangan, ularning qarshiligi mos ravishda R₁=50 Om, R₂=30 Om va R =0,1 Om. Agar zanjirdagi tok I=4 A bo`lsa, plitkadagi, reostatdagi va ampermetrdagi kuchlanish tushishlarini aloxida-aloxida hisoblang?
54. 2.34-masala.
Massasi m=1 kg, ko`ndalang kesim yuzi S=0,1 m bo`lgan mis simining R qarshiligini aniqlang. Misning zichligi ρ_m=8900 kg/m , uning solishtirma qarshiligi ρ=1,75∙10 Om∙m.
55. 2.37–masala.
U=120 V kuchlanish tarmog’iga har birining qarshiligi R=200 Om dan bo`lgan ikkita elektr lampa ulangan. Bu lampalar parallel ulanganda va ketma-ket ulanganda har bir lampadan qancha tok o`tadi?
56. 2.39–masala.
2.16-rasmda tasvirlangan sxemaga ulangan ampermetr qanday I tokni ko`rsatadi? Bunda R =1,25 Om, R =1 Om, R =3 Om, R =7 Om va manbaning E.Yu.K ε=2,8 V. Ampermetr manbaning ichki qarshiliklarini hisobga olmang.
57. 2.41–masala.
Agar o`tkazgichning uchlariga U=12 V kuchlanish qo`yilgan bo`lsa, R=10 Om qarshilikli Shu o`tkazgichdan t=20 s vaqt ichida qancha elektr miqdori o`tadi? Bunda qancha ish bajaradi?
58. 2.44–masala.
Elektr pechi t=10 min vaqt davomida Q=24 kkal issiqlik miqdori berishi kerak. Agar pech U=36 V kuchlanishli tarmoq uchun mo`ljallangan bo`lsa, kesimi S=5∙10 m² bo`lgan nixrom simning uzunligi qanday bo`lishi kerak? Nixromning solishtirma qarshiligi ρ=1,2 ∙10^-6 Om∙m.
59. 2.45–masala.
U=120 V kuchlanishga mo`ljallangan 25 Vt quvvatli lampani U<sub>2</sub>=220 V kuchlanishli tarmoqqa ulansa, u qancha quvvat iste`mol qiladi? Lampochka qarshiligining o`zgarishini hisobga olmang.
60. 2.46–masala.
U=127 V kuchlanishga mo`ljallangan 40 Vt va 75 Vt quvvatli cho`lg’anma lampalarning qarshiliklari qanday? Har bir lampadan qancha tok o`tadi?
61. 2.47–masala.
R=10 Om qarshilikka ega bo`lgan ikki simli liniya oxiriga qanday quvvatli elektr pechni ulash mumkin? Tok manbaining quvvati U=1000 V kuchlanishda N=6 kVt dan ortmaydi.
62. 4.1-masala.
Yoritish uchun foydalaniladigan o`zgaruvchan tok kuchlanishning qiymati 220V. Shu kuchlanishning amplitudasini aniqlang.
63. 4.3-masala.
Elektr plitkaning qarshiligi 110 Om, uning qismlaridagi kuchlanish 220 V ekanligi ma`lum bo`lsa, elektr plitkaning zanjirdagi tok kuchi va quvvatini aniqlang.
64. 4.4-masala.
Havo kemalarida ishlatiladigan o`zgaruvchan tokning chastotasi 400 Gs. Davrini aniqlang.

65. 4.6-masala. O`zgaruvchan tok ishlab chiqarayotgan generatorning aylanish tezligi ayl/min, tokning davri T=0,005 s. Generatorda necha juft qutbi bo`lishi kerak?

66.4.9-masala.
Ikkita E.YU.K berilgan: ;
Chastota f=500 Gs. e₁ va e₂ larning fazalar siljish burchagi, fazalar siljish vaqtini aniqlang.
67. 4.10-masala.
Elektr tarmog’iga ulangan vol’tmetr 380 V kuchlanishni ko`rsatadi. Tarmoqdagi kuchlanishning amplitudasini toping.
68. 4.11-masala.
Induktivligi 0,01 J bo`lgan g’altak kuchlanishi 127 V va chastotasi 50 Gs bo`lgan tarmoqqa ulangan.
1. Zanjirning reaktiv qarshiligi, undagi tok va reaktiv quvvatini aniqlang:
2. 500 Gs chastotadagi reaktiv qarshilik va tok aniqlang.
69. 4.12-masala.
Kuchlanish 250 V va chastotasi 50 Gs bo`lgan tarmoqqa induktivligi 51 mGn va aktiv qarshiligi 12 Om bo`lgan g’altak ulangan. Quyidagi kattaliklarni aniqlang: X_C, Z, I, U_a, U_L, cosφ va R.
70. 4.13-masala.
Ikkita parallel tarmoqli zanjir 230 V kuchlanishli elektr tarmog’iga ulangan. Parallel tarmoqlardan biriga aktiv qarshiligi r₁=1 Om va reaktiv qarshiligi Om bo`lgan g’altak, ikkinchisiga esa, mos ravishda qarshiliklari r₂=3 Om va Om ga teng g’altak ulangan. Ana Shu tarmoqlardagi toklar va zanjirdagi umumiy tokni toping.
71. 4.14-masala.
80 mkF sig’imli kondensator kuchlanishi 380 V va chastotasi 50 Gs bo`lgan tarmoqqa ulangan. X_C, I, va W_m larni toping.
72. 4.15-masala.
Kuchlanishi 380 V va chastotasi 50 Gs bo`lgan tarmoqqa quvvati 14 kVt, cosφ=0,6 dvigatel ulangan. Qurilmada cosφ qiymatini 0,9 gacha orttirish uchun ulanishi kerak bo`lgan kondensatorning sig’imi topilsin.
73. 4.16-masala.
Oyning boshida aktiv energiya schyotchigi 1762 kVt∙soatni, reaktiv energiya schyotchigi esa 736 kvar·soat ni ko`rsatgan. Oyning oxiriga kelib birinchisi 1922 kVt·soat ni, ikkinchisi esa 846 kvar·soat ni ko`rsatgan.
Qurilma quvvat koeffitsientining bir oy ichidagi o`rtacha qiymati topilsin.
74. 4.17-masala.
L=0,2 Gn induktivli g’altak qiymati 36 V, chastotasi 150 Gs va boshlang’ich fazasi φ=0 kuchlanish berilgan. G’altakdagi tokning amaliy qiymatini toping va o`sha tokning o`zgarish qonunini yozing.

75. 4.18 – masala.

Agar g’altak uchlaridagi o`zgaruvchan kuchlanish amplitudasi U=160 B, undagi tok amplitudasi I=10 A va tokning chastotasi f=50 Gs bo`lsa, g’altakning induktivligini aniqlang. G’altakning aktiv qarshiligini hisobga olmang.
76. 4.19 – masala.
G’altakning induktiv qarshiligi X_L=500 Om, u ulangan tarmoqning effektiv kuchlanishi U_e=100 V, tokning chastotasi f=1000 Gs. Zanjirdagi tokning amplitutasini va g’altakning induktivligini aniqlang. G’altakning va tok keltiruvchi simlarning aktiv qarshiligini hisobga olmang.
77. 4.20 – masala.
Ketma-ket ulangan R=1 kOm aktiv qarshilik, L=0,5 Gn induktivlikli g’altak va C=1 mkF sig’imli kondesatordan tuzilgan elektr zanjiri uchun U=U₀sinωt kuchlanish va I=I₀sinωt tok orasidagi fazalar siljish burchagi aniqlang. Agar kuchlanish amplitudasi U₀=100 V, tok chastotasi f=50 Gs bo`lsa, zanjirdan ajraladigan quvvatni aniqlang.
78. 4.21 – masala.
R=1 kOm aktiv qarshilikka L=0,5 Gn induktivlikli g’altak va C=1 mkF sig’imli kondesator ketma-ket ulangan. O`zgaruvchan tokning f<sub>1</sub>=50 Gs va f<sub>2</sub>=10 kGs chastotalari uchun X<sub>L</sub> induktiv qarshilikni, X<sub>C</sub> sig’im qarshilikni va zanjirning Z to`la qarshiligini aniqlang.
79. 4.22 – masala.
Generator klemmalariga C=0,1 mkF sig’imli kondesator ulangan. Agar tok amplitudasi I₀=2,2 A, davri s bo`lsa, generator klemmalaridagi kuchlanish amplitudasini aniqlang.
80. 4.23 – masala.
O`zgaruvchan tok generatoriga R=22 Om qarshilikli elektr pech ulangan. Agar tok ampiludasi I<sub>0</sub>=10 A bo`lsa t=1 soat ichida elektr pech ajratadigan Q issiqlik miqdorini aniqlang.
81. 4.24 – masala.
Agar generator zanjiriga P=8 kVt quvvat berilsa va zanjirdagi tok amplitudasi I₀=100 A, generator klemmalardagi kuchlanish amplitudasi U=200 V bo`lsa, elektr zanjirining quvvat koeffitsientini aniqlang.
82. 4.25 – masala.
Transformatorning birlamchi cho`lg’amidagi tok I=0,5 A, uning uchlaridagi kuchlanishi U₁=220 V. Ikilamchi chulg’amdagi tok I₂=11 A, uning uchlaridagi kuchlanish U₂=9,5 V. Transformatorning FIK ni aniqlang.
83. 4.26 – masala.
Pasaytiruvchi transformatorning birlamchi cho`lg’am U<sub>1</sub>=220V kuchlanishli tarmoqqa ulangan. Ikkilamchi cho`lg’am kuchlanishni tarmoqqa ulangan. Ikkilamchi cho`lg’amning qarshiligi r=2 Om, ikkilamchi cho`lg’amlardagi tok I=3 A. Transformatorning transformatsiya koeffitsienti k=8, ikkilamchi cho`lg’am uchlaridagi kuchlanishni aniqlang. Birlamchi cho`lg’amdagi yo`qotilishlarni hisobga olmang.
84. 4.27 – masala.
Pasaytiruvchi transformatorning birlamchi cho`lg’ami U<sub>1</sub>=220V kuchlanishi tarmoqqa ulangan. Transformatorning ikkilamchi cho`lg’ami uchlaridagi kuchlanish U₂=20 V, cho`lg’amning qarshiligi r=1 Om, undan o`tuvchi tok I=2A. Transformatorning k transformatsiyalanish koeffitsienti va F.I.K ni aniqlang. Birlamchi cho`lg’amdagi yo`qotishni hisobga olmang.
85. 4.28 – masala.
Pasaytiruvchi transformatorning birlamchi cho`lg’ami U<sub>1</sub>=120B kuchlanish tarmoqqa ulangan. Ikkilamchi cho`lg’amning qarshiligi r=1,2 Om, undagi tok I=5 A, transformatorning transformatsiya koeffitsienti k=10. Transformator yuklanmasining R qarshiligini va ikkilamchi cho`lg’am uchlaridagi U₂ kuchlanishni aniqlang.
86. 5.1-masala.
Cho`lg’amlari yulduz usulida ulangan generator faza kuchlanishini toping. Liniya kuchlanishi 380 V ga teng.
87. 5.2 – masala.
Generatorning faza kuchlanishi 220V, iste`molchi fazalarning qarshiliklari , . Neytral simdagi tokni toping.
88. 5.3 – masala.
Kuchlanishi bo`lgan uch fazali tok tarmog’iga quyidagicha qarshiliklargi ega bo`lgan iste`molchilar ulangan:
va .
B simdagi saqlagich kuyib ketsa, iste`molchilar qanday kuchlanish ta`sirida qolishini aniqlang.
89. 5.4 – masala.
Quvvati 4,5 kVt ga teng uch fazali elektr dvigatel’ 127 V kuchlanish bilan ishlaydi; . Dvigatel’ uchburchak usulida ulangan. Liniya va faza toklarini toping.
90. 5.5 – masala.
Uchta g’altakning aktiv qarshiliklari R=16 Om, induktiv qarshiliklari X_L=12 Om. Ular yulduz usulida ulangan va ularga uch fazali kuchlanish berilgan. Bitta fazaning aktiv quvvati R_f=1,2 kVt. Liniya va faza kuchlanishning amaliy qiymatlarini, faza tokini, Yuklamaning to`la va reaktiv quvvatni aniqlang.
91. 5.6 – masala.
To`rt simli uch fazali tarmoqning liniya kuchlanishi 220 V. Unga ulangan notekis yuklanishning har bitta fazadagi quvvati R_A=3,8 kVt, R_V=2,54 kVt, R_S=0,76 kVt. Neytral simdagi tokning amaliy qiymatini toping.
92. 5.7 – masala.
To`rt simli uch fazali tarmoqning liniya kuchlanishi 380 V, chastotasi 50 Gs. Unga yulduz usulida ulangan Yuklamaning har bitta fazada: A fazada induktivligi L<sub>A</sub>=0,2 Gn va aktiv qarshiligi R<sub>A</sub>=60 Om g’altak, B fazada aktiv qarshilik R<sub>B</sub>=70 Om, C fazada ketma-ket ulangan aktiv qarshilik R<sub>C</sub>=30 Om va sig’imi C=40 mkF kondensator. Liniya va faza toklarini va to`la quvvatini aniqlang.
93. 5.8 – masala.
Uchta gurux chug’lanma lampalar uchburchak usulida yig’ilgan (xar bir fazada 40 ta parallel ulangan lampa, har bir lampadagi tok I=0,4 A va lampaning kuchlanishi U_l=127 V uch fazali tok manbaiga ulangan. Faza kuchlanishining va liniya tokining amaliy qiymatlarini, to`la quvvatini va fazaning qarshiligini aniqlang.
94. 5.9 – masala. bo`lsa, liniyaviy kuchlanishni aniqlang.
95. 5.10 – masala.
Agar bo`lsa, fazaviy kuchlanishni aniqlang.
96. 5.11 – masala.
Uchburchaksimon ulangan dvigatelning fazaviy toki 10 A bo`lsa, uning liniyaviy tokini aniqlang.
97. 5.12 – masala.
Iste`molchi fazalarining to`la qarshiligi Z=12 Om, aktiv qarshiligi 6 Om. Iste`molchining aktiv va to`la quvvatlari, hamda u hosil qilgan fazalar siljishini aniqlang. Iste`molchi yulduzsimon ulangan va li tarmoqqa qo`shilgan.
98. 5.13 – masala.
Liniya kuchlanishining U =380 V va chastotasi f=50 Gs bo`lgan uch fazali tok tarmog’iga umumiy qarshiligi Z=90 Om, induktivligi L=180 Gn bo`lgan bir xil Yuklama yulduz usulida ulangan.
Aktiv, reaktiv va to`la quvvatini xamda quvvat koeffitsientini, liniya toki va kuchlanishining xaqiqiy qiymatini aniqlang. 99. 5.14 – masala.
To`rt simli uch fazali tarmoqning liniya kuchlanishining haqiqiy qiymati 220 V. Tarmoqqa fazada talab qilinadigan quvvati P =3 kVt, P =1,8 kVt, P =0,6 kVt bo`lgan aktiv yuklanishlar ulangan. Neytral simdagi tokning xaqiqiy qiymatini aniqlang.
100. 5.15 – masala.
To`rt simli uch fazali liniya kuchlanishi U =380 V va chastotasi f=50 Gs bo`lgan tarmoqqa energiya iste`molchilari “yulduz” sxemada ulangan. A – faza induktivligi L=0,18 Gn, bo`lgan g’altak va R =80 Om aktiv qarshilik, B – fazaga qarshiligi R =69 Om bo`lgan rezestor, C – fazaga sig’imi C=30 mkF bo`lgan kondensator bilan qarshiligi R =40 Om bo`lgan rezistor ketma-ket ulangan. Liniya kuchlanishi va tokning xaqiqiy qiymatini hamda Yuklamadagi to`la quvvatni aniqlang.
101. 5.16 – masala. Liniya kuchlanishining haqiqiy qiymati 220 V va chastotasi f=50 Gs bo`lgan uch fazali tarmoqqa bir xil Yuklamali iste`molchilar “uchburchak” usulda ulangan. Induktivligi L=0,3 Gn bo`lgan g’altak cho`lg’ami va har bir fazaga aktiv qarshiligi 20 Om bo`lgan rezistor ketma-ket ulangan. Liniya va faza toklarini, faza kuchlanishining haqiqiy qiymatlarini hamda iste`molchidagi to`la, aktiv va reaktiv quvvatlarini aniqlang.
102. 6.1-masala.
Vol’tmetrning o`lchash chegarasi 30 V, aniqlik sinfi 0,5. Asbobning eng katta mutloq 5 va 15 Vol’t nuqtalaridagi nisbiy xatoliklarni aniqlang.
103. 6.2-masala.
O`lchash chegarasi 300 mA bo`lgan milliampermetrning shkalasi 150 bo`limga ega. Namunali asbob oxirgi bo`limda 300,3 mA ni ko`rsatdi. Asbobning aniqlash sinfini toping.
104. 6.3-masala.
Ichki qarshiligi R_A=0,5 Om bo`lgan ampermetrning o`lchash chegarasini Shunt yordamida 50 marta kengaytirish kerak. Shunda kuchlanishning tushishi U_SH=75 mV bo`ladi.
Quyidagilarni aniqlang:

• 
  Shuntning qarshiligi;
  
• 
  asbobning to`la og’ish toki;
  
• 
  kengaytirilgan chegarada tokning maksimal qiymati.
  

105. 6.4-masala.
Ampermatrning qarshiligi R_A=15 Om, o`lchash chegarasi 60 A, tashqi Shuntning qarshiligi R<sub>sh</sub>=0,005 Om. Asbobning to`la og’ish tokini aniqlang.
106. 6.5-masala.
Elektrodinamik tizim vol’tmetrining o`lchash chegarasi U<sub>V</sub>=300 va qarshiligi R<sub>V</sub>=30 kOm. Shu vol’tmetrning o`lchash chegarasini U=1500 V gacha kengaytirish kerak. Quyidagilarni aniqlang:
- qo`shimcha qarshilikning qiymati;
- asosan va kengaytirilgan chegaralarda vol’tmetr iste`mol qiladigan maksimal quvvati.
107. 6.6-masala.
Vol’tmetr va ampermetrning o`lchash chegaralari U=15 B, I=0,5 A, aniq sinflari 0,5 vol’tmetr uchun va 1,0 ampermetr uchun. Qarshilikni o`lchaganda vol’tmetr U=12 B, ampermetr I=0,25 A ni ko`rsatadilar. O`lchanayotgan qarshilik qiymatining maksimal mutloq va nisbiy xatoliklarni aniqlang.
108. 7.1-masala.
Transformatorning amaliy magnit oqimi F=2∙10^-3 Vb, tok chastotasi f=50 Gs va ikkilamchi cho`lg’amdagi E.Yu.K ε<sub>2</sub>=220 V.
Ikkilamchi cho`lg’amning o`ramlari sonini aniqlang.
109. 7.2-masala.
Transformatorning birlamchi cho`lg’amiga berilgan o`zgaruvchan tok kuchlanishi U=220 V, chastotasi f=50 Gs. Transformator o`zagining aktiv kesim yuzasi S=7,6 sm<sup>2</sup>, magnit induktsiyaning amplituda qiymati V<sub>m</sub>=0,95 Tl, ikkilamchi cho`lg’am o`ramlari soni W=40. Transformatsiya koeffitsientini aniqlang.
110. 7.3-masala.
Quvvati bo`lgan transformatorning birlamchi cho`lg’ami kuchlanishi U=3 V doimiy tok tarmog’iga ulangan. Bunda ampermetrning ko`rsatishi I=25 A. Keyin transformator kuchlanishi 220 V va chastotasi 50 Gs bo`lgan o`zgaruvchan tok tarmog’iga ulandi. Bunda salt yurishda ampremetrning ko`rsatishi I=6 A, vattmetrniki R_s=90 Vt. Ikkilamchi cho`lg’amda kuchlanish U<sub>2</sub>=36 V. Birlamchi va ikkilamchi cho`lg’amdagi isroflar bir-biriga teng: .
Quyidagilarni aniqlang:
• birlamchi cho`lg’amning aktiv qarshiligi;
• birlamchi cho`lg’amning to`la va induktiv qarshiliklari;
• foydali ish koeffitsienti.
111. 7.4-masala
Transformatorlarning salt yurishida birlamchi cho`lg’amning kuchlanishi U₁=220 V, tok I_c=1,2 A, isroflari P_s=150 Vt. Salt yurishdagi reaktiv qarshilikni aniqlang.
112. 7.5-masala.
Uch fazali transformator o`ramlari soni W<sub>1</sub>=1836 va W<sub>2</sub>=135. Birlamchi cho`lg’amning liniya kuchlanishi U₁=300 V. Tranformator cho`lg’amlari yulduz-yuluz (absolyut ʏ/ʏ) va yulduz-uchburchak (ʏ/∆) usulida ulanganda transformatsiya koeffitsienti va ikkilamchi kuchlanishlarini aniqlang.
113 .7.6-masala.
Uch fazali transformator quyidagi kattaliklarga ega: nominal quvvat , birlamchi va ikkilamchi cho`lg’amlar kuchlanishi U_1n=10 kV va U_2n=400 B, o`zakning kesim yuzasi Q=450 sm<sup>2</sup>, magnit induktsiyaning amplituda qiymati V<sub>m</sub>=1,5 Tl, tok chastotasi f=50 Gs. elektr energiya isrofi? O`zakda P<sub>o`</sub>=2,45 Kvt, cho`lg’amlarda esa P_ch=12,2 Kvt. Iste`molchining quvvati P<sub>2</sub>=810 Kvt, quvvat koeffitsienti . Cho`lg’amlarni biriktirish usuli (∆/ʏ) (uchburchak-yulduz). Quyidagilarni aniqlang:

1. 
   Birlamchi va ikkilamchi cho`lg’amlardagi haqiqiy toklar.
   
2. 
   Cho`lg’am o`ramlari soni.
   
3. 
   Haqiqiy va nominal yuklanishlarga muvofiq foydali ish koeffitsienti.
   

114. 7.7-masala.
TM-100/10 tipidagi uch fazali transformatorning pasportida quyidagi texnikaviy ma`lumotlar ko`rsatilgan:
nominal to`la quvvati , yuqori kuchlanishi U<sub>1nom</sub>=10 kV;
past kuchlanishi U<sub>2nom</sub>=0,4 kB;
salt ishlangandagi quvvat isrofi (nominal kuchlanishda) R<sub>p</sub>=365 V;
qisqa tutaShuvdagi quvvat isrofi R<sub>q.t.</sub>=1970 Vt, qisqa tutaShuv kuchlanishi U<sub>k.t</sub>=4,5% (nominal kuchlanishga nisbatan);
cho`lg’amlarni biriktirish usuli (∆/ʏ) - 12.
Quyidagilarni aniqlang.

1. 
   Transformatsiya koeffitsienti K;
   
2. 
   Birlamchi va ikkilamchi cho`lg’amlardagi nominal toklar;
   
3. 
   Transformator cho`lg’amlarining qismlardagi kuchlanish;
   
4. 
   Transformator cho`lg’amlarining nominal tokiga to`g’ri kelgan aktiv qarshiliklari;
   
5. 
   Transformatorning quvvat koeffitsienti bo`lib (yuklanish aktiv-induktiv xarakterga ega), yuklash koeffitsienti va 1 bo`lgandagi ish koeffitsientlari;
   
6. 
   Quvvat koeffitsienti bo`lib, yuklashi nominal bo`lganda kuchlanish ning o`zgarishi.
   

115. 7.8 – masala.
Bir fazali ikki cho`lg’amli transformatorning pasport ma`lumotlari va tekshirish natijalariga ko`ra, birlamchi cho`lg’am o`ramlar soni W =424, ikkilamchi cho`lg’am o`ramlar soni W =244, o`zgarishning haqiqiy kesim yuzi S =28,8 sm , 10 % plastiklar izolyatsiyasi, birlamchi cho`lg’am aktiv qarshiligi R =1,2 Om, ikkilamchi cho`lg’am qarshiligi R =1,4 Om, talab qilinidigan quvvatning nominal qiymatiga nisbatan salt ishlashdagi isrofi 1 % ni tashkil etadi. Birlam cho`lg’amdagi kuchlanish U =220 V, cho`lg’amdagi aktiv toklar I =2,95 A, I =4,8 A, I_1nom tokka nisbatan salt ishlash toki 5% ni tashkil etadi.
Magnit induksiyasining amplituda qiymatini, ikkilamchi cho`lg’amdagi E.Yu.K ni, elektr va magnit isroflarni va nominal F.I.K ni aniqlang.
116. 7.9 – masala.
Iste`mol quvvati S=12 kV·A bo`lgan bir fazali transformatorlarning birlamchi cho`lg’ami kuchlanishi U=2 V bo`lgan o`zgarmas tok tarmog’iga ulangan va cho`lg’amdagi tok I=20 A ni tashkil etadi. Shundan keyin chastotasi f=50 Gs va kuchlanishi U=220 V bo`lgan o`zgaruvchan tok tarmog’iga ulangan. Ampermetr I=5 A ni, vattmetr P =75 Vt, ikkilamchi cho`lg’amdagi vol’tmetr U =36,6 V ko`rsatadi.
Birlamchi cho`lg’amdagi o`zgarmas tokning aktiv, induktiv va qarshiligini hamda transformatorlarning isrofi va F.I.K ni aniqlang. Agar birlamchi cho`lg’amdagi energiya isrofi ikkilamchi cho`lg’amdagi energiya isrofiga teng: cosφ_nom= 0,9.
117.7.10 – masala.
Bir fazali ikkilamchi transformator salt ishlash va qisqa tutaShuv rejimida sinab ko`rildi. Tajriba vaqtida quyidagi kattaliklar olindi: birlamchi cho`lg’amdagi nominal kuchlanish U₁=10000 V; salt ishlash toki I_s=0,25 A; salt ishlash isrofi P_s=125 Vt; ikkilamchi cho`lg’amdagi kuchlanish U =380 V; qisqa tutuShuvning nominal kuchlanishi U<sub>qt</sub>=500 V; birlamchi cho`lg’amdagi aktiv toki I_1nom=I_1q.t=2,5 A; ikkilamchi cho`lg’amdagi nominal tok I<sub>2nom</sub>=I<sub>2q.t</sub>=79,4 A; qisqa tutaShuv isrofi P<sub>qt</sub>=600 Vt.
Qisqa tutaShuv tajribasida ikkala cho`lg’amdagi elektr isrofining yig’indisi ko`rsatilgan bo`lib, qiymat jixatidan bir xil.
Transformatsiya koeffitsientini, salt ishlash davridagi quvvat koeffitsientini xamda qisqa tutaShuv tajribasida birlamchi cho`lg’amdagi to`la, aktiv va induktiv qarshiliklarini, nominal F.I.K ni aniqlang.
118. 7.11 – masala.
Bir fazali transformator quyidagi kattaliklarga ega: nominal quvvat S_nom=5000 kV∙A; salt ishlash isrofi P_s=1400 Vt; nominal quvvatda qisqa tutaShuv isrofi P_q.t=4500 Vt; birlamchi cho`lg’am nominal qiymatining salt ishlash tok I<sub>s</sub>=4 % birlamchi cho`lg’am nominal tok qiymatiga nisbatan. Birlamchi cho`lg’am kuchlanishi U =35 kV, ikkinchi cho`lg’am kuchlanishi U =400 V.
Birlamchi cho`lg’am to`la qarshiligini, transformatorning salt ishlash xolatidagi quvvat koeffitsientini, transformatsiya koeffitsientini, nominal Yuklamadagi va 0,5; 0,75; 1,25 Yuklamadagi xamda quvvat koeffitsientini cosφ =0,8 bo`lganda birlamchi cho`lg’am to`la karshiligini aniqlang.
Qanday Yuklamada transformatorning F.I.K maksimal va uning qiymati nimaga teng bo`ladi?
119. 8.1-masala.
To`rt qutbli asinxron dvigatel’ chastotasi uch fazali tok tarmog’iga ulangan va n₂=1440 ayl/daq. tezlik bilan aylanayapti. Sirpanishini aniqlang.
120. 8.2-masala.
Asinxron dvigatel’ chastotasi uch fazali tok tarmog’iga ulangan va magnit maydonining tezligi n₂=1000 ayl/daq. Qutblarning juftlar sonini aniqlang.
121. 8.3-masala.
Uch fazali ikki qutbli asinxron dvigatel’ nominal yuklanganda sirpanishi s=4 %. Statorga berilgan o`zgaruvchan tokning chastotasi . Rotorning aylanish tezligini aniqlang.
122. 8.4-masala.
Uch fazali asinxron dvigatelning magnit oqimi , uchburchak usulida ulangan stator cho`lg’amida qo`zg’atilgan E.Yu.K ε=220 V, tokning chastotasi , stator cho`lg’amining koeffitsienti K<sub>1</sub>=0,95. Stator cho`lg’ami bir fazasining o`ramlar sonini aniqlang.
123. 8.5-masala.
Aylanmayotgan asinxron dvigatel’ rotorining induktiv qarshiligi X=1,45 Om. Sirpanish s=0,04 bilan aylanayotgan rotorning induktiv qarshiligini toping.
124. 8.6-masala.
Rotori qisqa tutashgan asinxron dvigatelning stator cho`lg’ami yulduz usuli bilan ulangan va unga liniya kuchlanishi , chastotasi uch fazali tok berilgan. Dvigatelning pasportida quyidagi nominal ma`lumotlar berilgan: sirpanish s=4 %, statorning har bitta fazadagi o`ramlar soni , , rotor magnit oqimi . Quyidagilarni aniqlang.
-rotor aylanmayotgan va aylanayotgan vaqtda stator hamda rotor cho`lg’amlaridagi E.Yu.K lar,
-transformatsiya koeffitsienti.
125. 8.8-masala.
Sinxron generatorning pasportida quyidagi ma`lumotlar berilgan: o`ramlar soni , cho`lg’am koeffitsienti , aylanish tezligi n<sub>1</sub>=1500 ayl/daq, qutblarning juftlar soni , qo`zg’atish cho`lg’ami hosil qiladigan magnit oqim . Salt rejimida generatorning E.Yu.K aniqlang.
126. 8.9-masala.
4A160S6UZ tipidagi uch fazali qisqa tutashgan rotorli asinxron dvigatel’ yurgizish momentining nominal momentga nisbati 1,2 bo`lib yuklanish to`la (nominal) bo`lgan ana Shunday dvigatelni tarmoq kuchlanishi 5 va 10 % kamayganda yurgizish mumkinmi?
127. 8.10-masala.
Sexga o`rnatilgan uch fazali asinxron dvigatellarning iste`mol qiladigan umumiy aktiv quvvati , kuchlanishi va quvvat koeffitsientlarining o`rtacha qiymati . Yoritgich lampalarining iste`mol qiladigan umumiy quvvati . Sexning quvvat koeffitsienti 0,95 gacha oshirish uchun kondensatorlar batareyasidan foydalanish tavsiya etiladi. Quyidagilarni aniqlang.

1. 
   Kondensatorlar o`rnatilmasdan avvalgi tsex yuklamalarining umumiy quvvati – P₁
   
2. 
   Kondensatorlar batariyasining sig’imi – C.
   
3. 
   Kondensatorlar batariyasi o`rnatilmasdan avval va o`rnatilgandan so`ng liniya simlaridagi I₁ va I₂ toklar.
   

128. 1-masala.
Asinxron dvigatelning 1440 ayl/min chastota bilan aylanuvchi rotori chastotasi Gs bo`lgan uch fazali tok tarmog’iga ulangan. Sirpanishi nimaga teng?
J:
129. 3-masala.
3000 ayl/min sinxron chastota bilan aylanuvchi asinxron dvigatel aylanuvchi magnit maydoning burchak chastotasini aniqlang.
J:
130. 4-masala. CHastotasi Gs va kuchlanishi kuchlanishli o`zgaruvchan tok tarmog’iga ulangan 6 ta qutbli asinxron dvigatelning aylanuvchi magnit maydonining chastotasi toping.
J:
131. 6-masala. chastotasi bilan aylanuvchi 4AA63A4 markali uch fazali asinxron dvigatel rotorining tok chastotasi va sirpanishini aniqlang.
132. 9.1-masala.
O`zgarmas tok dvigatelining aylanish tezligi 1000 ayl/daq, magnit oqimi , doimiy koeffitsienti S<sub>D</sub> =10. Yakor cho`lg’amida hosil qilinadigan E.Yu.K ni aniqlang.
133. 9.2-masala.
O`zgarmas tok mashinasining magnit induktsiyasi B=1 Tl, yakor’ uzunligi l=0,25 m, qutb bo`limi . Mashinaning magnit oqimini hisoblang.
134. 9.3-masala.
O`zgarmas tok mashinasining magnit oqimi , qutblarning juftlar soni R=2 aylanish tezligi ayl/daq, parallel tarmoqlarning juftlar soni a=2, yakorning aktiv o`tkazgichlari soni . Yakor’ E.Yu.K ni aniqlang.
135. 9.4-masala.
Parallel qo`zg’atishli genaratorning E.Yu.K , yakor’ qarshiligi 0,05 Om, qo`zg’atuvchi cho`lg’amning qarshiligi Om, Yuklamaning qarshiligi Om. Generator qisqichlaridagi kuchlanishni aniqlang.
136. 9.5-masala.
Parallel qo`zg’atishli generatorning E.Yu.K , nominal toki qo`zg’atuvchi cho`lg’amning toki . elektromagnit quvvatini an
138. 9.6-masala.
Parallel qo`zg’atishli dvigatelga berilgan. Ishga tushiruvchi reostatsiz yurgizish toki Yakor E.Yu.K . Ishlayotgan dvigatelning tokini aniqlang.
139. 9.7-masala. Ketma-ket qo`zg’atishli dvigatelda yakor toki , yakor qarshiligi Om, qo`zg’atuvchi cho`lg’amning qarshiligi Om. O`zgaruvchi isroflarni aniqlang.
140. 9.9-masala.
Ketma-ket qo`zg’atishli dvigatel’ kuchlanishi tarmoqqa ulangan. Yakorning aylanish tezligi ayl/daq toki , aylantiruvchi moment M=55 Nm. Yakor va qo`zg’atuvchi cho`lg’amlarning umumiy qarshiligi R=0,4 Om. elektrmagnit, foydali va iste`mol qiladigan quvvatlar, elektromagnit va mexanik isroflarni aniqlang.
141. 10.1-masala.
KT315A tranzistor sxema bo`yicha umumiy emitterga ulangan, baza toki 0,1 mA ga o`zgaradi. Baza tokidagi uzatish koeffitsienti bo`lsa, emitter tokining o`zgarishini aniqlang.
142. 10.2-masala.
B ir yarim davrli to`g’rilagich sxemasida (10.1-rasm) diod orqali to`g’rilangan tok o`tadi. Agar transformator ikkilamchi cho`lg’amidagi kuchlanish amplitudasi bo`lsa, Yuklama qarshiligi R_n ni aniqlang.
143. 10.3-masala.
Ikki yarim davrli to`g’rilagichning sxemasida transformator ikkilamchi cho`lg’amidagi kuchlanish amplitudasi (10.2-rasm). Agar Yuklama qarshiligi bo`lsa, har bir dioddan o`tayotgan to`g’rilangan tokni I<sub>0</sub> aniqlang.
1 44. 10.4-masala.Qarshiligi bo`lgan Yuklama bitta yarim davrli to`g’rilagich va transformator orqali sinusoidal o`zgaruvchan kuchlanishga ulangan (10.3-rasm). Agar bo`lsa, to`g’rilangan tokning o`rtacha qiymati hisoblansin. (Ventilning ichki qarshiligi va transformator cho`lg’amlari qarshiligi hisobga olinmasin).
145. 10.5-masala.
Uch fazali transformatorning ikkilamchi cho`lg’amini to`g’rilagich sxemasida ishlatish mo`ljallanmoqda (10.4-rasm). Nominal miqdorlari: Cho`lg’amlarni ulash sxemasi ∆/ʏ Tarmoqning liniya kuchlanishi . Ventillardagi teskari kuchlanishning maksimal qiymati va berilgan to`g’rilagichdan olinishi mumkin bo`lgan to`g’rilangan kuchlanish va tok aniqlansin. Ventillarning ichki qarshiliklari hisobga olinmasin.

146. 10.6-masala.

Ikkita va bitta yarim davrli to`g’rilash sxemasi uchun kuchlanishning pulsatsiya koeffitsienti aniqlansin.
147. 3.1-masala.
I=50 A tokli o`tkazgich magnit qutblari orasiga magnitaviy maydon induktsiya chiziqlariga perpendikulyar tarzda joylashtirilgan. (15-rasm) maydonning magnitaviy oqimi F=40 mkVb. Qutblarning o`lchami 60x40 mm². O`tkazgichga ta`sir qiluvchi kuchini aniqlang.
148. 3.2-masala.
Diametri 20 mm bo`lgan mis simdan I=100 A o`tayotgan bo`lsa, uning o`qidan 5, 10, 20, 30 mm uzoqda joylashgan nuqtalardagi magnitaviy induktsiya hisoblansin.
149. 3.3-masala.
Bir-biridan m masofada joylashgan ikki o`tkazgichdan I=500 A tok o`tayotgan bo`lsa, o`tkazgichning 1 m uzunligiga ta`sir etuvchi kuchni aniqlang.
150. 3.4-masala.
Diametri 50 mm bo`lgan kartonga o`ralgan, uzunligi 20 mm hamda o`ramlar soni 400 ta bo`lgan solenoidning induktivligini aniqlang.
151. 3.5-masala.
40 sm uzunlikdagi 200 A tokli o`tkazgich magnit induktsiyasi 1,5 Tl ga teng bir jinsli maydonda ko`chgan vaqtda bajargan ishni toping. O`tkazgich magnit chiziqlariga perpendikulyar tekislikda 25 sm ga ko`chgan.
152. 3.6-masala. 800 A tok o`tayotgan o`tkazgichning o`qidan 5 sm masofadagi magnit induktsiyasining qiymatini toping.
153. 3.7-masala. Uzunliklari 2 metrdan, oralaridagi masofa 10 sm bo`lgan ikkita paralel o`tkazgich orqali qisqa tutaShuv toki o`tayotgan bo`lsa, ulardan har biriga ta`sir etuvchi kuchni toping.

154. 3.8-masala.

Agar uzunligi 40 sm, diametri 5 sm va cho`lg’amlar soni =1500 ga teng tsilindrlik g’altak orqali 4 A tok o`tayotgan bo`lsa, uning magnit oqimini toping. G’altakning o`zagi ferromagnit bo`lmagan materiallardan yasalgan. ( )
155. 3.9-masala.
Uzunligi 0,6 m ga teng sim 15 m/s tezlik bilan induktsiyasi 1,25 Tl magnit maydon yo`nalishiga perpendikulyar yo`nalishida harakat qiladi.
Simning qarshiligi 0,03 Om bo`lib, uning qisqichlariga 12 V kuchlanish berilgan. Quyidagilar:

1. 
   Zanjirning quvvati;
   
2. 
   Simning mexanik quvvati;
   
3. 
   Issiqlik quvvatini aniqlang.
   

156. 3.10-masala.
Agar elektromagnitdagi induktsiya 1,2 Tl ga, qutblarning kesimi esa 1000 sm² ga teng bo`lsa, elektromagnitning tortish kuchini aniqlang.
157. 3.11-masala.
Uzun o`zaksiz g’altakning induktivligi topilsin. G’altakning uzunligi 25sm, diametri 5 sm, o`ramlar soni 1000.

158. 3.12-masala.

Agar induktivligi Gn bo`lgan g’altakdagi tok 800 A/s tezlik bilan o`zgarsa, o`zinduktsiya E.Yu.K ni toping.
159. 3.13-masala.
Magnit induktsiyasi B=1,4 Tl ga teng bo`lgan bir jinsli maydonga yuzasi S=150 cm<sup>2</sup> ga teng kontur kiritilgan. Konturning tekisligi magnit chiziqlariga tik yo`nalgan. Konturni kesib o`tgan magnit oqimini aniqlang.
160. 3.14-masala.
Magnit induktsiyasi B=0,5 Tl ga teng bir jismli magnit maydoniga toki I=12 A va uzunligi m o`tkazgich kiritilgan. O`tkazgich magnit chiziqlariga tik bo`lganida unga ta`sir qiladigan kuchni toping.
161. 3.15-masala.
Magnit induktsiyasi B=1Tl ga teng bir jinsli magnit maydoni o`tkazgichga F=0,5 H kuch bilan ta`sir qiladi. O`tkazgich magnit chiziqlariga tik o`rnatilgan va uning uzunligi bo`lgan o`tkazgichdagi tokning qiymatini aniqlang.
161. 3.16-masala.
To`g’ri chiziqli o`tkazgichning toki I=50 A. O`tkazgichdan R=25 cm masofadagi magnit maydoni induktsiyasini va kuchlanganligini aniqlang.
162. 3.17-masala.
Diametri 25 mm bo`lgan halqasimon o`tkazgichda tok I=12 A ga teng. Halqasimon markazdagi kuchlanganlikni aniqlang.
163. 3.18-masala.
Getinaks qolipli halqasimon g’altakdagi tok I=1,54 A. g’altakning o`ramlari soni W=250, tashqi diametri D=52 mm, ichki deametri d=42 mm. G’altak ichidagi maksimal va minimal magnit kuchlanganlikni aniqlang.
164. 3.19-masala.
Uzunligi bo`lgan ikkita o`tkazgich orasidagi masofa a=5 mm. O`tkazgichlardagi toklar I<sub>1</sub>=30 A va I<sub>2</sub>=75 A. O`tkazgichlarning o`zaro ta`siri kuchini aniqlang (o`tkazgichlar xavoda o`rnatilgan).
165. 3.20-masala.
Magnit induktsiyasi B=1,2 Tl teng bir jinsli magnit maydonida uzunligi bo`lgan to`g’ri chiziqli o`tkazgich v=25 m/s tezlik bilan xarakat qilyapti. Magnit chiziqlari va o`tkazgichning tekisligi orasidagi burchak . O`tkazgichdagi induktsiyalangan E.YU.K ni toping.
165. 3.21-masala.
Bir jinsli maydonda magnit chiziqlariga tik to`rtburchakli o`ram o`rnatilgan. Vaqt s ga o`zgarganda magnit induktsiyaning o`zgarishi teng bo`lib, o`tkazgichda 70 mV E.YU.K induktsiyalanadi. O`tkazgichning yuzasini toping.
166. 3.22-masala. Konturdagi oqim ilashishi induktivlik L=4,8 mGn. Konturdagi tokni aniqlang.
167. 3.23-masala.
TSilindrik g’altak markazida B=1,45 Tl, g’altakning uzunligi o`ram, o`zakning kesim yuzasi S=78,5 mm², G’altakdagi tokni, induktivlikni va markazdagi kuchlanganlikni aniqlang.
168. 3.24-masala.
G’altakda yig’ilgan energiya W_m=5,2 J, induktivlik L=0,3 Gn. G’altakdagi tokni aniqlang.