Elektron s ənədlərin mübadiləsi qaydaları r əhimova Rəhimə müəllimə Elektron s

Dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarəetmə orqanları tərəfindən 

elektron imzadan istifad

ə qaydaları

 

Dövlət  hakimiyyəti  və  yerli  özünüidarəetmə  orqanları  tərəfindən  elektron  imzadan 

istifad

ə QAYDASI :. Bu Qayda “Elektron imza və elektron sənəd haqqında” Azərbaycan 

Respublikas

ı  Qanununun  tətbiq  edilməsi  barədə”  Azərbaycan  Respublikası 

Prezidentinin  2004-c

ü  il  26  may  tarixli  65  nömrəli  Fərmanının  1.5-  ci  bəndinə  uyğun 

haz

ırlanmışdır  və  dövlət  hakimiyyəti  və  yerli  özünüidarəetmə  orqanlarında  elektron 

imzan

ın  istifadəsi  qaydalarını  tənzimləyir.  “Elektron  imza  və  elektron  sənəd  haqqında” 

Az

ərbaycan Respublikası Qanununun (bundan sonra - Qanun) 6.1-ci maddəsinə uyğun 

---

olaraq  dövlət  hakimiyyəti  və  yerli  özünüidarəetmə  orqanlarının  informasiya 

sisteml

ərində  elektron  sənəd  mübadiləsi  üçün  ancaq  gücləndirilmiş  imzadan  və 

sertifikatlaşdırılmış imza vasitələrindən istifadə edilir. Qanunun 6.2-ci maddəsinə uyğun 

olaraq dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarəetmə orqanları ancaq sahə üzrə akkreditə 

edilmiş mərkəzin (bundan sonra - Mərkəz) xidmətlərindən istifadə etməlidirlər. Hər hansı 

dig

ər  mərkəzin  verdiyi  elektron  imza  yaratma  məlumatlarından  və  sertifikatlarından 

istifad

ə  oluna:  bilməz.  Elektron  imza  yaratma  məlumatlarından  istifadə  edərək,  imza 

vasit

ələri ilə yaradılan elektron imza yalnız öz sahibinə məxsusdur. İmza sahibi bir neçə 

imza  yaratma  m

əlumatlarına  malik  ola  bilər  və  onlar  sertifikatlarında  göstərilən 

münasibətlərdə  istifadə  edilir.  Qanunun  6.3-cü  maddəsinə  uyğun  olaraq  dövlət 

hakimiyy

əti  və  ya  yerli  özünüidarəetmə  orqanlarına  digər  fiziki  və  ya  hüquqi  şəxs 

t

ərəfindən göndərilən məlumat bildirişi onun gücləndirilmiş imzası ilə təsdiqlənməlidir.  

2. ELEKTRON İMZANIN İSTİFADƏSİNİN TƏŞKİLİ  

Az

ərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, 

dövlət hakimiyyəti və yerli özünüidarəetmə orqanlarında gücləndirilmiş imzadan istifadə 

edil

ə  bilər.  Dövlət  hakimiyyəti  və  yerli  özünüidarəetmə  orqanlarında  gücləndirilmiş 

imzadan  istifad

ənin  təşkilinə  bu  orqanın  rəhbəri  məsuliyyət  daşıyır.  Dövlət  hakimiyyəti 

v

ə  ya  yerli  özünüidarəetmə  orqanında  gücləndirilmiş  imzanın  tətbiqini  informasiya 

texnologiyaları  üzrə  struktur  bölmə  həyata  keçirir.  Bu  bölmə  olmadıqda  isə  həmin 

v

əzifələrin  icrası  orqanın  rəhbəri  tərəfindən  digər  bölməyə  və  ya  şəxsə  həvalə  edilə 

bil

ər. Struktur bölməsi aşağıdakı xidmətləri yerinə yetirməlidir:  

t

əkmil  sertifikatların  hazırlanması  üçün  tələb  olunan  məlumatların  hazırlanması  və 

M

ərkəzə  təqdim  edilməsi;  imza  yaratma  və  yoxlama  məlumatlarının  yaradılması  üçün 

imza  sahibl

ərinə  məsləhət  verilməsi;  təkmil  sertifikatların  qüvvəsinin  dayandırılması, 

b

ərpa  edilməsi  və  sertifikatın  ləğv  edilməsi  üçün  Mərkəzə  müraciət  edilməsi;  imza 

sahibl

ərinin  Mərkəzlə  telekommunikasiya  şəbəkəsi  vasitəsilə  əlaqəsi  olmadıqda,  öz  iş 

yerind

ən  onlara  bu  imkanın  yaradılması;  orqanda  istifadə  edilən  imza  vasitələrinin 

uçotunun  aparılması;  imza  sahiblərinin  imza  yaratma  məlumatları  daşıyıcılarının 

uçotunun aparılması; imza sahiblərinə təkmil sertifikatın verilməsi üçün əsas sənədlərin 

saxlanılması; imza vasitələri və imza yaratma məlumatlarının imza sahibləri tərəfindən 

istifad

ə olunmasına nəzarət edilməsi.  Dövlət hakimiyyəti və özünüidarəetmə orqanının 

əməkdaşlarına  gücləndirilmiş  imzadan  istifadə  hüququnun  verilməsi,  həmçinin  təkmil 

sertifikatların  qüvvəsinin  dayandırılması,  bərpa  edilməsi  və  sertifikatın  ləğv  edilməsi 

bar

ədə Mərkəzə müraciət olunması orqanın rəhbərinin qərarı ilə həyata keçirilir.  

 

---

3.  ELEKTRON  İMZANIN  İSTİFADƏSİ    İmza  yaratma  və  yoxlama  məlumatlarının 

yaradılması  imza  sahibi  tərəfindən  orqanın  daxilində  və  ya  Mərkəzdə  həyata  keçirilə 

bil

ər.  Təkmil sertifikatda imza sahibinin məxsus olduğu orqanın adı və tutduğu vəzifə də 

göstərilməlidir.  Qanunvericiliklə  sənədin  möhürlə  təsdiqlənməsi  tələb  edildikdə,  təkmil 

sertifikatda  imza  sahibinin  s

əlahiyyətlərinə  dair  məlumatlarda  qeyd  olunmuş 

gücləndirilmiş  imzadan  istifadə  edilir.  Bu  imza  şəxsin  kağız  daşıyıcı  üzərindəki  və 

möhürlə  təsdiq  edilmiş  əl  imzasına  bərabər  tutulur.    Möhür  kimi  istifadə  edilən 

gücləndirilmiş imzanın təkmil sertifikatında əlavə olaraq bu imzanın xüsusi təyinatı, onun 

istifad

ə  sahəsi  və  möhür  üzərindəki  mətn  qeyd  edilir.    Möhür  kimi  istifadə  edilən 

gücləndirilmiş  imzanın  qoyulma  hüququ  orqanda  buna  səlahiyyəti  olan  imza  sahibinə 

verilir.  İmza sahibi vəzifədən azad edildikdə, orqan ona məxsus olan təkmil sertifikatın 

l

əğv edilməsi barədə Mərkəzə müraciət edir. İmza sahibinin imza yaratma məlumatları 

onların  bərpa  olunmasını  istisna  edən  üsullarla  məhv  edilir.  .  İmza  sahibi  vəzifə 

s

əlahiyyətlərinin  icrası  üçün  yalnız  bu  məqsədlə  hazırlanmış  imza  yaratma 

m

əlumatlarından  istifadə  edir.  Bu  imza  yaratma  məlumatlarından  xidmətdənkənar 

m

əqsədlərlə  istifadə  edilə  bilməz.    Səlahiyyətinə  uyğun  olaraq  imza  sahibinin 

istifad

əsində yalnız bir imza yaratma məlumatı ola bilər.  

4. ELEKTRON 

İMZA YARATMA MƏLUMATLARININ MÜHAFİZƏSİ  

 

İmza sahibi imza yaratma məlumatlarının mühafizəsini təmin etməlidir.  İmza yaratma 

m

əlumatlarının  konfidensiallığının  pozulduğu  hallarda  imza  sahibi  bu  barədə  dərhal 

orqan

ın  müvafiq  struktur  bölməsinə  (şəxsə)  məlumat  verməlidir  və  müvafiq  imza 

yaratma m

əlumatlarından istifadə etməməlidir. Bu halda struktur bölməsi (şəxs) müvafiq 

sertifikatın  qüvvəsinin  dayandırılması  üçün  təxirəsalınmaz  tədbirlər  həyata  keçirir  və 

mümkün  imkanlardan  istifadə  edərək  Mərkəzi  bu  barədə  məlumatlandırır.  Struktur 

bölməsi (şəxs) bir gün ərzində sertifikatın ləğv edilməsi barədə Mərkəzə rəsmi müraciət 

edir..  Aşağıdakılar  imza  yaratma  məlumatlarının  konfidensiallığının  pozulması  halları 

hesab  edilir:  imza  yaratma  m

əlumatları daşıyıcısının itməsi; imza yaratma məlumatları 

daşıyıcısının itməsi və sonradan tapılması; orqanın informasiya sistemində konfidensial 

informasiyanın sızmasına və ya təhrif olunmasına ciddi şübhələrin yaranması;  

imza  yaratma  m

əlumatları  daşıyıcılarının  saxlanıldığı  vasitələrə  müdaxilə  şübhələrinin 

v

ə  ya  əlamətlərinin  olması;  imza  yaratma  məlumatlarının  və  onların  aktivləşdirilməsi 

kodunun  dig

ər  şəxslərə  bəlli  olması;  imza  yaratma  məlumatlarının  yaradılmasında 

iştirak  etmiş  əməkdaşların  vəzifədən  azad  edilməsi.    İmza  sahibi  imza  yaratma 

m

əlumatlarının  mövcud  tələblərə  uyğun  istifadəsinə  məsuliyyət  daşıyır  və  zərurət 

olmadan  imza  yaratma  m

əlumatlarının  surətinin  çıxarılması,  onların  digər  şəxsə 

---

verilm

əsi qadağandır.   İmza yaratma və  yoxlama məlumatlarının istifadə müddəti şərti 

olaraq  1  (bir)  ildir  v

ə  Mərkəz  tərəfindən  müəyyən  edilir.  Bu  müddət  bitdikdə,  imza 

yaratma  v

ə  yoxlama  məlumatları  dəyişdirilməlidir.  Dəyişdirilmə  planı  və  ya  plandan 

k

ənar  qaydada  aparıla  bilər.  İmza  yaratma  və  yoxlama  məlumatlarının  dəyişdirilməsi 

onların  yaradılması  qaydalarına  uyğun  aparılır.  Azərbaycan  Respublikası  Nazirlər 

Kabinetinin  2006-

cı il 28 yanvar tarixli 27 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir.