12
12
chastota bilan harakat qiladi. Bu harakatni
plazma tebranishlari,
pl
ni esa
plazma
chastotasi yoki
lengmyur chastotasi deyiladi. Albatta, elektronlar bilan ionlar
to‘qnashuvi natijasida elektronlarning tebranma harakati so‘nadi.
Plazma tebranishlari sodir bo‘ladigan masofani quyidagi mulohazalar
asosida topamiz: elektr maydonda
x masofaga siljigan elektron
A
F
x
o
2
2
x
n
e
e
(1.14)
ish bajaradi. Bu ish shu elektron kinetik energiyasining o‘rtacha o‘zgarishi
(tahminan
kT
e
ga teng) hisobiga bajariladi. Shuning uchun
o
2
2
x
n
e
e
kT
e
.
Bundan
x
2
e
e
n
e
kT
2
o
(1.15)
Bu ifoda issiqlik harakati tufayli plazmada zaryadlar fazoviy ajraladigan
masofaning maksimal qiymatini aniqlaydi. Odatda, uni
debay radiusi (
D
) deb
ataladi:
D
e
e
n
e
kT
2
o
(1.16)
Shunday qilib, debay radiusi zaryadlarning fazoviy ajralish masshtabini,
plazma chastotasi esa zaryadlarning ajralmagan holatga qaytish davrini, ya‘ni
plazmaning zaryad jihatdan neytralligini tiklash davrini harakterlaydi. Bu ikki
kattalik plazmaning asosiy harakteristikalari hisoblanadi.
Hulosa qilib aytganda, elektronlar va ionlardan iborat gazni, bu gaz egallagan
hajmning chiziqli o‘lchamlari debay radiusidan katta bo‘lgandagina (faqat shu
holdagina kvazineytrallik sharti bajariladi) plazma deb atash mumkin.
Hozirgi vaqtda plazmadan ikki yo‘nalishda foydalanish mo‘ljallanyapti:
1) boshqariluvchi
termoyadro
reaktsiyalarida;
2) magnitogidrodinamik
generatorlarda (MGDG).
Dostları ilə paylaş: