Elektrotehnika va elektronika

 
14.2-rasm. Boshqarish knopkalari. 

---

188 
Elektromagnit kontaktorlar – 
50-60 Gts chastotali 660 V gacha kuchlanishli uch fazali asinxron 
qisqa tutashgan rotorli dvigatellarni masofadan ishga tushirish, to’xtatish va reverslash uchun 
mo’ljallangan. KM-103 elektromagnit kontaktorlarning farqli tomoni 9A li rusumlilaridan boshlab normal 
yopiq kontaktlarning hamda 32A li rusumlilaridan boshlab esa kuch o’tkazgichlari (kabellar) jilalarini 
ikkilangan qisish qurilmalarining mavjudligidir(14.3-rasm (a)).
KM – modul seriyali kontaktor yoritish, konditsioner, ventilyatsiya, isitish tizimlarini masofadan 
boshqarishga mo’ljallangan. Kontaktor 35-mm li DIN reykaga mahkamlanuvchi modul korpusida 
tayyorlangan bo’lib, standart tarqatish shchitlarida modul konstruktsiyali boshqa apparaturalar (masalan 
avtomatik o’chirgichlar) bilan o’rnatilishi mumkin( 14.3-rasm (b)).
14.3-rasm. Elektromagnit kontaktorlar. 
Kontaktorlar
 
- 
bu uzoqdan ta’sir etadigan apparatlar bo‘lib, normal ish rejimidagi elektr zanjirlarni 
ko‘p ulash, va uzish uchun xizmat qiladi. Kontaktorlar 3-4000 A tokka kuchlanishining o‘zgarmas tokida 
220, 440, 650, 750 V va o‘zgaruvchan tokida 380, 500 va 660 V ga mo‘ljallab ishlab chiqariladi va soatiga 
600-1500 marta ulash imkonini beradi. Kontaktorlarning ayrim maxsus seriyalari soatiga 14000 
martagacha ulash imkoniyatini beradi. 

---

189 
Kontakt tizimi elektromagnit yordamida ulanadigan elektromagnit kontaktorlar eng ko‘p qo‘llaniladi.
Kontaktorlar bosh kontaktlar tizimi, yoy so‘ndiruvchi qurilma, elektromagnit tizim va yordamchi 
kontaktlardan tashkil topgan. Boshqarish zanjiridagi kuchlanish ancha kamayganda, shuningdek, u 
yo‘qolganda kontaktor avtomatik ravishda uziladi. 
Zamonaviy kontaktorlar yopiq plastmassa korpusda (KTU seriyasi) ishlab chiqariladi. 
Kontaktorlar qurilmani normal bo‘lmagan rejimlar (o‘tayuklanish, q.t. toklari) dan muhofazalay 
olmaydi, shuning uchun ular avtomatik boshqarish sxemasida normal bo‘lmagan rejimni sezadigan va 
elektromagnit g‘altakning zanjirini uzadigan maxsus rele bilan birgalikda qo‘llaniladi.