Elektrotehnika va elektronika

M
ishg.t 
= 2M
n
gacha kamaytirish uchun yakor chulg‘amiga ketma-ket ulangan rezistor qarshiligi kiritiladi. Bu rezistor 
ishga tushirish rezistori deyiladi. Ishga tushirish tokini 
2I
n
gacha kamaytiruvchi rezistor qarshiligi 
R
ishg.t
ning qiymatining 
I
ishg.t
,
ifodasi orqali
I
ishg.t
, = 2I
n
U
n
 / R
ya
 + R
ishg.t
dan topiladi, ya’ni 
(13.23) 
O‘zgarmas tok motorlari uchun yakor chulg‘ami qarshiligini quyidagicha aniqlash mumkin: 
bunda
η
 = P
n
 / U
n
 I
n
– motor foydali ish koeffitsientining nominal qiymati: 

---

185 
R
n
 = U
n
 / I
n
– motorning nominal qarshiligi. Yakorga kuchlanish berilganda undan o‘tadigan ishga 
tushirish tokini nominal qiymatgacha kamaytiruvchi qarshilik o‘zgarmas tok motorining nominal qarshiligi 
deb ataladi. Ishga tushirish rezistori odatda bir necha pog‘onadan iborat qilib tayyorlanadi. Ishga 
tushirilgan motor chastotasinining ortib borishi bilan uning yakor toki va, demak, aylantiruvchi momenti 
kamayib boradi. Motor chastotasining 
n
c
, qiymatigacha bir tekisda ortib borishini ta’minlash uchun 
aylantiruvchi momentning o‘rtacha qiymatini o‘zgarmas qilib saqlash kerak. Buning uchun ishga 
tushiruvchi momentning qiymati o‘zining 
 
M
max
= 2M
n
= M
ishg.t
qiymatidan