n c const gacha ortib borishdagi jarayoni motorni ishga tushirish jarayoni deyiladi. Bu jarayon ishga
tushirish toki
I ishg.t , ishga tushirish momenti
M ishg.t va ishga tushirish vaqti
t
ishg.t
lar bilan xarakterlanadi.
Elektr tarmog‘iga ulangan motorning tinch turgan yakori chulg‘amida hosil bo‘lgan tok uning ishga
tushirish toki deb ataladi. Yakorning tinch holatida
n = 0 bo‘lgani sababli
Eya = 0 bo‘ladi. Demak, ishga
tushirish tokining qiymati quyidagicha ifodalanadi:
(13.22)
Bunda:
Σ R = R ya + R T – yakor zanjirining qarshiligi.
Yakor chulg‘amining qarshiligi qiymati, odatda juda kichik, ya’ni
R ya = (0,1 ÷ 2) Om bo‘ladi. Shunga
binoan nominal tezlik va nominal tok.
I n = U n – E ya / R ya bilan ishlayotgan motor yakoridagi kuchlanishning tushuvi I
ya
R ya = (3 ÷ 8)%U ya bo‘ladi. Demak, nominal kuchlanishli elektr tarmog‘iga yakor chulg‘amini bevosita, ya’ni tashqi qarshiliksiz
ulansa, u holda bu chulg‘amdan o‘tadigan yakor tokining nominalga nisbatan 10-20 marta ortib ketadi.
Natijada kollektor atrofida aylanuvchi olov va haddan tashqari katta aylantiruvchi moment hosil bo‘lib,
motordagi izolyatsiya va aylanuvchi mexanik qismlar ishdan chiqishi mumkin. Ishga tushirish tokini
kommutatsiya va aylanuvchi qismlarga xavfli bo‘lmagan qiymat
I ishg.t ,= 2I n gacha va, demak,
