Elektrotehnika va elektronika

dn/dt
>
 0
bo‘lib, aylantiruvchi 
momentga teskari yo‘nalgan dinamik moment hosil bo‘ladi.
Motorni tormozlashda esa uning chastotasi kamayib borgani uchun 
dn/dt
<
 0
bo‘ladi. Bunda hosil 
bo‘lgan dinamik moment motor chastotasining pasayishiga halaqit beradi, ya’ni tormozlovchi momentga 
nisbatan teskari yo‘naladi.
Motornig o‘zgarmas chastota bilan aylanishda esa 
dn/dt
= 0
bo‘lib, dinamik moment hosil 
bo‘lmaydi. Motorning o‘zgarmas chastota bilan aylanayotgan holati uning turg‘un holati deyiladi. Demak, 

---

181 
motor vali(o’qi)ga ta’sir etuvchi momentlarning muvozanat tenglamasi umumiy holda quyidagicha 
ifodalanadi: 
. 
(13.12)
Aylantirilayotgan ish mexanizmi, ko‘pincha, reaktiv qarshilik momentiga ega bo‘ladi. Bunda 
momentlarning muvozanat tenglamasi quyidagicha ifodalanadi: 
.
(13.13) 
Motorning turg‘un rejimida, 
n=const
ya’ni bo‘lganda (13.13) tenglama yana ham soddalashadi: 
. 
(13.14) 
Demak, turg‘un rejimda motorning aylantiruvchi momenti statik qarshilik momentiga teng va u bilan 
doimo muvozanatda bo‘ladi. Agar 
M
c
qiymati o‘zgarib, masalan,
M 
<
M
c1
bo‘lib qolsa, uholda motorning 
aylantiruvchi momentining qiymati ham momentlar muvozanati boshqa pastroq turg‘un chastotada 
tiklangunga qadar ko‘payib boradi. 
Motorning aylantiruvchi momenti quyidagicha aniqlanadi: 
(13.15) 
Motor vali(o’qi)dagi foydali moment quyidagicha topiladi: 
(13.16)
Motor shchitida uning nominal foydali quvvati 
P
n
, toki 
I
n
, kuchlanishi