Elmi redaktorlar amea-nın müxbir üzvləri

 
Gəvən – Astragalus dasyanthus Pall. 
 
Gəvən  cinsinin  dünya  florasının  tərkibində  1600-2000  növü  yayılmıĢdır.  Bunlardan  800 
növünə keçmiĢ SSRĠ ərazisində, 235 növünə  Qafqazda, o cümlədən 150 növünə Azərbaycanda rast 
gəlmək olar. 
 Cinsin 
adı 
astraqal 
- 
Astragalus 
sözündən 
götürülmüĢdür.  Dioskorid  onu  paxlalılar  fəsiləsinə  daxil  olan 
bitki adlandırıb. Bitkinin yunanca adı «astaragolos» qoyunun 
oynaq sümüyü adlanan «topuq» sözünün mənasını bildirir. Bu, 
bitkinin toxumunun formasını xatırladır. 
Gəvəndən 
müalicə 
məqsədləri 
üçün  may-iyun 
aylarında  toplanmıĢ  otundan  istifadə  edilir.  Ən  yaxĢısı  may 
ayının  axırları  toxum  fazasına  qədər  toplamaq  məsləhət 
görürlür.  Bitkini  əl  ilə  toplamaq  olmaz.  Çünki  tumurcuğu 
zədələnə bilər. Toxum əmələ gətirməsi üçün budaqlarının bir hissəsini saxlamağı məsləhət görürük. 
ToplanmıĢ  xammalı  tez  qurutma  məntəqələrinə  gətirib  təhvil  vermək  lazımdır.  Bitkini  çürümüĢ, 
zədələnmiĢ hissələrdən təmizləyib, qayçı ilə xırda hissələrə salıb, kağız üzərinə nazik təbəqə halında 
sərib,  mehvuran  kölgəli  yerlərdə  qurudurlar.  Quruma  o  vaxt  baĢa  çatmıĢ  olur  ki,  bitkiyə  azacıq 
toxunduqda yarpağı və çubuğu asan əzilib qırılır. 
Altıçiçəkli 
gəvənin 
tərkibində 
saponinlər, 
flavonoid 
birləĢmələri,  qlissirizin,  kversetin,  kempferol  birləĢmələri  və  onların 
qlükozidləri  aĢkar  edilmiĢdir.  Gəvəndən  hazırlanan  preparatlardan 
Tibet,  Çin,  Monqolustan,  Koreya,  Hindistan  və  Rusiyada  tibb 
sahəsində istifadə olunur. 
Astraqaldan 
hazırlanan 
preparatlar 
ilə 
orqanizmin 
müqavimətinin  möhkəmləndirilməsində,  tonusartırıcı  vasitə  və 
immunostimulyator kimi istifadə edilir. 
ġəkərli  diabet  və  ateroskleroz  zamanı  ınaddələr  mübadiləsini 
nizamlayır,  qan  dövranını  yaxĢılaĢdırır,  cinsi  fəallığı  artırır,  qan 
təzyiqini  aĢağı  salır,  tac  damarlarını  geniĢləndirir  və  s.  Bundan  baĢqa 
hipertoniya, xroniki ürək çatıĢmazlıqlarına ən yaxĢı təsir göstəıir. 

---

124 
 
KiĢilərə cinsi zəiflik zamanı gəvən preparatlarından qəbul etməyi məsləhət görürlər.