Elmi redaktorlar amea-nın müxbir üzvləri

 
Cədvəl 7. Müxtəlif illərdə adi baĢınacağı meyvəsinin kimyəvi tərkibində baĢ verən 
dəyiĢikliklərin%-lə miqdar göstəricisi 
Ġl 
Quru 
maddə 
Ümumi 
Ģəkər 
Ümumi 
turĢuluq 
Askorbin turĢusu, 
mq%-lə 
AĢı və boyaq maddələrinin 
ümumi miqdarı 
1963 
28,8 
11,35 
2,08 
39,6 
1,10 
1964 
17,7 
10,92 
2,12 
31,36 
1,66 
1965 
20,2 
7,59 
19,4 
10,21 
0,91 
1968 
18,2 
8,13 
1,86 
14,6 
1,20 
1977 
19,4 
6,63 
1,39 
7,0 
1,35 
 
Aparılan  elmi  tədqiqatlar  zamanı  müəyyən  edilmiĢdir  ki,  antosian  bitkidə  gedən  prosesləri 
nizamlamaqla yanaĢı, bitkini aĢağı temrepaturdan, radiasiya Ģüalarının zərərli təsirlərindən qoruyur 
və yeyinti sənayesində qiymətli boyaq maddəsi kimi geniĢ istifadə olunur. 
Biz isə ilk dəfə olaraq adi baĢınağacının qabıq və meyvələrindən boyaq ekstraktı hazırlayıb 
yun  ipi  sarı,  sarı-narıncı,  narıncı,  narıncı-yaĢıl,  narıncı-tütünü,  bozumtul,  qonur,  açıq  qəhvəyi, 
Ģabalıdı, bənövĢəyi, göyümtül və s. rəng və çalarlara boyadıq. 
Müalicə  məqsədləri  üçün  bitkinin  aprel  və  may  aylarında  toplanan  qabıq  və 
giləmeyvəsindən istifadə olunur. 
BaĢınacağının  meyvələrindən  hazırlanan dəmləmə  və  cövhərlər  qankəsici, antiseptik  vasitə 
kimi,  soyuqdəymə  əleyhinə,  yarasağaldıcı  təsirli  maddə  kimi,  qıcolmada,  əsəb  sisteminin 

---

213 
 
sakitləĢdirlməsində istifadə edilir. 
BaĢınağacı  meyvəsindən  alınan  preparatların  farmakoloji  xüsusiyyətlərini  öyrənərək  belə 
nəticəyə gəlmiĢlər ki, bu preparatlar insan orqanizmi üçün heç bir mənfı təsirə malik deyildir. Belə 
ki,  bitkinin  qabıq,  yarpaq  və  çiçəklərindən  hazırlanan  dərman  preparatlarından  qanın 
laxtalanmasında, qanaxmanın dayandırılmasında, soyuqdəymədə, uĢaqlıq əzələləri tonusunun aĢağı 
salınmasında  və  s.  zamanı  iĢlədilir.  Adi  baĢınağacının  qabığından  hazırlanan  ekstraktlardan 
mamalıq-ginekoloji  praktikada  uĢaqlıq  qanaxmalarının,  abortdan  sonra  baĢ  verən  kəskin 
qanaxmaların  dayandırılmasında  istifadə  edilir.  Bundan  baĢqa  adi  baĢınağacının  qabıq,  yarpaq  və 
meyvəsindən  alınan  preparatlardan  babasil,  daxili  qanaxmaların,  mədə-bağırsaq  xəstəliklərinin 
müalicəsində istifadə edən zaman 2-3 gündən sonra öz müsbət təsirini göstərməyə baĢlayır. 
Xalq təbabətində baĢınağacı prepartlarının öskürək, soyuqdəymə, hıçqırma, skleroz, ağ ciyər 
vərəmi və mədə xəstəliklərinin, eləcə də uĢaq diatezi, uĢaq ekzemalarında, dəri vərəmi, ürək, böyrək 
və  mədə  xəstəliklərinin  müalicəsində  gözəl  nəticələr  verməsi  elmi  və  praktiki  təcrübələrlə  sübut 
edilmiĢdir.  Qabığından  hazırlanan  cövhərdən  nevrasteniyada,  isteriyada,  epilepsiyada,  hipertoniya 
xəstəliklərinin  müalicəsində  istifadə  edilir  (A.S.Smirova,  V.M.Yadrova,  1968;  Q.B.Kazanova, 
1973; V.Ġ.Zavpajnov və baĢqaları, 1977).