Elşən Misir oğlu Nəsibov

Dövlətin strateji və taktiki sahələri  
 
Dövlət  strateji  sahələrin  məcmusundan  ibarət  olan  bir  kompleksləşdirici 
bütövdür.  Dövlətin  güclü  fəaliyyəti  onun  artan  tərkib  elementləri  ilə  və 
fəaliyyətinin  artan  treyektoriyası  ilə  müəyyən  olunur.  Düzgün  müəyyən 
edilmiş  və  tələbata  cavab  verən  strategiya  dövləti  gücləndirir.  Dövlət  özü 
daxilən  və  zahiri  bütöv  etibarilə    strateji  bir  fenomendir. 
Ona  görə  ki, 
elementlər  çox  vacibdir  və  elementlər  öz-özünü  təmin  etməyə  yönəlir.  Bu 
aspektdə  dövlətin inkişafı məqsədilə daima ardıcıl və silsilə xarakterli strateji 
proqramlar  (dövlətin  makro  iqtisadiyyatına  və  digər  makro  sahələrinə, 
məsələn,  təhsilə  aid  olan  universal  və  əhatəli  proqramlar),  layihələr  qəbul 
olunur  və  icrası  təmin  edilir.  Dövlət  bir  varlıq  və  ali  siyasi  qurum  olaraq  
pilləli,  iyerarxiyalı  əsaslı  strateji  sahələr  məcmusundan  formalaşır.  Dövlətin 
strateji  sahələrinin  genişlənməsi  elə  ümumi  elementlərin  (burada  əhalinin 
artmasından  tutmuş,  resursların,  resursları  idarə  edən    strukturların, 
potensialın,  potensialı  yaradan  elementlərin  çoxalması  da  daxil  olmaqla) 
genişlənməsindən formalaşır.    
Dövlətin  tərkib  elementləri  vəhdət  prinsipləri  altında  baza  və  üst 
elementlərə  bölünə  bilir.  Baza  elementlər  başlıca  olaraq  dövlətin  baza 
dayaqlarını  təşkil  edir.  Baza  dayaqların  hərəkət  vəziyyətində  olması  üst 
hissələrin  də  hərəkətdə  olmasını  təmin  edir.  Üst  hissələr  də  hərəkət 
dövriyyəsinin  genişlənməsi  sayəsində  bazaya  çevrilir.  Burada  elementlər 
silindr  formasında  cəmləşirlər.    Dövlətin  strategiyası  baza  sahələrin 
stimullaşdırılmasından,  yenidən  qurulmasından,  üst  proseslərə  cavab  olaraq 
yenidən istiqamətləndirilməsindən asılıdır. (Qeyd: dövlət hüquqi tənzimləməni 
yeniləmək  və  yeni  norma  və  qaydaları  müəyyən  və  tətbiq  etmək  məqsədilə 
daima islahatlar həyata keçirir. Strategiyanı yeniləyir. Yenilənmiş strategiyanın 

---

102 
 
tərkibi  olaraq  hakimiyyət  strategiyasını  formalaşdırır.  Hakimiyyətin  daxili 
strukturlarında  islahatlar  həyata  keçirir,  yeni  strukturlar  yaradır.  Yeni 
islahatların  məqsədi  sahələr  və  obyektlər  üzərində  yeni  tənzimləmə 
strategiyasını və taktikasını tətbiq etməkdən ibarət olur).   Dövləti təşkil edən 
elementlərin hərəkətləri (üst və alt elementlərin hərəkətləri) daima yeni strateji 
və taktiki əhəmiyyət kəsb edən vəziyyətlərin ortaya çıxmasını təmin edir.  
Dövlətin mühüm əhəmiyyət kəsb edən sahələri, strukturları onun strateji, 
yəni vacib, fundamental, aparıcı avanqard   sahələri adlanır. Hansılar ki, dövlət 
baza  etibarilə  bu  sahələr  üzərində  qurulur.    Dövlətin  əsas  fəaliyyətini  təmin 
edən,  onu  baza  olaraq  hərəkət  vəziyyətində  saxlayan    baza  sahələr  strateji 
sahələrdir. Baza sahələrdə proseslər mahiyyətinə və miqyasına görə strateji və 
taktiki  adlanır.      Strateji  sahələr  dayaq  sahələridir  və  genişlənmə  həm  də 
taktika ilə  müəyyən olunur.  Yəni, strateji sahələrdə həyata keçirilən islahatlar 
özlüyündə  taktiki  məzmun  kəsb  edir.      Dövlətin  fəaliyyəti  strateji  və  cari 
taktiki  sahələrdən  ibarətdir.  Strategiyanın  cari  olaraq,  yəni  zamanla  həyata 
keçirilməsi  özlüyündə  taktiki  sahələrin,  üst  sahələrin  də  formalaşmasını  və 
yenilənməsini təmin edir.   
Fəaliyyətin  strateji  və  taktiki  məzmununu  miqyas  və  kəmiyyət,  həcm 
müəyyən  edir.  Strateji  fəaliyyət  makro,  takitiki  fəaliyyət  isə  mikro 
strukturladan  ibarətdir.  Taktiki  sahələr  makro  sahələrin  içərisində  qərarlaşır. 
Taktika həm də strategiyanın qorunmasına yönəlir. Məsələn, elə konstitusiyaya 
ə
məl  olunması,  qanunların  icrası,  proqram  və  doktrinaların,  digər  konseptual 
və  çərçivə  sənədlərinin  icrası    özlüyündə  strategiyanın  inkişaf  və  müdafiə 
təminatını  yerinə  yetirir.    Müəyyən  olunmuş  strategiya  taktikaların  tətbiqi  ilə 
tamamlanır.  Strateji  sahələrdə  elementlər  toplusu  çoxluq  təşkil  edir.  Strateji 
sahələrdə miqyas genişlənir. Elementlərin sayı və tətbiqi sahələri çoxalır.  
Strateji  sahələr  daha  çox  proqnozlaşdırıcı  və  planlaşdırıcı  əhəmiyyətə 
malik  olur.  Strateji  sahələr  şaxəli  olduğundan  burada  proqnozlaşdırma  və 
planlaşdırma  şaxəli  və  konseptual  əhəmiyyət  kəsb  edir.    Strateji  sahələr 
ölkənin  daxilində  və  beynəlxalq  münasibətlərdə  mövcud  olur.  Dövlət  öz 
mövcudluğunu  daxili  və  xarici  strategiyasının  icrası  ilə  təmin  edir.    Hər  iki 
sahədə  olan  strateji  sahə  bir-birini  tamamlayır.  Nəticəsi  isə  dövlətin 
güclənməsinə 
və 
möhkəmlənməsinə 
xidmət 
edir.