6
I FƏSİL.
MÜASİR
İNFORMASIYA
TEXNOLOGİYALARI
SOSİAL-İQTİSADİ
İNKİŞAFİN KATALİZATORU KİMİ
1.1. İKT-nin müasir durumunun hüquqi bazasının təhlili
XXI əsrin əvvəli İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyalarının (İKT)
cəmiyyətin inkişafına təsir göstərən vacib amillərdən birinə çevrilmişdir. Cəmiyyətin
inkişaf tarixində 3 qlobal sosial-texniki dəyişiklik qeyd olunur- aqrar dəyişiklik,
sənaye inqilabı və informasiya inqilabı. Sonuncu inqilab müasir informasiya
texnologiyalarının tətbiqi ilə sosial həyatın informasiyalaşdırilması prosesi kimi
reallaşır və günümüzün ən aktual proseslərindən birinə çevrilmişdir.
1980-cı illərdə kompüterlər yaranan zaman insanlar onun geniş imkanları
haqqında tam təsəvvürə malik deyildi və az insanlar inanırdılar ki, informasiya əsri
bağlayır və dünyanı, onun dünənini əsaslı formada dəyişəcək. Bu gün formalaşmaqda
olan informasiya sözünü çoxlari təsəvvürə belə gətirə bilməzdi. Son illərdə
informasiya texnologiyalarının sürətli inkişafı nəticəsində biz yeni İnformasiya
Dünyasına keçid dövrünü yaşayırıq. Bu keciddə insanları nələr gözlədiyini tam
bilməsək də bilməliyik ki, kompüter erasında fərqli olaraq informasiyalaşmış
cəmiyyət daha çox insanı əhatə edəcək və insanı daha da inkişaf etdirəcək. İlk
növbədə münasibətlərin forması və məzmunu dəyişəcək və yeni iqtisadi sahələr
yaranacaq ki, bu dəyişiklik fərdi kompüterin yaratdığı imkanlardan daha möhtəşəm
olacaq. Belə ki, fərdi kompüterlər, internet, elektron poçt, elektron ticarət, elektron
bank,
multimedia
məhsulları,
İP-telefon,
vertual
oyunlar,
intellektual
sistemlər,obrazların və nitqin tanınması – bunlar hamısı növbəti inqilabı dəyişikliyi
səciyyələndirən əsas amillər olacaq.
70-80-cı illərdə fərdi kompüterlərin ilk yarandığı imkanlarının üzə çıxdığı
vaxtlar cəmiyyətdə elə də geniş əhatə dairəsi yaratmamışdı. Kütləvi informasiya
vasitələri bu yeni sahəni demək olar ki, çox zəif işıqlandırırdılar. Kompüterə və onun
7
imkanlarına aludə olmuş bəzi insanlar, sanki geniş kütlədən təcrid olunaraq öz
dünyalarında yaşayırdılar. Bunu bir səbəbi də, bu yeniliyin bu qədər sürətlə və əhatəli
olaraq cəmiyyətin məişətinə daxil olacağına inamsızlıq idi. Fakt isə göz qabağındadır,
hər birimizin gündəlik fəaliyyətində və həyatında informasiya texnologiyalarımühüm
yer tutur.
İnformasiya Dünyası mövzusu kütləvi informasiya vasitələrinin, televiziya
kanallarının beynəlxalq təsisatların, elmi konfransların, sammitlərin, aparıcı
dövlətlərin liderlərinin zirvə görüşlərinin əsas müzakirə predmetinə çevrilir. Son
onillikdə bu məsələyə demək olar ki, cəmiyyətin bütün təbəqələri (dövlət məmurları,
biznes adamları və vətəndaşları) tərəfindən çox böyük diqqət və maraq göstərilir.
İnformasiya Cəmiyyəti üzrə keçirilmiş Cenevrə və Tunis Sammitləri göstərdi ki, bu
diqqət və maraq təkcə inkişaf etmiş ölkələrdə deyil, həmçinin kompüter
istifadəçilərinin sayına görə dünya üzrə sonuncu yerləri tutan ölkələrdə də çox
böyükdür.
Mütəxəsisslərin fikrincə, İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları
sahəsində inqilab hələ yenicə sürət alır və onillikləri əhatə edəcəkdir. Onun nəticələri
isə yeni vasitələr olacaq, hansı ki, İKT nəinki yeni iqtisadi və sosioloji durumlar
yaradacaq, həm də insanın özünü dəyişəcək. İnsanlar real ehtiyaclarını vertual
aləmdən istifadə edərək ödəyəcəklər. İnsanların mal və xidmətlərə olan tələbatlarının
ödənilməsinin minimum məsrəflərə endirəcək. Nəinki maddi, həm də mənəvi
tələbatların ödənilməsində İKT əvəzedilməz vasitəyə çavriləcək. Ölkələrin təcrübəsi
göstərir ki, informasiya cəmiyyətinin formalaşması proseduru mürəkkəb və
çoxşahəlidir. Bu ilin uğurla həyata keçirilməsi isə cəmiyyətin hər bir üzvünün
informasiya
texnologiyalarının
gündəlik
həyatımızda
əhəmiyyətini
necə
istifadəsindən və dərk edilməsindən asılı olan məsələdir.
8
Məhz bu fikir 2003-cü ilin dekabrında Cenevrədə
1
və 2005-ci ilin noyabrında
Tunisdə respublikamızın da təmsil olunduğu İnformasiya Cəmiyyəti üzrə Dünya
Sammitlərində müzakirə olunan mövzuların ana xəttini təşkil edirdi. Bu Sammitlər
cəmiyyətin inkişafında bir də ona görə tarixi əhəmiyyət kəsb edirdi ki, ilk dəfə olaraq
biznes, hökumət və ən başlıcası vətəndaş cəmiyyətinin nümayəndələri bir araya
gələrək dünyanın inkişafı naminə vahid mövqedən çıxış etmək qərarına gəlirdi.
Bu fikri gündəmdə saxlamaq üçün hər ilin 17 May tarixinin “Ümumdünya
İnformasiya Cəmiyyəti Günü” kimi qeyd olunması qərara alındı. “Tunus Öhdəlikləri”
sənədində isə iştirakçı dövlətlər bütün xalqların inkişafına xidmət edəcək Qlobal
İnformasiya Cəmiyyətinin qurulması prosesində ortaya çıxa biləcək hər bir problemin
vaxtında və operativ həlli üçün birgə fəaliyyət göstərəcəklərini bir daha təsdiqlədilər.
Ümum inkişaf yolu gedərək Azərbaycanda informasiya cəmiyyətinə keçid üçün
müvafiq mühitin yaradilması yolu seçilmişdir. Azərbaycanda aparılan dövlət siyasəti
informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının bir prioritet sahə kimi inkişafına
əlverişli sərait yaratmışdır. İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları müasir
Azərbaycan cəmiyyətinin ən vacib infrastrukturu, iqtisadiyyatımızın bir sektoru, əmək
məhsuldarlığının artım amili və müasir sosial inkişafın katalizatoru olaraq,
Azərbaycanda energetika sektorundan sonra dinamik inkişaf edən ikinci sahədir.
Neft sektoruna və iqtisadiyyatın digər sahələrinə milyardlarla investisiya
yatıran Qərb şirkətləri Azərbaycan
2
da informasiya cəmiyyətinin bərqərar olması
prosesində yaxından iştirak etməyə başlamış, bu məqsədlə Azərbaycana yeni və
modern texnologiyalar getirilmişdir.
Ölkədə İKT-nin inkişaf etdirilməsi məqsədilə ilk növbədə qanuni və hüquqi
baza yaradılmasının vacib olduğundan Azərbaycanda da bu məqsədlə adları aşağıda
1
www.mincom.com.az
2
“Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli
Strategiya”(2003-2012-ci illər)
9
qeyd edilən çoxlu sayda dövlət proqramları , strategiya və qanunlar qəbul
olunmuşdur:
Milli Strategiyanın əsas məqsəd informasiya və kommunikasiya
texnologiyalarından geniş istifadə etməklə şəffaf iqtisadi sistem yaratmaq, ölkənin
demokratik inkişafına kömək etmək və informasiya cəmiyyətinin formalaşmasını
təmin etməkdir.
Milli strategiyanın əsas vəzifələrinə aşağıdakılar aiddir:
-informasiya cəmiyyətinin hüquqi bazasının yaradılması və daim inkişaf
etdirilməsi;
-cəmiyyətdə insan amilinin önə çəkilməsi,vətəndaşların keyfiyyətli təhsil
alması, tibbi xidmət və sosial təminatlar kimi xidmət sahələrinin inkişafı üçün
əlverişli şəraitin yaradılması;
-vətəndaşın və sosial institutların məlumat almaq, istifadə etmək kimi
hüquqlarının təmin edilməsi üçün müvafiq şəraitin yaradılması;
-səmərəli, şəffaf və ictimai nəzarət oluna bilən dövlət idarəçiliyinin və yerli
bələdiyyə etmənin həyata keçirilməsi, elektron hökumətin, elektron ticarətin elektron
bank, elektron biznesin formalaşdırılması və inkişaf etdirilməsi;
-ölkənin iqtisadi, sosial və intelektual potensialının artırılması, insan faktorunun
önə çəkilməsi, informasiya və biliklərə əsaslanan, rəqabətə davamlı iqtisadiyyatın
qurulması, informasiya və bilik bazarının yaradılması və inkişaf etdirilməsi;
-xalqın tarixinin, maddi-mənəvi irsinin qorunub saxlanması və onun geniş
dünyadan geniş təbliğ edilməsi;
-inkişaf etmiş informasiya infrastrukturunun yaradılması, milli elektron
informasiya
məkanının
formalaşdırılması, informasiya və kommunikasiya
xidmətlərinin tətbiqinin genişləndirilməsi;
-ölkənin və əhalinin informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması;
-informasiyalaşmışazərbaycan cəmiyyətinin ümumdünya elektron informasiya
məkanına inteqrasiyası;
10
-milli
proqram
vasitələri
yaradan
kadr
hazırlığının,
informasiya
vəkommunikasiya texnologiyaları məhsullarının istehsalının (İKT sənayesinin)
inkişaf etdirilməsi;
- ölkə iqtisadiyyatının “rəqəmsal geriliyinin” aradan qaldırılması.
Bu proqramın həyata keçirilməsi nəticəsində dövlət idarəçiliyində şəffaflığın
təmin olunması, vətəndaş cəmiyyətləri insitutlarının yaradılması, davamlı iqtisadi
dirçəlişə nail olunması, əhalinin həyat şəraitinin daha da yaxşılaşması, Azərbaycanda
vahid elektron informasiya məkanının formalaşması, ölkədə vətəndaşlar üçün
informasiya əldə etmək imkanları yaranması və milli mintalitet və maraqlar nəzərə
alınmaqla Azərbaycan cəmiyyətinin ümumdünya elektron informasiya məkanının bir
hissəsinə çevirmək nəzərdə tutulmuşdur.
“Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı
üzrə 2005-2008-ci illər üçün Dövlət Proqramı” (Elektron Azərbaycan)” –Dövlət
Proqramının qəbul edilməsinin məqsədi ölkədə rabitə və informasiya
texnologiyalarının inkişafını təmin etmək və bu yolla ölkənin hər tərəfli inkişafı üçün
fəaliyyət göstərmək, həmçinin İKT-nin inkişafı üzrə Milli Strategiyanın həyata
keçirilməsini təmin etmək, müəyyən edilmiş məqsədlərə və fəaliyyət istiqamətlərinə
uyğun olaraq layihələri planlaşdırmaq və həyata keçirməkdir.
Proqramla əlaqədar aşağıdakı məsələlərin həlli xüsusi əhəmiyyət kəsb etmişdir:
-rabitə və informasiya texnologiyaları sahəsinin inkişafı üçün islahatların
aparılması və daha səmərəli mexanizmlərin formalaşdırılması;
-Ümumdünya informasiya fəzasına inteqrasiyasının surətləndirilməsi və
genişləndirilməsi insanların, iqtisadiyyatın, dövlət orqanlarının, hüquqi və fiziki
çəxslərin rabitə və informasiya texnologiyaları şəbəkələrinə qoşulma imkanlarının və
artan tələbatının təmin edilməsi;
-Azərbaycanın informasiya təhlükəsizliyi sisteminin yaradılması, informasiya
fəzasının təhlükəsizliyinin və vətəndaşların informasiya hüquqlarının müdafiəsinin
təşkil edilməsi;
11
-informasiya texnologiyalarının inkişafını təmin etmək üçün normativ-hüquqi
bazanın təkmilləşdirilməsi;
-informasiya
texnologiyaları
sahəsində
standartlaşdırmanın,
sertifikatlaşdırmanın, radiotezlik və nömrələnmə ehtiyatlarının tənzimlənməsinin
beynəlxalq standartlara uyğun təşkil edilməsi;
-informasiya texnologiyaları sahəsində investisiyaların cəlb edilməsinə şərait
yaradılması və özəl sektorun inkişaf etdirilməsi;
-E-poçt xidmətlərinin modernləşdirilməsi və yeni xidmət növlərinin istifadəyə
verilməsi;
-müasir elektron texnika və texnologiyalar tədbiq edilməklə daha keyfiyyətli
radio-televiziya yayımı və peyk rabitəsi xidmətlərinin göstərilməsi;
-innovasiya siyasətinin müəyyənləşdirilməsi və informasiya cəmiyyətinin
qurulmasını təmin edən nəzəri və tətbiqi elmi tədqiqatların aparılması;
-təhsil sistemində müasir texnologiyalardan geniş istifadə olunması, yüksək
ixtisaslı kadrların, o cümlədən informasiya təhlükəsizliyi üzrə mütəxəssislərin
hazırlığının təmin edilməsi;
-İKT üzrə sənayenin inkişafının təmin edilməsi, yerli elektron vastələrin
istehsalının stimullaşdırılması və onun ixrac potensialının dəstəklənməsi;
-informasiya texnologiyaları bazasında sərbəst və azad rəqabət apara bilən
elektron məhsulların istehsalını təmin etmək;
-dövlət, ictimai və sahə informasiya sistemlərinin formalaıdırılması, çeşidli
informasiya sistemlərinin və şəbəkələrinin yaradılması;
Qoyulan məqsədə nail olmaq üçün aparılacaq fəaliyyət aşağıdakı istiqamətlərdə
həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur:
-informasiya texnologiyaları sahəsində həm iqtisadi, həm strukturislahatlarının
aparılması;
-İnformasiya texnologiyaları sahəsində modernləşmə və yeni avadanlıq və
texnologiyaların tətbiqinin həyata keçirilməsi;
12
-informasiya cəmiyyətinə keçid üzrə layihələrin işlənməsi və həyata keçirilməsi
şəraitinin yaradılması.
“Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı
üzrə 2010-2012-cı illər üçün Dövlət proqramı”(Elektron Azərbaycan)
3
Proqramın
4
məqsədi Milli Strategiyadan irəli gələn vəzifələrin yerinə
yetirilməsi, respublikada informasiya cəmiyyətinə keçidinin təmin edilməsi, İKT-nin
inkişafını və geniş tətbiqini təmin etmək yolu ilə informasiya və biliklərə əsaslanan,
rəqabətə davamlı xidmət və məhsullar istehsal edən iqtisadiyyatın qurulması və
inkişaf etdirilməsi üçün zəminin yaradılması, dövlət idarəetmə sisteminin
səmərəliliyinin artırılması və qəraraların qəbulu prosesindəayrı-ayrı vətəndaşların və
qeyri hökumət təşkilatları institutlarının iştirakı imkanlarının genişləndirilməsi,
cəmiyyətin informasiya və xidmətlərinə olan tələbatının dolğun ödənilməsinin təmin
edilməsidir.
Dövlət Proqramında qoyulmuş məqsədləri reallaşdırmaq üçün aşağıdakı
məsələlərin həlli nəzərdə tutulur:
-Azərbaycanda mövcud olan müasir informasiya və kommunikasiya
infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi, fiziki və hüquqi şəxslərin dövlət orqanlarının
fəaliyyəti haqqında məlumatlara, həmçinin dövlət, ictimai və sahə informasiya
resurslarına çıxışının genişləndirilməsi, informasiya və kommunikasiya xidmətlərinin
genişləndirilməsi və onların keyfiyyətinin artırılması;
-idarəetmənin bütün səviyyələrində İKT layihələrinin tətbiqi, dövlət və qeyri
dövlət informasiya sistemləri və resurslsrının formalaşdırılması və inkişaf etdirilməsi;
-dünya standartları əsasında dövlət informasiya resursları və sistemlərinin
inteqrasiyasının təmin edilməsi, dövlət və qeyri dövlət orqanları arasında etibarlı və
təhlükəsiz informasiya mübadiləsininhəyata keçirilməsi üçün qorunan multiservis
3
www.mincom.com.az
4
www.mincom.com.az
13
şəbəkəsinin inkişaf etdirilməsi, təşkilati-texniki, texnoloji tədbirlərin həyata
keçirilməsi uyğun mühitin formalaşdirilması;
-dövlət orqanlarının və digər xidmət sahələrinin göstərdiyi xidmətlərin
operativliyinin və keyfiyyətinin, habelə idarəetmə mexanizmlərinin səmərəliliyinin
artırılması üçün “E-hökumət” layihəsinin geniş tətbiqi, “bir pəncərə” prinsipi əsasında
elektron xidmətlərin təşkili;
-müasir tələblərə uyğun olaraq, sahələr üzrə normativ hüquqi bazanın
təkmilləşdirilməsi;
-İKT üzrə standartlaşdırma və sertifikatlaşdırmanın beynəlxalq təcrübəyə
uyğun həyata keçirilməsi;
-İKT ixtisasları üzrə mütəxəssis hazırlığının keyfiyyətinin artırılması, yeni
ixtisaslı kadrların hazırlanması;
-İKT xidmət və məhsullarının ölkədə istehsalının inkişaf etdirilməsi rəqabət
qabliyyətli ixrac potensialının artırılması;
-elektron texnika və texnologiyaların tətbiqi, İKT üzrə xidmətlərin, poçt və
telekommunukasiya xidmətlərinin genişləndirilməsi və keyfiyyətinin yüksəldilməsi;
-poçt şəbəkəsi vasitəsilə maliyə xidmətlərinin həyata keçirilməsinin inkişaf
etditilməsi;
-e-ticarət, e-səhiyyə, e-bank, e-təhsil kimi mütərəqqi fəaliyyət formalarının
inkişaf etdirilməsi;
-“iqtisadi rəqəmsal geriliyin” azaldılması üçün tədbirlərin həyata keçirilməsi;
-informasiya cəmiyyətinin qurulması istiqamətində vahid elmi-texniki, elmi
metodiki və inovasiya siyasətinin həyata keçirilməsi;
-informasiya cəmiyyətinin yaradılması üzrə görülən işlərə ictimaiyyətin
nəzarətinin təmin edilməsi.
14
Elektron imza və elektron sənəd haqqında Azərbaycan Respublikasının
Qanunu
5
elektron imzanın və elektron sənədin yaradılmasının, istifadəsinin, elektron
sənəd dövriyyəsində tətbiqinin elmin təşkilati, hüquqi əsaslarını müəyyən edir.
Əlaqədar subyektlərindirektivlərinhüquqlarını müəyyən edir, aralarında münasibətləri
yaradır və tənzimləyir.
“Xalq kompüteri” Layihəsi-Azərbaycan Respublikası Rabitə və İnformasiya
Texnologiyaları Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi, HP,
Mikrosoft və Bestkomp Group şirkətlərinin birgə olaraq həyata keçirdikləri “Xalq
Kompüteri” layihəsini ölkədə kütləvi kompüterləşmənin ilkin mərhələsi hesab etmək
olar.
Bu layihədə əsas məqsəd əhalinin sosial təbəqələrinin müasir kompüterlə və
lisenziyalı proqramlarla təmin etmək, güzəşli şərtlərlə PC əldə etməsinə şərait
yaratmaq və bölgələrdə İKT-nin tətbiqini genişləndirməklə rəqəmli geriliyi aradan
qaldırmaq. Azərbaycan hökumətinin informasiya cəmiyyətinin və e-hökumətin
inkişaf etdirilməsi istiqamətindəki fəaliyyətini dəstəkləməkdir.
İnsanlar İKT imkanlarından səmərəli istifadə edərək həyat səviyyəsini
yüksəltmək və həyat tərzini yaxşılaşdırmaq, informasiya cəmiyyətinə keçidi təmin
etmək üçün lahiyyənin məqsədi aşağıdakı məsələlərin həllinə nail olmaqdır:
-Əqli əməyin təbliği və vətəndaşların dünya kitabxanasına dəvət;
-Bilik iqtisadiyyatı yönümlü kadrların hazırlanması üçün zəmin yaratmaq;
-İKT yönümlü kadrların hazırlanmasını stimullaşdırmaqla çəkisini artırmaq;
5
www.mincom.com.az
15
-E-hökumətin tətbiqi və inkişaf etdirilməsi;
-Təhsil sisteminin yeni elektron əsaslara keçdiyini dəstəkləmək;
-İntellektual mülkiyyətin qorunmasını təmin etmək;
-Kompüter vərdişlərinin geniş yayılmasını təmin etmək;
-Aztəminatlı sosial qrupların və vətəndaşların İKT biliyinin artırılması;
-Əhalinin kompüterlərlə daha geniş təminatına şərait yaratmaq;
-Adam başına düşən kompüter sayının dünyanın orta göstəricilərinə çatdırmaq.
İlkin olaraq 2009-cu ilin aprelində başlayanv nə dörd ay müddəti əhatə edən
pilot layihə həyata keçirilmişdir. Bu müddətdə layihə çərçivəsində yalnız orta məktəb
müəllimləri kompüterlər əldə etmişlər. Həmin ilin 18 noyabrından etibarən “Xalq
Kompüteri” layihəsinin növbəti mərhələsinə start verilib. Bu mərhələ də orta məktəb
müəllimlərinə aid edilmişdir. 2010-cu il tarixindən isə “Xalq Kompüter” layihəsinin
növbəti mərhələsinə start verilib. Bu mərhələ də orta məktəb müəllimlərinə aid
edilmişdir. 2010-cu il tarixindən isə “Xalq Kompüter” layihəsinin ikinci mərhələsinə
start verilmişdir. İmzalanmış razılaşmanın şərtlərinə əsasən, “Xalq Kompüteri”
layihəsi çərçivəsində müəllimlərdən başqa orta məktəb şagirdləri və ali təhsil
müəssisələrinin müəllim vətələbələri də kompüter və lesenziyalı proqram təminatını
almaq imkanı əldə etmişlər.
Azərbaycan Respublikasında kosmik sənayenin yaradılması və inkişafı üzrə
-Dövlət Proqramının
6
məqsədi respublikada kosmik sənayenin yaradılması və
inkişaf etdirilməsi, dövlət və qeyri dövlət strukturlarının peyk rabitəsinə olan
tələbatının ödənilməsi, regionlarda əhalinin kütləvi informasiya vasitələrinə artan
tələbatının təmin edilməsi, ölkənin beynəlxalq rabitə kanallarının artırilması və
kosmik fəzadan səmərəli istifadə etməklə iqtisadi, sosial, elmi, mədəni, təhlükəsizlik
və s. sahələrin inkişaf etdirilməsidir. Bu sənaye sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın
genişləndirilməsi, respublikanın kosmik sənaye potensialının möhkəmləndirilməsi,
kosmik sənaye texnikasının inkişafı, yeni rabitə xidmətlərinin təşkili, teleradio
6
www.mincom.com.az
16
yayımı, yerin məsafədən zondlanması, hidrometrologiya, ekoloji monitorinq,
fövqəladə hallara nəzarət, kosmik tədqiqatlar, axtarış və xilasetmə üzrə proqramlar və
s. bu sahənin inkişafına geniş perspektivlər yaradacaqdır.
İKT sektorunun çox böyük inkişafı peyk şəbəkələrinin rəqabət qabilliyətinin
artırılması istiqamətində əməli tədbirlərin görülməsini tələb edir. Bununla bağlı
kosmik sənaye komplekslərinin perspektiv inkişafı üçün aşağıda qeyd edilənlər aktual
hesab olunur:
-peyk rabitə və yayım xidmətlərinin çoxzolaqlı olması və geniş əhali kütləsi
üçün nəzərdə tutulması;
-orbitə çıxarılan peyklərin kommersiya effektliliyinin artırılması, yeni
abonentlərin cəlb edilməsi;
-peyklər vasitəsilə təqdim olunan xidmətlərin qiymətlərinin geniş əhali kütləsi
üçün əlyetənli olması;
-peyklər vasitəsilə göstərilən xidmətlərin infrastrukturunun təkmilləşdirilməsi;
-peyk
sistemlərinin
yerüstü yayaım xidmətləri ilə inteqrasiyasının
genişləndirilməsi.
Dövlət Proqramında aşağıdakı əsas strateji məqsədlər nəzərdə tutulur:
-gələcək inkişaf üçün yeni potensialın yaradılması;
-ölkədə informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması və gücləndirilməsi;
-dünya informasiya məkanına inteqrasiyanın genişləndirilməsi;
-dövlət və qeyri dövlət orqanlarının, hüquqi və fiziki şəxslərin peyk
şəbəkələrinə qoşulma imkanlarının artırılması;
-peyk sistemlərinin idarə edilməsinin və istismarının eyni zamanda kosmik
sənayenin yaradılması və inkişaf üzrə normativ hüquqi bazanın
-kosmik sənaye sahəsinə yeni investisuyaların cəlb edilməsinə şəraitin
yaradılması;
-respublikanın bütün ərazisinin peyk rabitəsi, radio və televiziya yayımları ilə
təmin edilməsi;
17
-dövlət güc strukturlarının xüsusi rabitəyə olan tələbatının ödənilməsi;
-respublika ərazisində ətraf mühitin monitorinqi və texnogen mənşəli fövqalədə
halların proqnozlaşdırılması və tədqiqi üzrə araşdırılmaların aparılması,dənizdə və
quruda neft itkilərinin miqyasının qiymətləndirilməsi;
-ölkənin beynəlxalq kosmik proqramlarda iştirakına şəraitin yaradılması;
-kosmik
sənayenin
inkişafının
sürətləndirilməsi,
yerli
istehsalın
stimullaşdırılması və onun rəqabət qabiliyytli ixrac potensialının dəstəklənməsi;
-kosmik sənaye və peyk sisremləri sahəsində yüksək səviyyəli kadrların
hazırlanması;
-ölkə üçün strateji əhəmiyyətli infrastruktur obyektlərin təhlükəsizliyinin təmin
edilməsi məqsədi ilə monitorinqin aparılması;
-kosmik sənayenin yaradılması və inkişaf etdirilməsi.
Dostları ilə paylaş: |