Ər psixologiya elminin sürə


Konsultasiyalar aşağıdakı konkret mövzular üzrə



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə41/50
tarix13.04.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#13830
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   50

Konsultasiyalar aşağıdakı konkret mövzular üzrə
 d
ə
 
keçirilə
 bil
ə
r: 
1. 
Uşaqların tə
rbiy
ə
sind
ə
 
valideyn nüfuzu.
 
2. 
Uşağın inkişafında fə
aliyy
ə
tin rolu. 
3.  Ail
ə
d
ə
 yegan
ə
 
ərköyün uşaq.
 
4.  Natamam ail
ə
d
ə
 
uşağın tə
rbiy
əsi xüsusiyyə
tl
ə
ri. 
5.  Fiziki c
ə
h
ə
td
ə
n z
ə
if v
ə
 x
ə
st
ə
 
uşaqların ailə
d
ə
 t
ə
rbiy
ə
si. 
6. 
Uşağın geyimində
 gigiyenik t
ə
l
ə
bl
ə

7.  Ail
ə
d
ə
 
uşağın tə
lim 
ə
m
ə
yinin t
əşkili
 
8. 
Uşaqlar və
 virtual m
ə
kan. 
9.  Mobil tel
efonlar uşaq üçün ə
yl
ə
nc
ə
 v
ə
 
ünsiyyə
t vasit
ə
sidirmi?  
10.Yeniyetm
ə
l
ə
rin probleml
ə
ri v
ə
 s.  
 
T
ə
hsil  sistemind
ə
 
çalışan  praktik  psixoloq  konsultasiyaların 
keçirilmə
sind
ə
 
aşağıdakı tə
l
ə
bl
ə
r
ə
 
ə
m
ə
l etm
ə
lidir. 

 
Konsultasiyanın  keçirilməsi  zamanı  valideynlə
r  hiss  etm
ə
lidirl
ə
r  ki, 
psixoloq onların övladlarının tə
rbiy
ə
sind
ə
 xeyrxah  v
ə
 s
əmimi mövqe 
tutmuşdur,o,  bu  tə
dbirl
əri  görüntü  xatirinə
 
keçirmir,  ə
ksin
ə

valideynl
ə
r
ə
 
uşağın tə
rbiy
ə
sind
ə
 
ə
m
əli kömək göstə
rm
ə
k ist
ə
yir. 

  Valideynl
ə
r
ə
  veril
ən tövsiyə
l
ər konkret olmalı
, ail
ə
nin h
əyat şə
raitini, 
uşaqların fərdi xüsusiyyə
tl
ə
ri n
ə
z
ə
r
ə
 
alınmalıdır


 
246 
 
 

  H
ə
r bir konsultasiya valideynl
ə
r
ə
 n
ə
 is
ə
 
yeni, faydalı bir şey vermə
li, 
onların pedaqoji və
 psixoloji bilikl
ərini genişlə
ndirm
ə
lidir. 

 
Konsultasiyanın  uğurlu  olması  bir  çox  cə
h
ə
td
ə
n  psixoloqun 
s
əriştə
sind
ə
n,valideynl
ə
r
ə
 
qarşı  həssaslıqdan,  onun  tə
lqinetm
ə
  v
ə
 
inandırma mə
har
ə
tind
ən asılıdır.
 

 
Konsultasiya hazırlıq tə
l
ə
b edir. Psixoloq valideynl
ərin suallarına elmi 
c
ə
h
ə
td
ə

əsaslandırılmış cavablar vermə
lidir. 

  Valideynl
ə
r
ə
 
tövsiyə
l
ə
r  verm
ə
zd
ə

ə
vv
ə
l  psixoloq  valideyni  ona 
müraciə
t  etm
ə
y
ə
  m
ə
cbur  ed
ən  faktı  ətraflı  öyrə
nm
ə
li,  elmi 
ə
d
ə
biyyatlara  istinad  ed
ə
r
ə
k,  h
ə
yati 
nümunə
l
ə
r
ə
 
ə
saslanaraq 
sübutlar gə
tirm
əyi bacarmalıdır.
 
Qrup  şə
klind
ə
 
konsultasiyaların  təşkili  üçün  psixoloq  aşağıdakı 

mun
ə
d
ə
 t
ə
xmini plan t
ə
rtib ed
ə
 bil
ə
r: 
1.  T
ə
rbiy
ə
d
ə
 pedaqoji takt n
ə
 dem
ə
kdir? 
2. 
Pedaqoji taktın vacib şə
rtl
ə
ri: 

 
uşaqları yaxşı tanımaq, onların davranış motivlərini öyrə
nm
ə
k; 

  t
ə
l
əbkarlıqda və
 m
ə
h
ə
bb
ə
td
ə
 
ölçü hissini gözlə
m
ə
k; 

 
uşaqlarla  münasibə
td
ə
 
özünün  hə
r  bir  h
ə
r
ə
k
ətinin  mümkün 
n
ə
tic
ə
l
ə
rini ir
ə
lic
ə
d
ən görmə
yi bacarmaq; 

 
uşağın  şə
xsi  l
ə
yaq
ə
tin
ə
 
hörmə
t  b
ə
sl
ə
m
ə
k,  inam  v
ə
  t
ə
l
əbkarlığı 
uzlaşdırmağı bacarmaq;
 

  valideynl
ə
rin  t
ə
l
ə
bl
ərinin  uşaqların  yaş  və
  f
ərdi  xüsusiyyə
tl
ə
rin
ə

onların hə
r
ə
k
ə
tl
ə
rinin tonuna v
ə
 xarakterin
ə
 
uyğunluğu;
 
3.  T
ə
rbiy
ənin  müxtəlif  metodlarını
n  (r
əğbə
tl
ə
ndirm
ə
  v
ə
  c
əzalandırma) 
t
ətbiqi zamanı pedaqoji taktın gözlə
nilm
ə
si. 
Konsultasiya başa çatdıqdan sonra psixoloq onun mətnini qısa tezislə

m
ə
tnind
ə
  
öz iş otağındakı valideynlər üçün zonada yerləşdi
rm
ə
lidir. 

 
247 
 
 
Ə
g
ər  psixoloq  alınan  mə
lumatdan   
əmin  olsa  ki,  uşağın  yaş  böhranı 
uzanır və
 
mürə
kk
ə
bl
əşir, birinci növbə
d
ə
  valideynl
ə
r
ə
 
yaş böhranı anlayışını 
başa salmaqla yanaşı,
 
böhranda uşağın cavabdeh olmadığını bildirmə
lidir.  
Valideynl
ə
r
ə
  h
ə
m  d
ə
  m
ə
lumat  verm
ək  lazımdır  ki,  hər  böhranı  şə
rti 
olaraq  üç  hissə
y
ə
 
bölmək  olar:  köhnə
  idar
ə
etm
ə
 
dağılır,  yenisi  isə
  h
ə
l
ə
 
formalaşmayıb;  bu  istiqamə
td
ə
 
iş  asta  gedir  və
 
yaxın  zamanda  keyfiy
y
ə

d
əyişikliyinin yeni ilk görüntülərini gözlə
m
ək olar. Valideyn bu zaman xüusə

köhnənin  dağılmasına  mane  olmamalıdır.  Çünki  dağılanın  yerində
  yenisi 
ucalır.  Valideynin  belə
  bir  v
ə
ziyy
ə
tl
ə
 
barışması  üçün  onu  inandırmaq  çox 
mühüm  şə
rtdir.  Dig
ə
r  t
ə
r
ə
fd
ən,  valideyn  öz  etalonuna  uyğun  uşağın  özünü 
aparması  ilə
 
bağlı  olaraq  ona  nə
inki  t
əsir  göstə
rm
ə
m
ə
li, 
ə
ksin
ə,  uşağa 
m
ə
h
ə
bb
ətini  nümayiş  etdirməlidir.  Valideyn,  ―kiçik  addımlar‖

la  uşağa 
yanaşmalı, uşaqda gə
l
ə
c
ə
y
ə
 
inam yaratmalıdır. 
 
Bu  kontekst
ə
 
xüsusi  diqqə
t  yetirm
ək  lazımdır  ki,  uşaq  sözügedə

böhran  dövründə
  n
ə
inki  sevgi  hissl
ə
ri  q
ə
bul  etsin,  h
ə
m  d
ə
 
ətrafdakılara  öz 
sevgisini versin. H
ər bir böhran uşağın öz daxili alə
min
ə
 d
ə
rind
ən yeni baxışı 
il
ə
 
bağlıdır.  Bu  baxış  potensial  imkanlarını  reallaşdırmaq,  başqalarına  nə
y
ə
 
qadir olduğunu tə
sdiq etm
ək üçün lazımdır. 
 
Valideynl
ə
r  yadda  saxla
malıdırlar  ki,  uşaq  bir  tə
r
ə
fd
ə
n  s
ə
rb
əst  olmağa 
can  atır,  həmişə
  bu  s
ə
rb
ə
stliy
ə
  istiqam
ə
tlidirs
ə
,  dig
ə
r  t
ə
r
ə
fd
ə
n,  onu  tam 
reallaşdıra  bilmir.  Deməli,  uşağa  bu  sə
rb
ə
stlikd
ən  düzgün  istifadə
  etm
ə
k  
qaydaları  öyrə
dilm
əlidir.  Bu  dövrdə
  t
ə
rbiy
ənin  mühüm  element
i  s
ə
rb
ə
stliyin 
valideyn  v
ə
 
uşaq  tə
r
ə
find
ən  identik  düşünülmə
sidir.  M
ə
s
ə
l
ən,  uşağın 
s
ə
rb
ə
stliyi dedikd
ə
 valideyn m
ənzili sahmana salmağı, uşaq isə
 n
ə
 vaxt ist
ə
di 
yatmağı,  musiqiyə
 
qulaq  asmağı  nə
z
ə
rd
ə
  tutursa,  dem
ə
li,  konflikt 
qaçılmazdır. 
 
Sonda  qeyd  etm
ə
k  yerin
ə
 
düşə
rdi  ki,  yeniyetm
ə
 
dövrün  yaş  böhranı 
zamanı  valideyn  üçün  uşaqla  ümumi  dil  tapmaq  sonuncu  şans  kimi 
qiym
ə
tl
əndirilir.  Əgər  uşaq  görsə
 
ki,  o,  başa  düşülür,  demə
li,  g
ə
l
ə
c
ə
kd
ə
 

 
248 
 
 
valideynl
ə
  birg
ə
 
anlaşma  tə
min  edlib, 
ə
ks  t
ə
qdird
ə
 
anlaşılmazlıq  getdik
c
ə
 
d
ə
rinl
əşə
r
ə
k  d
ə
fedilm
ə
z  mane
ə
y
ə
 
çevrilə
  bil
ə
r.  Psixoloqun  v
ə
zif
ə
si  m
ə
hz 
birincisini t
ə
min etm
ə
kd
ə
 valideynl
ə
r
ə
 
köməklik göstə
rm
ə
kd
ə
dir.  
M
ə
kt
ə
b psixoloqunun valideynl
ə
rl
ə
 
işi bir neçə
 istiqam
ə
ti 
ə
hat
ə
 edir; 

  ail
ə
 
situasiyasına müdaxilə
 etm
ə
d
ən uşağın tə
rbiy
ə
sind
ə
 ail
ə
nin t
ə
sirini 
artırmaq üçün ə
m
əkdaşlıq mühitinin yaradılması;
 

 
uşaqların  aktual  hə
yat  probleml
ə
ri  il
ə
 
ə
laq
ə
dar  maarifl
ə
ndirm
ə
  v
ə
 
konsultasiya işlə
ri;  

  valideynl
ərin  sorğuları  əsasında  uşaq
-
valideyn  ünsiyyə
ti  m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri  il
ə
 
bağlı konsultasiyaların keçirilmə
si; 

  valideynl
ə
rin psixoloji c
ə
h
ə
td
ə
n himay
ə
 edilm
ə
si. 
Psixoloqun  ail
ə
  il
ə
 
işi  ailə
y
ə
  sistemli  dinami
k  model  kimi  yanaşmağı 
t
ə
l
ə
b  edir.  O,  valideynl
ərin  mövqelə
rin
ə
  v
ə
  probleml
ə
rin
ə
  h
əssaslıq  və
 
hörmə
tl
ə
 
yanaşmalı,  müxtəlif  söhbə
tl
ə
r  v
ə
 
sorğular
 
keçirmə
kl
ə
 
onların 
probleml
ərini  öyrə
nm
ə
li,  t
ə
hlil  etm
əli,  düzgün  mə
sl
ə
h
ə
t  v
ə
 
tövsiyə
l
ə

verm
ə
lidir.  Bu  istiqam
ə
td
ə
 
aparılan  işlə
rin  sistemind
ə
 
uşağın  inkişaf 
xüsusiyyə
tl
ərinin  öyrə
nilm
ə
si 
ə
h
ə
miyy
ə
tli  yer  tutur.  Psixoloq  bu  m
ə
qs
ə
dl
ə
  
valideynl
ə
rl
ə
 
aşağıdakı tipli anket sorğuları keçirə
 bil
ə
r:   
 Valideynl
ər üçün nümunə
vi anket 
1. 
Müayinə
 tarixi; 
2. 
Uşağın adı və
 
soyadı

3. 
Doğum tarixi

4.  M
əişət şəraiti: ümumi yaşayış sahə
si, ail
ə
 
üzvlərinin sayı. Uşaq üçün 
ayrıca otağın olub
-
olmaması;
 
5.  Ail
ə
nin maddi t
əminatı: aşağı, orta, yüksə
k; 
6.  Valideynl
ər  haqqında  məlumat:  onların  yaşı,  təhsili,  peşə
si,  ail
ə
nin 
t
ə
rkibi; 

 
249 
 
 
7.  Tam  v
ə
  ya  natamam  ail
ə
  olub-
olmaması:  Boşanma  olubsa,  hə
min 
vaxt  uşağın    neçə
 
yaşı  vardı?  Ailə
d
ə
 
ögey  ata  və
 
ya  ananın

ögey 
bacı və
 
ya qardaşın olub
-
olmaması;
 
8.  Ail
ə
d
ə
 
qarşılıqlı münasibə
tl
ə
r; 
9.  Ail
ə
 
üzvlə
rind
ə
n alkaqol, narkotik madd
ə
 q
ə
bul ed
ə
nl
ər varmı?
 
10.  Valideynl
ərin  sağlamlıq  durumu.  Valideynlə
rin  xarakterind
ə
 
aydın 
ifad
ə
 olunan psixi v
ə
 xroniki x
ə
t
ə
likl
ər haqqında mə
lumat; 
11. 
Uşağın doğulması vaxtında və
 
normal olmuşdu
rmu? 
12. 
Uşaq  doğuş  travması  almışdırmı?  Onda  anadangə
lm
ə
 
qüsurlar 
varmı?
 
13. 
Körpə
lik  v
ə
  erk
ən  uşaqlıq  dövründə
 
inkişaf  xüsusiyyə
tl
ə
ri:  h
ə
r
ə
ki 
v
ə
 
nitq 
inkişafı. 

rrahi 
ə
m
ə
liyyat 
olunubmu? 
H
ə
kimin 
qeydiyyatındadırmı?
 
14.  T
ə
rbiy
ənin xüsusiyyə
tl
əri: körpə
l
ər evi, bağça
, ev t
ə
rbiy
ə
si; 
15. 
Uşağın mə
kt
ə
b probleml
ə
ri v
ə
 
ə
lav
ə
 
yüklə
nm
ə
si; 
16. 
Uşağın ailə
d
ə
 t
ə
rbiy
ə
si il
ə
 kim m
əşğul olur. O, ailə
d
ə
 kimin r
ə
yi il
ə
 
hesablaşır? 
Ail
ə
 t
ə
rbiy
ə
sinin prinsipl
ə
ri. Ail
ə
d
ə
 c
əza üsulları.
 
17. 
Uşaq asudə
 
vaxtını necə
 
keçirir;
 
18. 
Uşağın fiziki və
ziyy
ə
ti, cinsi t
ə
rbiy
ə
si; 
19. 
Uşağın üstün əhvalları

20. 
Uşağın fərdi xüsusiyyə
tl
əri, davranışı və
 
əsas şikayə
tl
ə
ri. 
 
 
1.7.4.  
Müə
lliml
ə
rl
ə
 
aparılan konsultasiya işlə
ri 
 
Psixoloqun  müə
lliml
ə
rl
ə
 
apardığı  psixoloji  konsultasiya  işlə
rinin 
sistemind
ə
 
ə
sas  v
ə
zif
ə
  h
ər  bir  şagirdin  şə
xsiyy
ət  kimi  inkişafı  üçün 
inkişafetdirici optimal mühitin yaradılmasına kömək göstə
rm
ə
kd
ə
n ibar
ə
tdir. 
 
T
ə
lim-t
ə
rbiy
ə
  prosesind
ə
, 
şə
xsiyy
ətyönümlü
  v
ə
  n
ə
tic
əyönümlü 
pedaqoji 
ə
m
əkdaşlıq    şəraitinin  yaradılmasında  ixtisaslı  mütə
x
ə
ssis  kimi 

 
250 
 
 
m
ə
kt
ə
b psixol
oqunun rolu böyükdür. Psixoloqdan ixtisaslı mə
sl
ə
h
ə
t v
ə
 
yardım 
alan  müə
lliml
ər  özlərinin  gündəlik  peşə
kar  f
ə
aliyy
ə
tind
ə
  h
ər  bir  şagirdə
  f
ə
rdi 
yanaşmanın  priyomlarını  öyrənir,  onların  konkret  psixoloji  xarakteristikaları 
haqqında    etibarlı  mə
lumatlar 
ə
ld
ə
  etm
ək  imkanı  qazanır.  Onlar  arasındakı 
peşə
 
ə
m
əkdaşlığı,  ümumi  və
  ortaq  v
ə
zif
ə
l
ə
rin  birg
ə
  h
ə
llin
ə
 
yönəlmişdir. 
Psixoloq  müə
lliml
ər  arasında  müasir  pedaqoji
-psixoloji  t
ə
lim  n
ə
z
ə
riyy
ə
l
ə
rini, 
yeni,  f
ə
al  v
ə
  interaktiv    texnologiya  v
ə
 
innovasiyaları
  t
əbliğ  edir,
 
onları 
t
ə
lim  prosesind
ə
 
şagirdlə
rin  f
ə
aliyy
ə
tinin  motivl
ə
ri,  t
ə
lim-t
ə
rbiy
ə
  prosesl
ə
rinin 
idar
ə
 
olunmasının  texnologiyası  və
 
şagird  nailiyyə
tl
ə
rinin  qiym
ə
tl
ə
ndirilm
ə
si 
metodikaları  ilə
 
tanış  edir.  Müə
lliml
ə
rl
ə
 
keçirilə
n  konsultasiya
lar  zamanı 
psixoloq müə
lliml
ə
r t
ə
r
ə
find
ə
n  t
ə
tbiq edil
ə
n t
əlim metodları və
 
metodikalarına 
qarışmır və
 
onlara müdaxilə
 etm
ək hüququna malik deyildir.
 
 
Müasir  pedaqoji
-psixoloji  bilikl
ə
rin  f
ə
al  t
əbliğatçısı  olan  psixoloq 
müə
lliml
ə
rl
ə
 
şagirdlə
r v
ə
 
şagirdlərin özləri arasındakı qarşılıqlı münasibə
tl
ə
rin 
xarakterinin öyrə
nilm
ə
sin
ə
 
xüsusi diqqət yetirir. O,bu münasibə
tl
ə
rin humanist   
v
ə
  
demokratik olmasına, mə
n
ə
vi v
ə
 
işgüzar də
y
ə
rl
ə

əsasında  qurulmasında 
f
əal yardımçı  rolunda çıxış edir.
 
 
Psixoloqun  konsultativ  işinin  sistemində
  m
üə
lliml
ə
rin  pedaqoji-psixoloji 
m
ə
d
ə
niyy
ətinin  yüksə
ldilm
əsi,  peşə
 
hazırlığının  tə
kmill
əşdirilmə
si,  onlarda 
m
ə
n
ə
vi  v
ə
 
peşə
 
şüurunun,  yeni  pedaqoji  və
  metodik  t
ə
f
əkkürün  
formalaşdırılması  mə
s
ə
l
ə
l
ə
ri  m
ə
rk
ə
zi  yer  tutur.  Bu  m
ə
qs
ə
dl
ə
  psixoloq 
müə
lliml
ə
rin  daimi  f
ə
aliyy
ət  göstə
r
ən  seminarını
  t
əşkil  edir  və
  burada 
onların  peşə
kar  f
ə
aliyy
ə
ti  prosesind
ə
 
meydana  çıxan  müxtə
lif  pedaqoji-
psixoloji probleml
ərin işgüzar  müzakirə
l
ərini keçirir. 
 
 
Psixoloq  m
ə
kt
ə
b  r
ə
hb
ə
rliyinin  v
ə
 
yuxarı  təhsil  orqanlarının  göstərişi  ilə
 
m
üə
lliml
ərin peşəkarlıq sə
viyy
ə
sinin qiym
ə
tl
ə
ndirilm
ə
sind
ə
 f
əal iştirak edir, öz 
r
ə
yini  bildirir.  Bel
ə
  qiym
ə
tl
ə
ndirm
ə
 
zamanı  psixoloq    pedaqoji  fə
aliyy
ə
tin  v
ə
 
müəllim şə
xsiyy
ətinin aşağıdakı ə
sas c
ə
h
ə
tl
ə
rin
ə
 
xüsusi diqqə
t yetirm
ə
lidir: 

 
Müə
llimin  ixtisas-pe
şə
 
hazırlığı və
 t
ə
lim-t
ə
rbiy
ə
 
işindəki uğurları;
 

 
251 
 
 

 
Müəllim  şə
xsiyy
ətinin  tipoloji  xüsusiyyə
tl
ə
ri,  kollektivd
ə
  v
ə
 
şagirdlə

arasında reytinqi;
 

 
Müə
llimin aqressivliyinin qiym
ə
tl
ə
ndirilm
ə
si; 

 
Onun ünsiyyə
tlilik  s
ə
viyy
ə
si  v
ə
 
şagirdlə
rl
ə
 
qarşılıqlı münasibə
tl
ə
rinin 
t
ə
rzi; 

 
Konflikli situasiyalarda davranışı;
 

 
Müəllimin peşə
 f
ə
aliyy
ə
tind
ə
 
mövcud maneə
 v
ə
 
ə
ng
ə
ll
ə
r; 

 
Müəllimin mühüm şəxsi peşə
kar keyfiyy
ə
tl
ə
ri. 
 
VII f
ə
sil
ə
 aid suallar v
ə
 
tapşırıqlar:
 
1. 
Psixoloji konsultasiyaların tə
tbiqi sah
ə
l
əri hansılardır?
 
2.  Psixoloji yar
dımın hansı formaları vardır?
 
3. 
Psixoloji konsultasiyanın prinsipləri hansılardır?
 
4.  Praktik psixoloqun psixoloji konsultasiya (m
ə
sl
ə
h
ə
tverm
ə) üzə
 
işinin 
 
    m
ə
zmununa n
ə
l
ə
r daxildir? 
5.  T
əhsil  müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
  psixixoloji  konsultasiyaya  veril
ə

ə
sas  t
ə
l
ə
bl
ə

han
sılardır?
 
6. 
Psixoloji konsulatsiyanın keçirilmə
 
texnikasını izah edin.
 
7.  Valideynl
ə
rl
ə
 
aparılan  psixoloji  konsultasiya  işinin  mə
zmunu  v
ə
 
formaları haqqında nə
 bilirsiniz? 
8. 
Uşaqların  konsultasiyasında  hansı  mə
s
ə
l
ə
l
ər  müzakirə
 
mövzusu 
olmalıdır?
 
9. 
Müə
llim  v
ə
  t
ə
rbiy
əçilə
rl
ə
 
aparılacaq  konsultasiya  işlə
rinin  mahiyy
ə
tini, 
forma v
ə
 vasit
ə
l
ə
rini izah edin? 
 

 
252 
 
 
Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin