Ər psixologiya elminin sürə



Yüklə 5,01 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə37/50
tarix13.04.2017
ölçüsü5,01 Kb.
#13830
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   50

ə
qs
ə
di   insanlarda  psixoloji  
müdafiə
  

 
222 
 
 
bacarıqlarının  formalaşdırmaqdan,  psixi  və
 
davranış  sahə
sind
ə
  meydana 
çıxan  qüsurların  aradan  qaldırılması  üçün  müvafiq  qabaqlayıcı  tə
dbirl
ə
rin 
müə
yy
ə
nl
əşdirmə
k  v
ə
  h
əyata  keçirmə
kd
ə
n  ibar
ə
tdir.  Psixoprofilaktika  psixi 
qüsur  və
  pozuntu  yarada  bil
ə
c
ə
k  amill
ə
rl
ə
  (alkaqol,  siqaret,  nakotik  v
ə
 
taksioloji  madd
ə
l
ə
r,  aqressiv  v
ə
  seksual  meyll
ə
r,  depressiya  v
ə
 
s.)  qarşı 
f
ərdin psixoloji müqavimə
tini 
yaratmağı nə
z
ə
rd
ə
 tutur. Bu istiqam
ə
td
ə
 h
ə
yata 
keçirən    psixoprofilaktik  işlər  uşaq  yeniyetmə
  v
ə
  g
ə
ncl
ə
rin  fiziki,  psixi  v
ə
 
m
ə
n
əvi sağlamlığını qorumağı qarşısında ə
sas v
ə
zif
ə
 olaraq qoyur.  
Psixoprofilaktikanın  fə
aliyy
ət  zonası  çox  genişdir.  Buraya  şə
xsiyy
ə

keyfiyy
ə
tl
ə
rini

psixoprofilaktikası, 
normativ
 
(idrak) 
prosesl
ə
rin 
psixoprofilaktikası  və
 
davranışdakı  qüsurların  psixoprofilaktikası  daxildir.  Bu 
c
ə
h
ə
td
ə
n  psixoprofilaktika  sah
ə
sind
ə
   
iş  aparan  psixoloq  sinif
-
şagird 
kollektivini  öyrənir,  uşaqların  mə
kt
əb  mühitinə
 
uyğunlaşmasını  müşahidə
  v
ə
 
t
əhlil  edir,  onların  həmyaşıdları  və
 
yaşlılarla  qarşılıqlı  münasibətini  öyrə
nir, 
psixiprofilaktik  v
ə
  psixokorreksiya  istiqam
ə
tl
ə
rind
ə
 
iş  aparmaq  mə
qs
ə
dil
ə
 
diaqnostik  metodikalar  paketini  seçir,  şagirdlə
rin  maraq,  meyl  v
ə
 
qabiliyy
ə
tl
ərini aşkara çıxarır və
 
inkişaf etdirir. 
 
Psixoloq  uşaqların  qanuni  hüquqlarının  müdafiəçisi  olmaqla    yanaşı, 
h
ə
m  d
ə
 
ehtiyacı  olan  uşaqlara  psixoloji  də
st
ək  verir,  qarşılaşdıqları  həyatı 
probleml
ə
rin h
ə
llind
ə
 m
ə
n
əvi yardım göstə
rir.  
 
   1.6.2.  Psixoloji  profilaktikaya veril
ə

ə
sas t
ə
l
ə
bl
ə

 
Praktik  psixoloqun  v
ə
zif
əsi  yalnız  qarşılaşdığı  çə
tinlik  v
ə
  ya  probleml
ə
 
bağlı ona müraciə
t ed
ən şə
xsl
ə
r
ə
 
yardım göstə
rm
ə
kd
ə
n ibar
ə
t deyil. O, h
ə

d
ə
 
şagirdlər  üzə
rind
ə
 
gündəlik  müşahidə
l
ə
ri   
əsasında 
qeyd
ə
 
aldığı  faktlara 
ə
saslanmaqla  m
ə
nfi  t
əzahürlərin    qarşısını  vaxtında  almaq  üçün  ə
m
ə
li 
t
ə
dbirl
ə
r  h
əyata  keçirməlidir.  Şagirdlə
rin    r
ə
ftar  v
ə
 
davranışında  müşahidə
 
olunan 
potensial 
t
əhlükə
li 
amill
ə
rin 
neytrallaşdırmağa  yönəlmiş 
proqramların  işlə
nilib  ha
zırlanması  və
  konkret 
ə
m
ə
li  t
ə
dbirl
ə
rin  h
ə
yata 

 
223 
 
 
keçirilmə
si  praktik  psixoloqun  f
ə
aliyy
ə
t  sistemind
ə
  diqq
ə
t  t
ə
l
ə
b  ed
ə

sah
ə
l
ə
rd
ən  biri  olmalıdır.  Vaxtında  həyata  keçirilə

qabaqlayıcı  tə
dbirl
ə
r 
m
ə
kt
əb yaşlı uşaqların fiziki və
 
psixi sağlamlığına ziyan vura b
il
ə
c
ə
k amill
ə
rin 
qarşısını  almaq,təhrif  edilmiş  və
  t
əqlidi  davranış  modelinin,  ziyanlı  hə
yat 
t
ərzi  formalarını  vaxtında  aradan  qaldırmağa  imkan  yaratmış  olur.  Praktik 
psixoloqun m
ə
kt
ə
bd
ə
 h
əyata keçirdiyi istə
nil
ə
n profilaktik t
ə
dbirl
ər şagirdlə
rin 
davranışına neqativ dəyişdirici təsir göstə
r
ə
 bil
ə
c
ək ―
risk amill
əri”nə, onların 
genişlə
n
ə
r
ə

k
ə
skin 
xarakterli 
sosial-psixoloji 
anomaliyalara 
g
ə
tirib 
çıxarmasını ə
ng
ə
ll
ə
m
ə
y
ə
 
yönə
lm
ə
lidir. 
 
Psixoloji  profilaktika  ilk  növbə
d
ə
  m
ə
kt
ə
bd
ə
  v
ə
  dig
ə
r  t
ə
lim-t
ə
rbiy
ə
 
müə
ssis
ə
l
ə
rind
ə
 t
əhsil alan uşaq, yeniyetmə
 v
ə
 g
ə
ncl
ərin psixi sağlamlığının 
qorunması və
 
müdafiə
sini n
ə
z
ə
rd
ə
 
tutur. Psixi sağlamlıq dedikdə

ilk növbə
d
ə
 
ifad
əli psixi pozulmanın olmaması, gözlə
nilm
ə
z  stressl
əri aradan qaldırmağa 
imkan  ver
ən  ehtiyat  qüvvə
nin  m
ə
cmuyu  v
ə
 
ətraf  mühitlə
 
insan  arasında 
tarazlığın  olması  nə
z
ə
rd
ə
 
tutulur.  Psixi  sağlamlığın  ə
sas 
ə
lam
ə
tl
ə
rind
ə
n  biri 
d
ə
  f
ə
aliyy
ət  subyekti  olan  konkret  şə
xsd
ə
 
asosial  davranış  təzahürlə
rinin 
olmamasıdır. Psixi sağlamlığ
a t
əhlükə
 
törə
d
ən ―risk amilləri‖nin elm
i c
ə
h
ə
td
ə

düzgün  təhlil  edilib  aradan  qaldırılma
ma
sı  get
-ged
ə
  d
ə
rinl
əşə
r
ə
k  m
ə
n
ə
vi 
şikə
stliy
ə
 g
ətirib çıxarmış olur.
 
Yaşından,  tə
rbiy
ə
 
şə
raitind
ə
n, 
anadang
ə
lm
ə
 
psixi 
v
ə
 
bioloji  
qüsurlarından,  ailə
  v
ə
ziyy
ə
tind
ə
n  v
ə
  f
ərdi  xüsusiyyə
tl
ə
rind
ən  asılı  olaraq 
uşa
q,  yeniyetm
ə
  v
ə
  g
ə
ncl
ə
r  neqativ  t
ə
sirl
ə
r
ə
 
qarşı  həssaslıq  sə
viyy
ə
l
ə
rin
ə
 
görə
  f
ə
rql
ə
nirl
ə
r.  Bu  c
ə
h
ə
td
ə
n  m
ə
kt
ə
bd
ə
 
yüksək  ―risk  qrupu‖na  görə
 
xüsusi 
seçilə
nl
ər  azyaşlı  uşaqlar,  yeniyetmə
l
ə
r,  yetim  v
ə
  valideyn  himay
ə
sind
ə

m
əhrum  olmuş  uşaqlardır.  Qeyd  etmə
k  l
azımdır  ki,  psixoprofilaktik  işlə
rin 
m
ə
qs
ə
dd
ən  ―risk  amili‖ndən  asılı  olaraq  müxtə
lif  modell
əri  mövcuddur. 
Modeld
ən  asılı  olaraq  profilaktikanın  psixoloji  metodları  da  geniş  və
 
çoxsahəlidir.  Bu  metodlar  özündə
    bu  v
ə
  ya  dig
ər    qüsura  gətirib  çıxara 

 
224 
 
 
bil
ə
c
ə
k  k
ənaraçıxma  hallarının  qarısını  amlağa  xidmə
t  ed
ə
n  psixoloji 
priyomların  və
 b
ə
rpaedici t
ə
sir vasit
ə
l
ə
rinin m
ə
cmuyunu 
ə
ks etdirir.   
Müasir  praktik  pedaqoji  psixologiyada  psixoprofilaktikanın  üç  sə
viyy
ə
si  
f
ə
rql
ə
ndirilir, ilkin profilaktika adlanan birinci s
ə
viyy
ə
 t
ə
limd
ə, davranışda və
 
emosional  al
ə
mind
ə
  ciddi  probleml
ər  olmayan  uşaqlarla  aparılacaq  işlə
ri 
n
ə
z
ə
rd
ə
 
tutur. İkinci psoxoprofilaktika ―risk qrupuna‖ aid edilə
n,  qeyd  olunan 
s
ə
h
ə
l
ər  üzrə
 
müə
yy
ə
n  probleml
əri  olan  uşaqlarla  işin  təşkilini,  üçüncü 
psixoprofilaktika    is
ə
,  t
ə
limd
ə
  v
ə
 
davranışda  aydın  ifadəli  qüsurları  olan 
uşaqlarla  iş  sistemini  təşkili  və
  h
əyata  keçirilmə
sini  n
ə
z
ə
rd
ə
  tutur.  M
ə
hz  bu 
s
ə
viyy
ə
d
ə
  psixoloqun  h
əyata  keçirdiyi  profilaktik  tə
dbirl
ə
r  paralel  olaraq 
korreksiyaedici işlə
rl
ə
 
uzlaşdırılaraq  həyata keçirilir. 
 
 
T
ə
hsil sistemin
ə
 daxil olan t
ə
lim-t
ə
rbiy
ə
 
müə
ssis
ə
l
ə
rinin tipl
ə
rind
ən asılı 
olaraq  psixoloq aşağıdakı  müvafiq  psixoprifilaktik işlə
ri yerin
ə
 yetirir: 

 
uşaqların  bağçaya  adaptasiyası  dövründə
 
onlara  kömə
k  etm
ə
k,  bu 
m
ə
qs
ə
dl
ə
  valideynl
ə
rl
ə
  v
ə
 
ya  onları  ə
v
ə
z  ed
ən  şə
xsl
ə
r
ə
 
tövsi
y
ə
l
ə

verm
ə
k; 

 
böyük  qrupdan    mə
kt
ə
b
ə
 
hazırlıq  qrupuna  keçid  dövründə
  t
ə
lim
ə
 
hazırlıq  mə
qs
ə
dil
ə
   
uşaqların  müayinəsini  keçirmə
k,  t
ə
rbiy
əçilə
r
ə

valedeynl
ə
r
ə
  v
ə
 
ya  onları  ə
v
ə
z  ed
ən    şə
xsl
ə
r
ə
    m
ə
kt
ə
b
ə
 
hazırlı
q  
sah
ə
sind
ə
 
müşahidə
 
olunan  mümükün  geridəqalmanın  aradan 
qaldırılması üçün tövsiyə
l
ə
r verm
ə
k; 

 
uşaq  üçün  müvafiq  tə
lim-t
ə
rbiy
ə
 
müə
ssis
əsinin  seçilmə
si  m
ə
qs
ə
dil
ə
 
onların 

kt
ə

t
ə
limin
ə
 
psixoloji 
hazırlıq 

viyy
ə
sinin 
müə
yy
ə
nl
əşdirmə
si,  qabiliyy
ə
tl
ə
rinin  erk
ə
n  t
əzahürlərinin,  inkişafda 
gerid
ə
qalma  v
ə
  ya  l
ə
ngim
ənin  aşkara  çıxarılması  və
 
onların 
korreksiyasının həyata keçirilmə
si; 

 
müə
lliml
ə
rl
ə
  birlikd
ə
 
ehtiyacı  olan  uşaqlar  üçün  fərqi  proqramların 
işlənib hazırlanması;
 

 
internat tipli müə
ssis
ə
l
ə
r
ə
 
uşaqların qəbulu zamanı onların inkişafı və
  

 
225 
 
 
    
sosial psixoloji reabilitasiyası üçün maksimum əlverişli şə
raitin    
     
yaradılması mə
qs
ə
dil
ə
 
psixoloji müayinə
l
ərin keçirilmə
si; 

 
uşaqların  hə
yat,  t
ə
lim  v
ə
  t
ə
rbiy
əsi  şə
raitind
ən  asılı  olaraq  onlarda 
psixoloji  yüklə
nm
ə
  v
ə
 
nevrotik  pozğunluqlara  sə
b
ə
b  olan  amill
ə

haqqında xə
b
ərdarlıq etmə
k; 

 
pedaqoqların  uşaqlarla,  öz  həmkarları  və
  valideynl
ə
rl
ə
 
münasibə
tl
ə
rini 
sağlamlaşdırmaq  mə
qs
ə
dil
ə
  t
ə
lim-t
ə
rbiy
ə
 
müə
ssis
ə
sind
ə
 
əlverişli 
mikropsixoloji  iqlimin  yaradılmasını  tə
min  etm
ək,  müə
ssis
ə
 
işçilə
ri 
arasında geniş mə
sl
ə
h
ə
tl
ər keçirmə
k; 

  m
ə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ər  müə
ssis
ə
nin  v
ə
  m
ə
kt
əbin  psixoloqunun  peşəkarlıq 
s
ə
viyy
əsi,  qarşıda  duran  problemləri  savadlı  hə
ll  etm
ə
si 
ə
sas
ə

psixoprofilaktik  işlərin  aparılmasından  asılı  olaraq  qiymə
tl
ə
ndirilir. 
ə
g
ə

h
ər  hansı  bir  yaş  gövründə
 
uşağın  normal  inkişafı  şə
raiti  pozulursa, 
sonrakı  mə
rh
ə
l
ə
d
ə
 
ə
sas  f
ə
aliyy
ə
ti  v
ə
  diqq
əti  şübhə
siz  ki,  korreksiya 
üzə
rin
ə
 
yönə
ltm
ə
k v
ə
 
xüsusi inkişafetdirici iş aparmaq lazım gə
lir.  
 
VI f
ə
sil
ə
 aid suallar v
ə
 
tapşırıqlar:
 
1.  T
ə
hsil  sistemind
ə
 
psixoloji  profilaktika  işinin  mahiyyə
ti  n
ə
d
ə

ibar
ə
tdir? 
2.  Psixoloji profilaktikaya veril
ə

ə
sas t
ə
l
ə
bl
ər hansılardır?
 
3. 
Onun qarşısında duran ə
sas v
ə
zif
ə
l
əri sadalayın.
 
4. 
Psixoloji profilaktikanın sə
viyy
ə
l
əri hansılardır? Hər üç sə
viyy
ə
nin 
xüsusiyyə
tl
ərini söylə
yin? 
5.  M
ə
kt
ə
b
ə
q
ə
d
ər  yaşlı  uşaqlarla  aparılan  psixoloji  profilaktika  işinin 
m
ə
zmununa n
ə
l
ə
r daxildir? 
6.  M
ə
kt
əb  yaşının  müxtə
lif  m
ə
rh
ə
l
ə
l
ə
rind
ə
 
aparılacaq  psixoprofilak
-
tika işlə
rinin m
əzmununu şə
rh edin. 
7.  T
ə
rbiy
əçi, müə
llim v
ə
 valideynl
ə
rl
ə
 
aparılaca
q psixoloji profilaktika 
işinin mə
zmununu v
ə
 
formalarını söylə
yin 

 
226 
 
 
VII   f
ə
sil 
Psixoloji konsultasiya 
1.7.1. 
Psixoloji  konsultasiyanın  elmi
-n
ə
z
ə
ri  
əsasları
 
 
 
Psixoloji yardımın  strukturunda   psixoloji  konsultasiyalar (mə
sl
ə
h
ə
tl
ə
r)  
mühüm    yer    tutur. 
 
“Psixoloji    yardım”  öz    mahiyyə
tin
ə
   
görə
,    psixoloji  
xidm
ə
t    sistemind
ə
 
geniş    işlə
dil
ən    tutumlu    anlayışlardan    biridir.      O,  
özündə
    n
ə
z
ə
ri    v
ə
    praktik   
ə
h
ə
miyy
ətli,    çoxcə
h
ətli,    geniş    biliklə
ri   
ə
ks  
etdirir.  Psixoloji  yardım  ən  xırda,  adi 
 m
əişə
t  probleml
ə
rinin   h
əlli  üçün  
m
ə
sl
ə
h
ə
tl
ə
rd
ən    tutmuş    ciddi    münaqişə
l
ə
rin    h
əlli    üçün      sosial
-psixoloji  
treninql
ə
r
ə,  tibbi      psixoterapiya    metodlarına    qə
d
ər    çox    geniş    tə
sir  
vasit
ə
l
ə
rini   
ə
hat
ə
   
edir.    Psixoloji    yardım    göstə
r
ə
n    m
ə
sl
ə
h
ətçi
-psixoloqun   
peşəkarlıq    sə
viyy
əsi    onun    müştə
ri    il
ə
   
münasibə
tl
ərinin    qurulmasının,  
onlar  arasında  ə
m
əkdaşlığın  əsas  şərtidir.  Müştə
riy
ə
  
psixoloji  yardımın  
müasir    metod    və
   
metodikalarını    bilmə
d
ə
n,    praktik    t
əcrübə
y
ə
    malik  
olmadan    p
sixoloq    öz    fə
aliyy
ə
tind
ə
   
müsbə
t    n
ə
tic
ə
   
ə
ld
ə
    ed
ə
    bilm
ə
z.   
Onun  f
ə
aliyy
ə
ti  adi  n
ə
sih
ətçilik,  müştərinin  halına  sadə
c
ə
  
olaraq  acımaq,   
ondan  k
ə
d
ə
rl
ə
nm
ək  kimi   emosional  hallardan  uzağa  gedə
  bilm
ə
z  ki,  bu  
da    
ə
m
əli  faydası  olmayan  haldan  başqa  bir  şey  deyildir.
 
 
―Psixoloji  yardım‖  anlayışı  insanın  psixi  həyatına  aid    çə
tinlikl
ə
rl
ə
  
bağlı    problemlə
rin,    m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rin    h
ə
ll    edilm
əsi,    aradan    qaldırılması    ilə
  
ə
laq
ə
dar  f
ə
liyy
ə
t  sah
əsini,  psixososial  praktikanı  ə
hat
ə
  edir.   
 
Psixoloji  yardımla  məşğul olan mütə
x
ə
ssisin  f
ə
aliyy
ə
t  sah
ə
si  sosial  
varlıq  kimi  insanın  psixi  həyatından  tutmuş  onun  psixi  xüsusiyyə
tl
ə
rin
ə
 
kimi   geniş  problemlə
r  dair
ə
sini 
ə
hat
ə
  
edir.  Psixoloji  yardım  insana  və
  
c
ə
miyy
ə
t
ə
  
müxtə
lif  probleml
ə
rin   h
əlli  üçün  nə
z
ə
rd
ə
  tutulan  t
ə
sirl
ə
ri  v
ə
  
f
ə
aliyy
ət    üsullarını    özündə
   
ə
ks    etdir
ə
n    psixoloji    xidm
ə
t    sah
ə
l
ə
rind
ə
n   
biridir.    Rus    psixoloqu    M.K.Tutuşkunanın    fikrincə,  ―psixoloji    yardım‖  
anlayışının  tə
rkibun
ə
  psix
odiaqnostika,  inkişaf  korreksiyası,  psixoterapiya,   

 
227 
 
 
müxtə
lif  treninql
ər,  davranışda  kənaraçıxmanın  profilaktikası,   peşəseçmə
  
v
ə
  s.  daxildir.  
 
XX 
ə
srd
ə
 
insanların  psixoloji  yardıma  olan  tə
l
əbatı  sosial  işçi,  
psixoloq-m
ə
sl
ə
h
ətçi, psixoloq
-psixoterapevt  
kimi  bir  sıra  yeni  peşə
l
ə
rin  
meydana  g
ə
lm
ə
sin
ə
  s
ə
b
əb  olmuşdur.  Çoxsaylı  elmi  ə
d
əbiyyatların  tə
hlili  
göstə
rir ki,  insan  f
ə
aliyy
ə
tinin  el
ə
  bir  sah
əsi  yoxdur ki,  o,  şə
xsi  v
ə
  ictimai  
h
əyatda 
qarşılaşdığı 
problemlə
rin 
h
ə
llind
ə, 
çə
tinlikl
ə
rin 
aradan  
qaldırılmasında  başqa  adamların kömə
yind
ə
n istifad
ə
y
ə
 
ehtiyac  duymasın.
 
 
Müasir  psixoloji  ə
d
əbiyyatlarda  psixoloji  yardımın    aşağıdakı  tə
tbiqi  
sah
ə
l
ərinin  adları  qeyd  olunur:
 
1. Uşağın  psixi 

ruhi  inkişafına yardım 
(

Edip  kompleksi

nin  aradan  
qaldırılması,  emosional  tə
l
əbatların   tə
min  edilm
əsi,  dayanıqlı  ə
xlaq  
normalarının  qazanılması  və
  s.; 
2.  Yeniyetm
ə
nin    ekzistensial    v
ə
 
şə
xsi  probleml
ə
rinin    h
ə
llin
ə
  
yönə
ldil
ən     yardım;
 
3. Ail
ə
  v
ə
  nigah  problemi  il
ə
  
bağlı  psixoloji  yardım;
 
4. Psixi  v
ə
  
şəxsi  sağlamlıq  problemlə
rinin  h
ə
lli; 
5. Ölmə
kd
ə
 
olan  adama  psixoloji  yardım  və
  k
ə
d
ərin  psixoterapiyası;
 
6. Qocalıq  dövrünü  keçirən  adamlara  psixoloji  yardım;
 
7.  Kazarma,    x
ə
st
ə
xana,    h
ə
bsxana    rejimind
ə
,    t
ə
l
ə
b
ə
 
şə
h
ə
rciyind
ə
   
yaşayan şə
xsl
ə
r
ə
  
psixoloji  yardım;
 
8. Böhranlı  və
ziyy
ə
tl
ə
rd
ə
 (q
əfil  ölüm,  zorlanma,  xə
yan
ə
t,  m
ə
h
ə
bb
ə
tin  
itirilm
ə
si  v
ə
 
s.)  insanlara   göstə
ril
ən  psixoloji yardım;
 
9.  M
ə
kt
ə
blil
ə
r
ə
  
psixoloji  yardım;
 
10. Mühac
irl
ə
r
ə,  etnik  azlıqlara  yeni  həyat  şə
raitin
ə
  
uyğunlaşma  ilə
   
       
ə
laq
ədar göstə
ril
ən  psixoloji yardım;
 
11.  Peşə
kar  m
ə
sl
ə
h
ə
tverm
ə

12.  İdarə
etm
ə
  sah
ə
sind
ə
  
psixoloji yardım. 
 

 
228 
 
 
 
Psixoloq  -m
ə
sl
ə
h
ətçinin      müştə
ri  il
ə
   
ünsiyyət    şə
raiti        bir   
sıra  
amill
ə
rd
ən    asılıdır.    Buraya    müştərinin    şə
xsiyy
ə
ti    v
ə
  onun    h
ə
y
əcanları,  
psixoloq - m
ə
sl
ə
h
ətçinin   özünün  şə
xsiyy
ə
ti  v
ə
 
peşəkarlıq  sə
viyy
ə
si,  onlar  
arasındakı    qarşılıqlı    münasibə
tl
ə
rin    xarakteri  daxildir.    T
ə
r
ə
fl
ər    arasında  
ünsiyyyə
tin  normal  s
ə
viyy
ə
d
ə
 
alınması  hə
m  d
ə
  
bir  sıra  xarici  amillə
rd
ə
n,  
xüsusilə
   
müştərinin    müraciətini    şə
rtl
ə
ndir
ə
n    s
ə
b
ə
bl
ə
rd
ə
n    d
ə
   
asılıdır.  
Aydındır  ki,    ―
Yüklə 5,01 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   33   34   35   36   37   38   39   40   ...   50




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin